در ذهن عامه مردم معمولا رنگ پوست متفاوت برابر است با ملیت و فرهنگی دیگر. آندریاس هاینتس (Andreas Heinz)، مدیر کلینیک روان‌پزشکی و روان‌درمانی وابسته به دانشگاه پزشکی شاریته برلین اعتقاد دارد که این دیدگاه با واقعیت فاصله زیادی دارد.

او پزشک زنی را مثال می‌زند با چشم‌ها و موهای تیره که پسری بسیار شیطان دارد که در مدرسه به عنوان دانش‌آموزی دردسرساز شناخته شده است. هاینتس می‌گوید بسیاری تصور می‌کنند که پدر او حتما ترک یا عرب است. آنها اعتقاد دارند که احتمالا ناآرامی پسر رابطه مستقیمی با تبار او دارد. در صورتی که پدر این پسر پزشک و اهل جنوب آلمان است.

"عدم موفقیت کودکان مهاجر ژنتیکی است"

این که آیا عوامل ژنتیکی در قومیت‌ها تأثیر مستقیمی بر ضریب هوشی افراد دارد، موضوعی رایج در مناظره‌های تلویزیونی، میزگردهای سیاسی و اجتماعی آلمان است. به ویژه پس از انتشار کتاب جنجال‌برانگیز تیلو زاراتسین، سیاستمدار و رئیس سابق بانک مرکزی آلمان، بحث و گفتگو در این زمینه از حساسیت خاصی برخوردار شد.

زاراتسین در کتاب خود با نام "آلمان خود را از میان برمی‌دارد" آینده‌‌ای تیره و تار برای این کشور پیش‌بینی می‌کند و دلیل آن را عدم توانایی مهاجران ترک و در مجموع مسلمانان در سازگاری با جامعه آلمان می‌داند. او با تکیه بر آمار و ارقام موجود مبنی بر موفقیت کمتر کودکان مهاجر در مدرسه، دلیل این عدم موفقیت را ژنتیک می‌داند.

شیوه اشتباه بررسی مشکلات مهاجران

آندریاس هاینتس، پزشک آلمانی می‌گوید که عوامل ژنتیکی می‌تواند واقعا تأثیر زیادی بر میزان هوش افراد داشته باشد. اما در عین حال پژوهش‌های متعددی در این زمینه نشان داده‌اند که محیط اجتماعی نیز تأثیر حیرت‌آوری در توان ذهنی افراد دارد.

بنا بر آمار سرشماری سال ۲۰۱۱در آلمان، حدود ۶۲ درصد از افرادی که پیشینه مهاجرتی دارند موفق به گرفتن دیپلم نشده‌اند. تنها ۲۰ درصد از آنها تحصیلات خود را در دوران تحصیل مدرسه به پایان رسانده‌اند. کوشکون جنان، محقق علوم آموزشی از دانشگاه آزاد برلین انتقاد می‌کند که معمولا کارشناسان ریشه‌ی این نتایج را در تفاوت‌های ملیتی و فرهنگی جستجو می‌کنند.

او عقیده دارد که در اینگونه بررسی‌ها بیشتر اوقات عواملی مانند شرایط بی‌ثبات و نامشخص زندگی بسیاری از خانواده‌های مهاجر در آلمان، مشکلات مالی آنها و عدم توانائی مربیان و معلمان در برخورد با کودکان مهاجر از قلم انداخته می‌شود. به این ترتیب تصویری که در جامعه از کودکان مهاجر به وجود آمده است، آنها را افرادی بی‌استعداد و کم‌هوش جلوه می‌دهد.

تأثیر برخورد تبعیض‌آمیز بر عملکرد مغز

کوشکون جنان هشدار می‌دهد که پیش‌داوری‌ها می‌توانند باعث شوند که برخورد افراد به تدریج و به طور ناخودآگاه با تصویر کلیشه‌ای که در مورد آنها وجود دارد، مطابقت پیدا کند. به طور مثال تکرار جملاتی مانند "ترک‌ها در انطباق خود با جامعه میزبان ناتوان هستند" می‌تواند دقیقا همین وضعیت را در مهاجران ترک ‌تقویت کند.

پژوهش‌هایی که تا کنون روی حیوانات انجام شده نشان می‌دهد که برخوردهای تبعیض‌آمیز تأثیر مستقیمی در عملکرد مغز دارد و می‌تواند توانائی ذهنی مغز را در درازمدت کاهش دهد. آندریاس هاینتس می‌گوید که این تحقیقات نشان داده‌اند که برخورد خشن و تحقیرآمیز ایجاد استرس می‌کند و فعالیت مغز را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

در حال حاضر هاینتس همراه با تیمی پژوهشی از دانشگاه پزشکی برلین تلاش می‌کند پژوهشی مشابه را روی انسان‌ها انجام دهد. او می‌خواهد بداند که آیا تنش‌های اجتماعی به راستی می‌تواند فعالیت مغز انسان را نیز تحت تأثیر قرار دهد و برخی ژن‌ها که در ارتباط با ضریب هوشی فرد هستند را فعال یا غیرفعال کند.