حسن روحانی در یک گفت‌وگوی تلفنی به بشار اسد گفته است که جمهوری اسلامی "آماده مشارکت فعال در روند بازسازی سوریه" است. اسد هم از این مسئله استقبال کرده اما شواهد نشان می‌دهد روسیه و چین فعال‌تر وارد این عرصه شده‌اند.
ویرانه‌های شهر حلب، دومین کلان‌شهر سوریهعکس: Reuters/A. Ismail
تبلیغات
رئیس جمهور حسن روحانی ۴ آذرماه در گفت‌وگو با همتای سوری خود بشار اسد با اشاره به همکاری چند ساله دو کشور گفت: «جمهوری اسلامی ایران آماده مشارکت فعال در روند بازسازی سوریه است.»
به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، بشار اسد در این گفت‌گوی تلفنی "پیروزی بر گروه‌های تروریستی" در سوریه را "مرهون تلاش مردان شجاعی" دانست که در کنار نیروهای دولتی در این کشور ایستادند.
جمهوری اسلامی حضور نیروهای خود در سوریه را "مستشاری" می‌داند اما شواهد زیادی حکایت از دخالت مستقیم نیروهای سپاه پاسداران، بسیج و شبه‌نظامیان شیعه کشورهای منطقه در جنگ داخلی سوریه دارد که به وسیله ایران آموزش دیده و تجهیز شده‌اند.
بر این اساس انتظار می‌رفت سپاه پاسداران و زیرمجموعه‌هایش که بسیاری از پروژه‌های عمرانی در ایران را در اختیار دارند در بازسازی سوریه نیز سهم قابل‌اعتنایی را به خود اختصاص دهد.
تکرار و تاکید بر "آمادگی" جمهوری اسلامی برای مشارکت در بازسازی سوریه که در هفته‌های گذشته از وزیر خارجه محمدجواد ظریف و برخی فرماندهان سپاه زیاد شنیده شده این گمانه‌زنی را تقویت می‌کند که زمینه بالفعل شدن این "آمادگی" چنان که تهران انتظارش را داشته فراهم نیست.
ناخشنودی رسانه‌های نزدیک به سپاه از دور ماندن ایران از تجارت پرسود بازسازی سوریه، به خصوص نقش روسیه و چین در این روند، جایگاه متزلزل جمهوری اسلامی در آینده سوریه را آشکارتر می‌کند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، سردار عبدالله عبداللهی ۲۲ آذر ماه درباره مشارکت احتمالی در بازسازی سوریه گفته است: «چنانچه تدبیر دولت بر این امر قرار بگیرد، قرارگاه خاتم به عنوان یک مجموعه پیشگام برای بازسازی در سوریه آمادگی این کار را دارد.»
روسیه و دور زدن ایران در سوریه
وب‌سایت تابناک، رسانه وابسته به محسن رضایی، فرمانده سابق سپاه ۲۷ دی‌ماه در گزارشی زیر عنوان "روس‌ها ایران را در سوریه بدجور دور زده‌اند" از نقش "روسوفیل‌های وطنی" (طرفداران سیاست روسیه) انتقاد می‌کند که به نوشته این رسانه تریبون برنامه جهان‌آرای شبکه افق صدا و سیمای جمهوری اسلامی را در اختیار روس‌ها گذاشته‌اند.
تابناک در این گزارش نوشت: «بنا بر توافق صورت گرفته بین دولت‌های روسیه و سوریه، تا حدودی ایران و شرکت‌های ایرانی از فرایند بازسازی و سرمایه‌گذاری در این کشور کنار گذاشته شده‌اند و حتی در بخش‌هایی کنسرسیومی بین دولت روسیه و سوریه تشکیل شده است و اگر ایران بخواهد در فرایند بازسازی سوریه شرکت کند، باید با روس‌ها وارد مذاکره شود.»
کریسمس در حمص جنگ‌زده در سوریه
01:08
This browser does not support the video element.
رسانه وابسته به محسن رضایی می‌نویسد این‌ها گمانه‌زنی رسانه‌ای نیست، بلکه موضوعی است که "در دولت مطرح شده و دولت ایران را به شدت نگران کرده" است.
در گزارش تابناک آمده است: «روسوفیل‌های وطنی تلویزیون تمایل ندارند در کشور درباره پیمان‌شکنی روس‌ها و ضرباتی که آنان بر پیکر منافع ملی ایرانیان وارد کرده‌اند، سخنی بگویند.»
بشار اسد در گفت‌وگو با همتای ایرانی خود با قدردانی از همکاری‌های ایران در ۶ سال گذشته وعده داده بود که جمهوری اسلامی در مرحله بازسازی سوریه نیز "بزرگترین شریک اقتصادی" این کشور خواهد بود. تا کنون چند قرار داد و تفاهم‌نامه برای احداث نیروگاه‌های برق در سوریه با طرف‌های ایرانی به امضاء رسیده اما این مشارکت با آنچه انتظار می‌رفت فاصله دارد.
