پس‌لرزه‌های پخش یکی از قسمت‌های برنامه فیتیله در «شبکه دو» با گذشت۱۰ روز ادامه دارد. روز دوشنبه ۲۵ آبان و در آخرین تحول، علی زارعان، مدیر گروه کودک شبکه دو سیما کناره‌گیری کرد. این تغییر به‌دنبال اعتراض ۲۸ نماینده مجلس اتفاق افتاد.

کمال​الدین پیرموذن نماینده اردبیل یک روز پیش از استعفای زارعان، در جایگاه خبرنگاران مجلس بیانیه ۲۸ نماینده را در انتقاد از صداوسیما خواند. نمایندگان ترک​زبان ضمن درخواست "برخورد قانونی با متجاوزین به حریم هویتی اقوام" خواستار "برخورد جدی مراجع امنیتی و قضایی مسئولین با مدیران، کارشناسان و مجریان این برنامه (فیتیله) از مرحله تولید فیلمنامه، مدیریت تولید و کارگردانی، مسئولین ناظر و شورای پخش و عوامل بازیگری" شدند. این نمایندگان در بیانیه خود نوشتند که "ملت خود را مستحق تحقیر" نمی​دانند.

بیشتر بخوانید: پخش برنامه "فیتیله" به دلیل رنجش آذربایجانی‌ها متوقف شد

در برنامه فیتیله که روز جمعه (۱۵ آبان/۶ نوامبر) پخش شده، ماجرای پدر و پسری ترک‌زبان به تصویر کشیده می‌شود که می‌خواهند هتل را به دلیل بوی بسیار بد آن ترک کنند. معترضان معتقدند که روایت ماجرای مسئولان هتل و دو مسافر به گونه‌ای است که "احمق بودن مسافران برجسته می‌شود؛ به حدی که آنان با «توالت فرنگی» آشنا نیستند، تفاوت میان مسواک و فرچه توالت را نمی‌دانند و پسر از فرچه توالت برای شستشوی دهان خود استفاده کرده است". پسر در یک صحنه می‌گوید که "فکر کنم دیشب از فاضلاب برای‌مان غذا آوردند" و پدر هم در جواب او می‌گوید که "ایراد از مسواک‌های هتل است و ما هتل را ترک می‌کنیم...".

دستگیری معترضان پخش فیلم فیتیله

به گفته ناظران سیاسی نخستین باراست که موج اعتراضات در مناطق ترک نشین کشور با هم‌سویی برخی مقامات عالی استانی و نماینده رهبری در دانشگاه مراغه و شهید مدنی آذربایجان اتفاق افتاده است. به​رغم آن تعدادی از معترضتن دستگیر شدند. اعتراضات به پخش فیلم فیتیله حتی به قم، تهران و گیلان هم کشیده شد.

خبرگزاری تسنیم، نزدیک به سپاه پاسداران، از قول مسئول سایبری سپاه قدس گیلان نوشت: «عوامل فراخوانی به آشوب و اغتشاش و تحریک آذری زبان‌های گیلان در فضای مجازی دستگیر شدند.» در جزئیات گزارش تسنیم (۱۹ آبان) از قول مسئول سایبری سپاه قدس گیلان اعلام می​شود که به‌زودی اطلاعات دقیق و کاملی از "اقدامات دشمنان نظام در فضای مجازی" به اطلاع مردم داده خواهد شد.

بیشتر بخوانید: پخش برنامه "فیتیله" به دلیل رنجش آذربایجانی‌ها متوقف شد

برخی از سایت​های محلی از جمله تارنمای "اویان نیوز" که اخبار مربوط به آذربایجان را پوشش می​دهد نام ۶۸ نفر از فعالان و شهروندان آذربایجانی را در شهرهای اردبیل، مشکین شهر، اهر، ارومیه، پارس​آباد مغان، تبریز منتشر کرده است. به نوشته اویان نیوز این افراد "به دلیل شرکت در تجمعات ضد نژادپرستی" در شهرهای مختلف آذربایجان دستگیر شدند.

