بودجه ۹۱: تورم، بیکاری و سقوط بیشتر ریال
۱۳۹۰ بهمن ۱۷, دوشنبه
مشکل مجلس با لایحه بودجه گویا خیال تمام شدن ندارد. تا به حال دعوا بر سر زمان تقدیم این لایحه بود. مجلسی‌ها حریف احمدی‌نژاد نمی‌شدند که بودجه را در موعد مقرر به مجلس تحویل دهد. امسال اما پس از شش سال بالاخره دولت بیشتر وقت‌شناسی به خرج داد و لایحه بودجه را کمی زودتر از سال‌های قبل تقدیم مجلس کرد.
این‌بار بحث بر سر محتوای لایحه‌ای است که احمدی‌نژاد آن را در یک "قاب شفاف" تقویم مجلس کرد و به مزاح گفت که «این لایحه همان‌طور که می‌بینید شفاف شفاف است!» اما وقتی قاب شیشه‌ای و شفاف لایحه کنار زده شد و نمایندگان محتوای بودجه را دیدند آه از نهادشان برآمد.
رئیس کمیسیون ویژه اصل ۴۴ مجلس، بودجه سال ۹۱ را بودجهای برای شرایط عادی کشور دانست و نه شرایط تحریم. وی همچنین دولت را به نقض اصل ۴۴ قانون اساسی که مربوط به خصوصی‌سازی است متهم کرده است. اشاره این نماینده مجلس به افزایش ۲۰ درصدی بودجه شرکت‌های دولتی در سال ۱۳۹۱ است.
احمد علوی کارشناس اقتصادی ساکن سوئد در این باره به دویچه‌وله گفت: «شرکت‌های دولتی از آنجا که از رانت نفتی استفاده می‌کنند برای این‌که سرپا بایستند و دلار ارزان و امکانات خاص داشته باشند، کسر بودجه‌ی پنهان‌شان بیش از این چیزی‌ست که اعلام می‌شود و دولت با افزایش این ۲۰درصد در واقع تلاش می‌کند آنها را سرپا نگه دارد.»
آقای علوی همچنین معتقد است که با توجه به شرایط تحریم، بودجه ارائه‌شده به مجلس توازن ندارد و نمی‌تواند تعادل به هم خورده بین صادرات و واردات را که در اثر تحریم‌ها ایجاد شده، برقرار کند؛ بنابراین اجرایی بودنش محل شک است.
هدفمندی یارانه‌ها در بودجه غایب است
نماينده شيراز در مجلس به عنوان یکی دیگر از منتقدان لایحه بودجه سال ۹۱ گفت: «دولت درآمدهای حاصل از اجرای قانون هدفمندی يارانه‌ها را در بودجه نياورده و مبالغ و بخش‌هايی که بايد در ميان مردم و بخش توليد و صنعت توزيع شود را نيز مشخص نکرده است. درآمدهای حاصل از هدفمندی يارانه‌ها بايد در سازمان هدفمند کردن يارانه‌ها و بودجه شرکت‌های دولتی منعکس شود».
بشنوید: گفت‌وگو با احمد علوی در باره لایحه بودجه ۱۳۹۱
احمد علوی درباره منظور نکردن هدفمندی یارانه‌ها در بودجه می‌گوید: «هزینه‌ها و درآمدهایی وجود دارند که در این بودجه منظور نشده است. ازجمله مسئله‌ی یارانه‌های نقدی که ما می‌دانیم که اگر دولت این مسئله را در نظر می‌گرفت و در بودجه می‌گذاشت، می‌بایست کسر بودجهای بیش از این چیزی که هست را نشان دهد. بنابراین دولت با توجه به این که مایل نیست نظارت مجلس زیاد شود یا افکارعمومی بدانند چه اتفاقاتی می‌افتد، این اقلام را کم می‌کند. ما اقلام پنهانی هم برای پرداخت‌ها داریم که در بودجه وجود دارد ولی در آنجا منظور نشده که باز یکی از مصادیقش همین مسئله‌ی یارانه‌های نقدی است.»
این کارشناس اقتصادی همچنین به کاهش ردیف‌های بودجه اشاره می‌کند که به گفته‌ی او به منظور بازتر کردن دست دولت صورت گرفته است. وی می گوید: «این بودجه از آن جهت که شفاف نیست و ردیف‌های بودجه در آن کاهش پیدا کرده، همان طور که برخی از نمایندگان مجلس و مرکز پژوهش‌ها به آن اشاره کرده‌اند، در واقع با توجه به کاهش این ردیف‌های بودجه دست دولت باز می‌ماند؛ برای این‌که این منابع را آن طور که دلش می‌خواهد و نه آن طور که مجلس تصویب کرده و به شکلی که قابل نظارت نیست اجرایی کند».
«بودجهای حیرت‌آور»
احمد توکلی رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، یکی از سرسخت‌ترین منتقدان لایحه بودجه است که این لایحه را از جهت نقض قوانین بوجه‌ریزی "حیرت‌آور" خوانده است. وی گفته: «چیزی که ارائه شده اصلا بودجه نیست؛ و نه با علم نه با واقعیت و نه با قانون همخوانی ندارد».
این نماینده تهران در خصوص نحوه اصلاح ایرادات لایحه بودجه گفته: «تجربه نشان داده دولت بنا ندارد کار صحیح انجام دهد و همراهی کند بنابراین مجلس باید با زحمت بسیار زیاد تا جایی که امکان دارد آن را اصلاح کند».
از آقای علوی پرسیدیم اگر مجلس هم نتواند اصلاحات لازم را در لایحه بودجه اعمال کند، اجرایی شدن این لایحه چه نتایجی در بر خواهد داشت؟ وی پاسخ داد:«از آن جهت که بودجه‌های دولت ایران معمولاً یک توزیع رانت میان دستگاه اجرایی بوده و به‌هرحال ما می‌دانیم که دستگاه اجرایی با توجه به ساختار کنونی حکومت در ایران به گونه‌ای است که یک نوع الیگارشی یا هرم قدرت تصمیم می‌گیرد که درآمدها چگونه توزیع شود، فاصله‌ی طبقاتی در ایران هم بنابه به همین مدل افزایش پیدا خواهد کرد و بنابراین تأثیر منفی بر توزیع موزون درآمد در ایران خواهد گذاشت».
احمد علوی همچنین تصریح کرد که این بودجه با ساختار فعلی‌اش نه بر اشتغال‌زایی تاثیر مثبت خواهد داشت نه بر تورم و حتی ممکن است نرخ بیکاری و تورم را نیز افزایش دهد.
درباره سقوط ارزش ریال هم این کارشناس اقتصادی معتقد است لایحه بودجه ۹۱ طوری تنظیم شده که به سقوط بیشتر ریال خواهد انجامید.
میترا شجاعی
تحریریه: داود خدابخش