چندی پیش نیز چین از برنامه‌های خود برای حضور نظامی در سوریه و مشارکت فعال در بازسازی این کشور پرده برداشت. با توجه به قدرت عظیم مالی و نفوذ چین، با ورود پکن به بازسازی سوریه جای جمهوری اسلامی، که خود با مشکلات اقتصادی و کمبود سرمایه‌گذاری روبروست تنگ‌تر از پیش می‌شود.
سنگ‌اندازی سوریه، تکرار تجربه عراق
حسین سلاح‌ورزی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران سوم آذر ماه به خبرگزاری ایلنا گفت: «به رغم اینکه ما با سوریه توافق‌نامه ترجیحی داریم و یک خط اعتباری یک میلیارد دلاری در اختیار آنها قرار دادیم اما سوریه در صادرات محصولات ایرانی یک‌سری محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند که عملا نتوانیم جنس خود را صادر کنیم.»
سلاح‌ورزی افزود که در حال حاضر بازار سوریه "توسط کالای قاچاق ترکیه اشباع شده" و سوری‌ها نیز تمایل به مصرف آن کالاها را دارند.
در مورد عراق، کشور دیگری که جمهوری اسلامی در سال‌های گذشته نیروی انسانی، تجهیزات نظامی و هزینه‌های مالی هنگفتی صرف آن کرده نیز وضعیت شبیه سوریه است.
نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران می‌گوید ۷۵ درصد صادرات ایران به عراق محصولات لبنی است و ۵ برابر شدن تعرفه گمرکی برای این محصولات در چند هفته اخیر "اثر غیرقابل جبرانی بر صنعت لبنیات خواهد گذاشت و در ادامه شاهد ورشکسته شدن برخی از فعالان این حوزه خواهیم بود".
چنین وضعیتی برای صادرات سیمان ایران به عراق نیز به وجود آمده و در عمل بازار عراق به سود کشورهایی مانند ترکیه، اردن و عربستان از دسترس صادرکنندگان ایرانی خارج شده است.
تصاویری از پالمیرا پس از بازپس‌گیری شهر از داعش
رژیم سوریه پس از بازپس‌گیری پالمیرا از دست شبه‌نظامیان "دولت اسلامی" وعده‌ی بازسازی این شهر تاریخی را داده است. کارشناسان در نخستین ارزیابی‌های خود گفته‌اند میزان تخریب آثار کمتر از حدی است که پیش‌بینی می‌شده است.
عکس: picture-alliance/dpa/C. Melzer
ارتش سوریه روز یکشنبه (۲۷ مارس / ۸ فروردین) توانست پس از نبردی سنگین و چندروزه پالمیرا را از تصرف شبه‌نظامیان "دولت اسلامی" درآورد. سازمان دیده‌بان حقوق بشر سوریه در لندن نیز که به نیروهای اپوزیسیون این کشور نزدیک است، خبر بازپس‌گیری پالمیرا از چنگ داعش را تأیید کرد. تصویری از پالمیرا پس از آزادسازی توسط ارتش سوریه.
عکس: Reuters/Sana
نیروهای ارتش سوریه عملیات بازپس‌گیری این شهر باستانی را روز ۲۰ مارس (اول فروردین) با پشتیبانی هوایی روسیه آغاز کرده بودند. این عملیات ناقض توافق آتش‌بس سوریه نبود، چرا که برای مقابله با "دولت اسلامی" انجام گرفت. گفته می‌شود که ۴۰۰ داعشی و ۱۸۰ سرباز ارتش سوریه در جریان این نبرد کشته شده‌اند. تصویر: یکی از سربازان ارتش سوریه پس از بازپس‌گیری پالمیرا.
عکس: picture-alliance/dpa/V.Sharifulin
جمهوری اسلامی نیز آزادسازی پالمیرا را به بشار اسد تبریک گفت. به گزارش خبرگزاری تسنیم علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی در پیام تبریک خود در این راستا پیروزی ارتش سوریه بر داعش در آزادسازی پالمیرا را "افتخاری در تاریخ منطقه" خواند و تصریح کرد که ایران به پشتیبانی از بشار اسد در مقابله با "دولت اسلامی" ادامه خواهد داد. تصویری از پالمیرا پس از آزادسازی توسط ارتش سوریه.
عکس: picture alliance/dpa/TASS/V. Sharifulin
شهر پالمیرا در شمال شرقی دمشق واقع است و در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد. تا پیش از تسلط داعش بر این شهر، آثار و بناهای تاریخی ارزشمندی در آن وجود داشت. پالمیرا تا پیش از آغاز جنگ داخلی سوریه یکی از جاذبه‌های مهم توریستی این کشور بود. تصویری از پالمیرا پس از آزادسازی توسط ارتش سوریه.
