بیانیه مشترک وزرای خارجه ۹ کشور در محکومیت سرکوب زنان ایرانی
۱۴۰۱ آذر ۱۸, جمعه
وزرای خارجه ۹ کشور در بیانیه‌ای مشترک، سرکوب زنان و دختران ایرانی توسط جمهوری اسلامی بویژه از طریق فناوری‌های دیجیتال و پلتفرم‌های آنلاین را محکوم کردند.
تصویری از اعتراض‌های جاری در ایران پس از مرگ مهسا امینی (عکس از آرشیو)عکس: UGC
تبلیغات
وزرای خارجه ۹ کشور حاضر در ''شراکت جهانی برای مقابله با آزار و اذیت جنسیتی در فضای آنلاین'' با صدور بیانیه‌ای مشترک، تاکید کردند که جمهوری اسلامی از زمان آغاز اعتراض‌ها به مرگ مهسا امینی، علاوه بر سرکوب وحشیانه معترضان، از روش‌های جدیدی همچون فناوری‌های دیجیتال و پلتفرم‌های آنلاین برای آزار و اعمال خشونت علیه زنان در اینترنت استفاده می‌کند.
این بیانیه روز پنج‌شنبه ۱۷ آذرماه منتشر شد و وزرای خارجه کشورهای آمریکا، سوئد، شیلی، کره جنوبی، استرالیا، ایسلند، کانادا، نیوزیلند و بریتانیا آن را امضا کرده‌اند.
این وزرا از جامعه جهانی خواستند تا از طریق همکاری نزدیک با شرکت‌های بزرگ فناوری دیجیتال، هر کاری را که می‌توانند برای حفاظت از دسترسی امن زنان و دختران به اینترنت، انجام دهند.
''جلوگیری از سوءاستفاده از شبکه‌های اجتماعی برای سرکوب، آزار، تهدید و به سکوت وادار کردن زنان و دختران ایران'' و ''افزایش تعداد کارمندان آشنا به زبان فارسی و سایر زبان‌های رایج در ایران، اقدامات لازم برای جلوگیری از نشر و گردش مطالب آزاردهنده و خشونت‌آمیز'' از جمله اقدام‌های ضروری و مهمی است که در این بیانیه بر آن تاکید شده است.
امضاکنندگان همچنین می‌افزایند که شرکت‌های بزرگ فناوری با ایجاد راه‌های موثر برای گزارش‌دهی درباره آزار و خشونت آنلاین می‌توانند به حفاظت از قربانیان این روش‌ها، به‌خصوص دختران و زنان ایران کمک شایان توجهی کنند.
اهمیت شبکه‌های اجتماعی در انعکاس صدای معترضان
این بیانیه با اشاره به اهمیت شبکه‌های اجتماعی و سایر ابزارهای ارتباطی دیجیتال برای رساندن صدای معترضان ایرانی به خارج از کشور می‌افزاید: «دختران و زنان ایران در حالی با شجاعت از این ابزارهای حیاتی استفاده می‌کنند که جمهوری اسلامی و حامیان آن با سوءاستفاده از همین فناوری‌ها کارزارهای گسترده و هماهنگی برای آزار، خشونت‌ورزی، انتشار اخبار نادرست و ساکت کردن معترضان به سکوت به راه انداخته‌اند.»
وزرای خارجه این ۹ کشور در پایان بیانیه مشترک خود، ضمن اعلام همبستگی با زنان و دختران ایرانی تاکید کردند که به تلاش‌های خود برای یافتن راه‌های دیگر با هدف حمایت از همه زنان جهان در جهت برخورداری از حقوق اساسی و اولیه همچون امنیت در دنیای واقعی و مجازی ادامه خواهند داد.
گفتنی است از زمان آغاز اعتراض‌های جاری در ایران تاکنون گزارش‌های متعددی از انواع خشونت‌ها و آزار و اذیت‌ها علیه زنان معترض ایرانی منتشر شده است.
از جمله یکی از آخرین موارد، نرگس محمدی، کنش‌گر شناخته شده حقوق بشرزندانی به تازگی در نامه‌ای خطاب به جاوید رحمان، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشری ایران، خواستار رسیدگی به موضوع "تعرض جنسی به زنان" در بازداشتگاه‌های جمهوری اسلامی شد.
در بخشی از این نامه آمده است: «اینجانب به عنوان زنی که علیه تعرض ماموران حکومت شکایت کرده اما ناباورانه به حبس محکوم شده‌ام و از نزدیک شاهد روایت دهها زن زندانی بوده و هستم از جنابعالی تقاضا دارم جهت تحقیق، پاسخگو کردن و محکومیت حکومت و جلوگیری از تداوم این شیوه غیرانسانی برای سرکوب زنان معترض و مخالف و مبارز اقدامی جدی و سریع نمائید.»
روز چهارشنبه ۱۶ آذرماه هم مجله آمریکایی تایم زنان ایران را "قهرمانان سال ۲۰۲۲'' معرفی کرد و با ستایش از اعتراضات زنان ایران نوشت "جنبش آن‌ها در زمینه آزادی‌خواهی و سکولاریسم" پیشرو است.
