روز گذشته (جمعه ۱۴ مرداد) بسیاری از شهرهای سوریه شاهد تظاهرات ده‌ها هزار شهروند این کشور علیه حکومت بشار اسد بودند. فعالان حقوق بشر و گروه‌های اپوزیسیون می‌گویند دست‌کم ۱۸ نفر در تیراندازی نیروهای انتظامی و امنیتی کشته و ده‌ها نفر زخمی شده‌اند. همزمان با این تظاهرات ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا بر شدت تحریم‌های خود علیه سوریه افزوده‌اند.

روند نزولی استخراج نفت در سوریه
شماری از گروه‌های مخالف حکومت بشار اسد خواهان تحریم صنایع نفت و گاز سوریه هستند. هیلاری کلینتون، وزیر خارجه آمریکا می‌گوید چنین طرح‌هایی در دست بررسی است. درخواست تحریم صنایع مرتبط با انرژی سوریه در مجلس سنای آمریکا نیز به بحث گذاشته شده است.

گرچه سوریه مانند عربستان سعودی، آنگولا و ایران، از صادرکنندگان بزرگ نفت به شمار نمی‌رود، اما نیمی از کل درآمدهای این کشور در سال گذشته میلادی از فروش نفت خام به دست آمده است. برابر آمار کمپانی نفتی "بی پی" سوریه در سال ۲۰۱۰ روزانه ۳۸۵ هزار بشکه نفت استخراج کرده است. به گزارش خبرگزاری رویترز تولید نفت خام سوریه در یک دهه‌ی گذشته روندی نزولی داشته و از ۵۴۸ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۰۰ به سطح کنونی رسیده است.

سهم نیم درصدی در بازارهای جهانی
در حالی که وابستگی اقتصاد سوریه به صادرات نفت و گاز بسیار زیاد است، سهم محصولات این کشور در بازارهای جهانی حدود نیم درصد بیشتر نیست. نیمی از نفت خام سوریه در داخل پالایش می‌شود. رویترز با استناد به آمار شرکت‌های نفتی گزارش می‌دهد هر ماه ۱۵۰ هزار بشکه از این تولیدات به خارج صادر می‌شود.
مشتری بخش بزرگی از تولید پالایشگاه‌های سوریه کشورهای فرانسه، ایتالیا، اسپانیا و هلند هستند. مطابق اطلاعاتی که اتحادیه شرکت‌های نفتی آلمان منتشر کرده این کشور در سال گذشته ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار تن نفت خام از سوریه وارد کرده است. کل واردات آلمان در این مدت به ۹۳ میلیون تن می‌رسد. در برابر کاهش تولید نفت خام استخراج گاز در سوریه به نسبت سال ۲۰۰۰ حدود پنج و نیم درصد افزایش داشته است.

منافع نفتی چین و هند
بنا بر گزارش‌ها مهمترین شریکان تجاری دمشق در حوزه انرژی کمپانی‌های شل، توتال، و سه کشور هند، چین و کانادا هستند. کن یودگه، مدیر یکی از شرکت‌های نفتی بریتانیا پس از دیداری ده روزه از سوریه به رویترز گفت تا زمانی که امنیت تاسیسات استخراج و پالایش نفت و گاز به خطر نیفتد فعالیت‌های این بخش کاهش نخواهد یافت.

برخی از ناظران معتقدند با توجه به حضور چین و هند در بازار نفت سوریه امکان دست یافتن به یک توافق جهانی برای تحریم صنایع نفت و گاز این کشور، دست‌کم در حال حاضر، ضعیف است. شورای امنیت سازمان ملل هفته‌ی گذشته طی سه نشست اوضاع سوریه را بررسی کرد اما به دلیل مخالفت چین و روسیه قطعنامه‌ای علیه حکومت بشار اسد به تصویب نرساند.

نیاز سوریه به سرمایه‌گذاری خارجی
چین و روسیه اعضای دائمی شورای امنیت و دارای حق وتو هستند. این شورا پس از رایزنی‌های طولانی سرانجام روز چهارشنبه (۱۲ مرداد، ۳ اوت) بیانیه‌ای منتشر کرد که در آن سرکوب خشونت‌آمیز معترضان در سوریه محکوم شده است. در این بیانیه از دمشق خواسته شده با مخالفان وارد مذاکره شود و بحران این کشور را از راه‌های مسالمت‌آمیز حل کند.

کاخ سفید با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد باراک اوباما رئیس جمهور ایالات متحده در یک گفتگوی تلفنی با رهبران آلمان و فرانسه اوضاع سوریه را مورد بحث و تبادل نظر قرار داده است. به گفته‌ی کاخ سفید، باراک اوباما، همتای فرانسوی او نیکلا سارکوزی و صدراعظم آلمان، آنگلا مرکل ضمن استقبال از بیانیه‌ی شورای امنیت، توافق کرده‌اند اقدام‌های تبیهی شدیدتری علیه دمشق را بررسی کنند.

هیلاری کلینتون، وزیر خارجه آمریکا روز پنجشنبه، ۱۳ مرداد، گفت ما تمام تلاش خود را می‌کنیم تا حمایت بین‌المللی را برای اقدام‌های جدی علیه حکومت بشار اسد به دست آوریم. سوریه برای دست یافتن به اهداف اقتصادی خود باید تولید نفت خام را تا سال ۲۰۱۵ میلادی به ۶۰۰ هزار بشکه در روز برساند. این برنامه محتاج سرمایه‌گذاری‌های کلان خارجی است که در صورت شدت گرفتن تحریم‌ها با مشکل روبرو خواهد شد.

BK/SI