در دوران فاشیسم هیتلری هنرمندان بسیاری به خاطر آثار آوانگاردشان، که به "هنر منحط" مشهور شده بود، تحت تعقیب بودند. در باره این هنرمندان بزرگ تحقیقات بسیار شده و شهرت آن‌ها از میان نرفته است. اما هنرمندان گمنامی که در اردوگاه های نازی بودند را کمتر کسی می‌شناسد و با آثارشان آشناست. یکی از این هنرمندان والدمار نواکوسکی (نقاش تابلوی بالا) است.

از بیست‌و‌هفتم ژانویه ۲۰۱۵ نمایشگاهی در مجلس نمایندگان آلمان "بوندس تاگ" با عنوان "مرگ حرف آخر را نمی‌زند." برگزار و کتابی نیز با همین عنوان منتشر می‌شود. یورگن کاوم‌کوتر، کارشناس آلمانی تاریخ هنر نویسنده کتاب است و در آن به هنر تحت تعقیب در سال‌های میان ۱۹۳۳ تا ۱۹۴۵ در آلمان پرداخته است. لئو هاس، یکی از نقاش‌های فراموش شده این تابلو را در سال ۱۹۴۷ به یاد اردوگاه مرگ "ترزین‌اشتات" کشیده است.

در اردوگاه آشویتس- ۱ مکانی بود به نام "موزه اردوگاه". در این مکان وسایل نقاشی چون مداد، کاغذ و قلم مو در اختیار هنرمندان قرار می‌گرفت. هنرمندان می‌توانستند آنجا نقاشی‌هایی را که رهبری اردوگاه به آن‌ها واگذار می‌کرد بکشند. آن‌ها اما مخفیانه ایده‌های خود را نیز می‌کشیدند. خودچهره نگاری ماریان روزامسکی (تصویر بالا) در سال ۱۹۴۳/ ۱۹۴۴ کشیده شده است.

یان مارکیل، این تصویر را در سال ۱۹۴۴ در آشویتس- ۱ کشیده است. مارکیل برای کشیدن این پرتره به وسایل مورد نیازخود برای نقاشی دسترسی نداشت و به همین جهت از جمله رنگ دیوار اردوگاه مرگ را با خراش روی دیوار مورد استفاده دوباره قرار داده است.

یهودا بیکن (سمت راست) در سال ۱۹۴۲ در ۱۳ سالگی به اردوگاه کار اجباری "ترزین اشتات" منتقل شد. او را در دسامبر ۱۹۴۳ به "آشویتس – بیرکناو" انتقال دادند. بیکن مسئول نامه‌رسانی بود و اجازه داشت در ماه‌های زمستان خود را کنار کوره‌های آدم‌سوزی گرم کند. او آن‌چه را از این کوره‌ها تجربه کرده بود بعد از جنگ به صورت طراحی‌های خود منتشر کرد.

این طراحی را یهودا بیکن پس از پایان جنگ جهانی دوم در جریان "پرونده آشویتس" به قضات شهر فرانکفورت نشان داد. یورگن کاوم‌کوتر، کارشناس آلمانی تاریخ هنر و نویسنده کتاب "مرگ حرف آخر را نمی‌زند" در باره این اثر می‌گوید که این طراحی تصویر نمادین مرگ است در کوره‌های آدم سوزی. او این اثر را نه تنها شاهدی بر کشتن انسان‌های بیگناه می‌داند، بلکه بر این نظر است که این طراحی یک اثر هنری بزرگ است.

میشل کیشکا یکی از پرنفوذترین طراحان کمیکس اسرائیل است. او در سال ۲۰۱۴ کتابی کمیک منتشر کرد با نام "نسل دوم. آنچه من هرگز به پدرم نگفتم.» این کتاب به زندگی او و پدرش می‌پردازد که یکی از بازماندگان اردوگاه‌های مرگ بود. کیشکا می‌گوید کابوس‌های پدر تنها زمانی از میان رفتند که او سعی کرد این وقایع دردناک را به سخره بگیرد.

والدین خانم سیگالیت لانداو، هنرمند اسرائیلی نیز از بازماندگان اردوگاه‌های مرگ نازی هستند. استاد هنرِ سیگالیت، یهودا بیکن است که تا امروز به کارهای هنری می‌پردازد و همچنین به عنوان پرفسور هنر در دانشگاه‌های اسرائیل تدریس می‌کند. او در این اثر هنری خود به کفش‌هایی اشاره می‌کند که کوهی از آن‌ها هنوز در نمایشگاه دائمی آشویتس دیده می‌شوند.

خانم سیگالیت لانداو، هنرمند اسرائیلی صدجفت کفش جمع‌آوری کرد و آن‌ها را در دریای مرده نهاد. این دریای نمک پس از چندی لایه‌ای از "نمک شفابخش" روی کفش‌ها باقی گذاشت. این کفش‌ها اکنون نهاد زندگی در مقابل مرگ شده‌اند. سیگالیت لانداو بسیار مشتاق است که کفش‌هایش در برلین به عنوان امیدی که بر یاس غلبه می‌کند، به نمایش درآیند. نمایشگاه "مرگ حرف آخر را نمی‌زند" در برلین تا ۲۷ فوریه ۲۰۱۵ ادامه خواهد داشت.