گیسوبُران؛ نماد خشم و سوگواری
در اعتراض به مرگ مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد شماری از زنان ایرانی در حرکتی نمادین گیسوان خود را بریدند. این آیین از رسوم دیرینه ایرانیان در سوگواری است که حال به نمادی از خشم و اعتراض تبدیل شده است.
در اعتراض به مرگ مهسا (ژینا) امینی در بازداشت گشت ارشاد شماری از زنان ایرانی و حتی زنانی از دیگر کشورها در حرکتی نمادین گیسوان خود را بریدند. گیسو بریدن یا "زلف گشودن" بخشی از آیین دیرینه سوگواری در میان ایرانیان و همچنین ملت‌های مختلف دیگر است.
به روایت معترضان، بریدن مو به نمادی از خشم تبدیل شده است. شهلا شفیق جامعه شناس، پژوهشگر و نویسنده ایرانی مقیم فرانسه در این باره می‌نویسد: «يکی از معناهای نمادين اقدام زنانی که برای اعتراض به حجاب اجباری گيسو می‌برند اين است: شما هستی مرا با رشته مو و گيسوانم به بند کشيده‌ايد، پس من اين رشته را می‌برم.»
عکس: Michael Kuenne/PRESSCOV/ZUMAPRESS.com/picture alliance
در اساطیر ایران باستان، ایزد بانوی مادر، سرور آسمان و طبیعت و همچنین نماد باران و باروری محسوب می‌شد. از همین رو است که گیسوبُران زنان اهمیت می‌یابد؛ زیرا به معنای قطع باروری و برکت تلقی می‌شود.
عکس: Mert Alper Dervis/AA/picture alliance
یکی از قدیمی‌ترین آثار بازتاب آیین بریدن مو در "گیلگمش" به ثبت رسیده است. گیلگمش در سوگ یار نزدیک خود انکیدو موهایش را می‌برد و می‌گوید: «دستور می‌دهم تا همه مردم اورک برتو بگریند و مویه مرگ سر دهند، مردم از اندوه سر خود را فرود خواهند آورد و آن هنگام که به زیر خاک روی، برای تو موهایم را بلند خواهم کرد.
عکس: Yiannis Kourtoglou/REUTERS
در شاهنامه فردوسی نیز فرنگیس همسر سیاوش در سوگ او او گیسوی خود را می‌برد: همه بندگان موی کردند باز/ فرنگیس مشکین کمند دراز/ برید و میان را به گیسو ببست/ به فندق گل ارغوان را بخست
عکس: Ervin Shulku/ZUMAPRESS.com/picture alliance
حافط نیز در اشعار خود به این آیین اشاره کرده است و می‌گوید:« گیسوی چنگ بِبُرّید به مرگِ مِیِ ناب/ تا حریفان همه خون از مژه‌ها بگشایند
عکس: Quinn Bender/ZUMAPRESS.com/picture alliance
سلمان ساوجی از شاعران قرن هشتم هجری هم در اشعار خود به بریدن مو اشاره کرده و می‌گوید:« ای صبح‌دم، چه شد که گریبان دریده‌ای/ وی شب، چه حالت است که گیسو بریده‌ای/ ای پرچم، از برای چه مو باز کرده‌ای/ وی سنجق، از عزای که گیسو بریده‌ای
عکس: Remon Haazen/ZUMAPRESS.com/picture alliance
سیمین دانشور هم در رمان "سووشون" از درخت گیسو نوشته است: « «درخت گیسو در تمام گرمسیر معروف است. اول بار که درخت گیسو را دیدم، از دور خیال کردم درخت مراد است. نزدیک که رفتم دیدم گیس‌های بافته شده به درخت آویزان کرده‌اند؛ گیس‌های زن‌های جوانی که شوهرهایشان جوان‌مرگ شده بود.»
عکس: Mert Alper Dervis/AA/picture alliance
نجم‌الدین گیلانی و همکاران در کتاب "بررسی تحلیلی و تطبیقی سوگ آئین‌های لری و کردی با سنت سوگواری در شاهنامه به "خراشیدن روی و برین گیسو" و پیچاندن آن به دور دست در میان اقوام ایرانی کرد و لر اشاره می‌کند. در آیین چمر که در میان مردم استان‌های کرمانشاه، ایلام و لرستان رواج دارد، زنان به زاری پرداخته و گیسوی خود را پریشان می‌کنند.
عکس: Fredrik Persson/TT NYHETSBYRÃ N/picture alliance
بریدن مو تنها مختص فرهنگ ایران نیست. چهارم مهرماه، هزاران تن از زنان کرد شمال سوریه در همبستگی با زنان ایرانی تجمعی برپا کردند و شمار زیادی از آنان به نشانه اعتراض گیسوان خود را بریدند. ملک موسو، خواننده مشهور ترکیه‌ای نیز در حمایت از جنبش اعتراضی زنان، هنگام اجرای کنسرت موهایش را چید.