محمد احدی خبرنگار اویان نیوز" به دویچه وله می​گوید در شهرهای ارومیه و تبریزی تعداد زیادی از معترضان بازداشت شدند که تاکنون هویت بسیاری از این افراد مشخص نشده است. به گفته محمد احدی برخی از بازداشت​شدگان با قرار وثیفه پنجاه میلیون تومانی آزاد شدند. او به دویچه وله گفت که تصاویر تعدادی از بازداشت​شدگان و همچنین افرادی که از زندان آزاد شدند در سایت​های مختلف منتشر شده است.

"نمایندگان مجلس صدای مردم را شنیدند"

به گفته حجت‌الاسلام عظیمی قدیم، یک روحانی آذری ساکن شهر قم که در مسائل اقوام هم صاحب‌نظراست، نمایندگان ترک​زبان "صدای مردم خود را شنیدند".

اعتراض دسته​جمعی نمایندگان ترک​زبان در آستانه انتخابات مجلس این گمانه را پیش می‌کشد که گویی آنان از فرصت پدید آمده در ماجرای فیتیله برای انتخاب مجدد خود استفاده می​کنند. در این رابطه عظیمی قدیم به دویچه وله می‌گوید: «پیش​بینی این موضوع سخت است، من فقط گمانه​زنی می​کنم. اگر اینان بعد از انتخابات اصول ۱۵ و ۱۹ قانون اساسی را پیگیری کنند و در راستای اجرای آن فعالیت کنند، آنوقت می​فهمیم که بیانیه اعتراضی اینها به دلیل انتخابات نبوده است ولی بعدا اگر سالی یکبار به یاد آذربایجان بیافتند، می​فهمیم که اینها بخاطر انتخاب مجدد خود از این فرصت استفاده کردند.»

عظیمی قدیم ادامه می​دهد که نمایندگان ترک​زبان موفق به تشکیل فراکسیونی در مجلس نشدند. او در این رابطه تاکید می​کند: «تابحال این گونه اقدامات کم بوده است و ما بعید می​دانیم که منافع آذربایجان از نظر این آقایان آن قدر مهم باشد که پیگیری بکنند. فکر می​کنم بعد از انتخابات آتی هم آنها رویه خود را ادامه دهند و در جناح​های اصلاح‌طلب و اصول​گرا حل شوند.»

احتمال پایان اعتراضات مردم ترک​زبان

عظیمی قدیم، روحانی آذری در پایان صحبت​های خود با دویچه وله یادآوری می‌کند که مدیریت صدا و سیما آزاد و دمکراتیک و براساس شایسته سالاری انتخاب نمی​شود بلکه فقط توسط رهبری منصوب می​شود. با وجود این، او خوشبین است که به "تحقیر در رسانه ملی به قومیت​ها" پایان داده شود و تاکید می​کند: «به ندرت پیش آمده است که صدا و سیما درباره برنامه​های پخش شده​اش تا این حد پشیمان شده و عذرخواهی کرده باشد. بارها قومیت​ها را تحقیر کرده​اند و با روحیه خوبی که من از آقای سرافراز، سرپرست صدا و سیما سراغ دارم، امیدوارم این بار به صورت جدی با این موضوع برخورد بکند و به این گونه تحقیرها در رسانه ملی کشور پایان دهد.»

بیشتر بخوانید: ادامه اعتراض‌ها به‌رغم عذرخواهی صدا و سیما از آذربایجانی‌ها

عظیمی قدیم بر این باور است که با برکناری مدیر شبکه دوم پرونده فیتیله بسته شود. او تاکید می​کند: «اکنون زمان آن فرا رسیده است که نخبگان و فعالان مدنی آذربایجان دیگر به اعتراضات و تجمعات خیابانی خود پایان دهند و ادامه این موضوع دیگر می​تواند سو تفاهم پیش بیاورد.»

اما محمد احدی خبرنگار اویان نیوز می​گوید که این اعتراضات در فضای مجازی همچنان ادامه خواهند داشت و بیشتر درباره دلایل و عوامل بوجود آمدن این نوع توهین​ها بحث خواهد شد.