عکس: picture-alliance/Robert Harding World Imagery/C. Rennie
ویرانه‌های شهر باستانی پالمیرا در اعماق صحرای سوریه قرار دارد. این شهر زمانی به خاطر ثروت، بازرگانی و باغ‌های نخل‌اش شهرت فراوانی داشت. کاروان‌ها برای رسیدن به راه ابریشم از این شهر می‌گذشتند تا اینکه زمانی اهمیت و دوران این شهر به سر آمد و شن صحرا آن را پوشاند. نمایی از پالمیرا پیش از تخریب توسط داعش.
عکس: picture-alliance/CPA Media/Pictures From History/D. Henley
تروریست‌های "دولت اسلامی" (داعش) در ماه مه سال ۲۰۱۵ پالمیرا را به تصرف خود در آورده و بخش‌هایی از آن را تخریب کردند. پالمیرا به "مروارید صحرا" مشهور است.
عکس: Reuters/Rossiya 24
شبه‌نظامیان "دولت اسلامی" شماری از عملیات ویرانگر خود را در چارچوب ویدیوها و تصاویر تبلیغاتی منتشر کردند تا قدرت خود را به نمایش بگذارند.
عکس: picture alliance/AP Photo
ویرانه معبد شامین- بعل (خدای باد) در شهر باستانی پالمیرا از جمله بناهای مهم تاریخی بود که نابود شد. این معبد در انتهای مسیر ستون‌ها، دوهزار سال از آسیب باد و طوفان‌های صحرایی در امان مانده بود و یکی از معابد مهم در کل خاورمیانه به حساب می‌آمد. تصویری از این معبد پیش از تخریب توسط داعش.
عکس: Reuters/Stringer
یکی دیگر از آثار مهم در شهر تاریخی پالمیرا "طاق پیروزی" بود که شبه‌نظامیان داعش آن را با مواد منفجره تخریب کردند. باستان‌شناسان این بنای ۲ هزار ساله را جواهری در میان آثار تاریخی این شهر می‌دانستند. تصویری قدیمی از "طاق پیروزی" پیش از تخریب توسط داعش.
عکس: dpa
"دولت اسلامی" تنها به تخریب آثار باستانی بسنده نکرد. نیروهای داعش در اواسط ماه اوت ۲۰۱۵ خالد اسعد (تصویر)، باستان‌شنان ۸۲ ساله‌ی سوری را گردن زده و جسد او را به یکی از ستون‌های باستانی آویختند. اسعد یکی از معروف‌ترین باستان‌شناسان سوری محسوب می‌شد و بیش از پنجاه سال عمر خود را صرف تحقیق، حفظ ویرانه‌ها و آثار تاریخی شهر پالمیرا کرده بود.
عکس: picture-alliance/dpa/Syrian Arab News Agency
چندی بعد معبد بل که یکی دیگر از بناها و معابد مهم پالمیرا به شمار می‌رفت، قربانی ویرانگری‌های داعش شد. معبد بل ۳۲ سال پیش از میلاد مسیح ساخته شده بود. تصویری ماهواره‌ای از این معبد پیش و پس از تخریب توسط داعش.
عکس: picture-alliance/dpa/Unosat
علیرغم تخریب‌های متعدد نیروهای داعش در پالمیرا، کارشناسان در نخستین ارزیابی‌های خود پس از آزادسازی این شهر گفته‌اند که میزان تخریب آثار کمتر از حدی است که پیش‌بینی می‌شده است. تصویری از پالمیرا پس از آزادسازی توسط ارتش سوریه.
عکس: Getty Images/AFP/M. Al Mounes
نیروهای ارتش سوریه پس از آزادسازی پالمیرا مشغول پاکسازی مناطق مین‌گذاری‌شده هستند. رژیم سوریه وعده بازسازی این شهر باستانی را داده است.
عکس: picture-alliance/dpa/V.Sharifulin
مأمون عبدالکریم، رئیس سازمان موزه‌ها و بناهای تاریخی سوریه گفته است: «ما معابد تخریب‌شده را به گونه‌ای بازسازی خواهیم کرد که هویت تاریخی آنها حفظ شود.» به گفته او قرار است گروهی از کارشناسان در اولین فرصت به منظور بررسی و ارزیابی ابعاد ویرانگری‌ها راهی پالمیرا شوند. تصویری از پالمیرا پس از آزادسازی توسط ارتش سوریه.
عکس: Getty Images/AFP/M. Al Mounes
سازمان یونسکو نیز اعلام کرده است که به زودی کمیسیونی برای اعزام به پالمیرا تشکیل خواهد داد. قرار است که رایزنی‌های مسئولان یونسکو در این راستا در روز ۴ آوریل صورت گیرد. تصویری از پالمیرا پس از آزادسازی توسط ارتش سوریه.
