تاثیر درگیری‌های سوریه در بی‌ثباتی سیاسی لبنان
۱۳۹۲ فروردین ۲۳, جمعه
کمتر از یک ماه پس از کناره‌گیری نجیب میقاتی، نخست وزیر لبنان، هنوز تکلیف برگزاری انتخابات پارلمانی در این کشور مشخص نیست. مطابق برنامه، انتخابات باید ابتدای تابستان برگزار شود اما فراکسیون‌های مختلف همچنان بر سر قانون جدید انتخابات به توافق نرسیده‌اند.
حدود ۶۰ درصد شهروندان لبنان مسلمان شیعه و سنی و اندکی بیش از ۳۹ درصد مسیحی هستند. هر یک از این سه گروه اصلی در ساختار سیاسی لبنان، از قانون انتخاباتی حمایت می‌کنند که کسب کرسی‌های بیشتری در پارلمان را برای آنها تضمین کند.
۶۰۰ هزار سوری سرگردان در لبنان
تحولات سوریه به اشکال گوناگونی اوضاع سیاسی لبنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. شیعیان، به رهبری حزب‌الله روابط نزدیکی با حکومت بشار اسد دارند. مسلمانان سنی جانب مخالفان را می‌گیرند و پیروزی آنها را موجب تقویت موقعیت خود ارزیابی می‌کنند.
لبنان کشور کوچکی است با ۴ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت که از شمال و شرق ۳۷۵ کیلومتر مرز مشترک با سوریه دارد. از زمان آغاز جنگ داخلی در سوریه، ماه مارس ۲۰۱۱ تا کنون یک میلیون پناهجو و آواره سوری وارد لبنان شده‌اند.
روزنامه آلمانی "فرانکفورتر آلگماینه" در گزارش پنج‌شنبه (۱۱ آوریل/ ۲۲ فروردین) نوشت ۴۰۰ هزار سوری ساکن لبنان در فهرست نهادهای بین‌المللی ثبت شده‌اند و از کمک‌های انسان‌دوستانه استفاده می‌کنند.
بر اساس این گزارش ۶۰۰ هزار شهروند آواره و پناهجوی سوریه در لبنان از هیچ کمکی بهره‌مند نیستند و شرایط نامناسب آنها موجب افزایش جرم و خلافکاری شده است. مطابق برآوردها روزانه دو هزار پناهجوی سوری وارد لبنان می‌شوند.
نگرانی از طولانی شدن حضور شهروندان سوریه
به گزارش "فرانکفورتر آلگماینه" ۳۰۰ هزار شهروند سوری که از قشرهای مرفه این کشور محسوب می‌شوند ساکن لبنان هستند و در خانه‌های شخصی خود سکونت دارند.
مرز طولانی مشترک میان سوریه و لبنان، مناطقی به ویژه استان شمالی طرابلس را به مکانی برای عقب نشینی شبه‌نظامیان مخالف حکومت بشار اسد تبدیل کرده که در مواردی با علوی‌تبارهای ساکن منطقه درگیر شده‌اند.
مطابق برخی خبرهای غیررسمی، دولت سوریه تهدید کرده درصورتی که لبنان مرزهای خود را به روی مخالفان مسلح سوری نبندد یک میلیون مسلمان علوی‌تبار را به این کشور کوچ می‌دهد. این طایفه‌ای است که خانواده بشار اسد به آن تعلق دارند و از حامیان حکومت به شمار می‌روند.
چنین شایعاتی نگرانی شهروندان لبنان را افزایش داده است. لبنان همچنین نگران است که با ادامه جنگ داخلی، اقامت شهروندان سوری در این کشور، همچون آوارگان فلسطینی طولانی و همیشگی شود.
اختلاف با حزب‌الله
در این میان ادامه بی‌ثباتی سیاسی در لبنان این کشور آسیب‌پذیرتر کرده است. پارلمان لبنان هفته گذشته (۱۷ فروردین/ ۶ آوریل) "تمام صائب سلام" سیاستمدار سنی را مامور تشکیل دولت موقت کرد اما ناظران در توانمندی او برای حل بحران سیاسی لبنان تردید دارند.
نجیب میقاتی که پس از دو سال مجبور به کناره‌گیری شد سیاستمداری باتجربه و کارآمد محسوب می‌شود که به "مرد خروج از بحران" شهرت دارد. یکی از علت‌های استعفای میقاتی اختلاف او با رئیس جمهور، میشل سلیمان بر سر تمدید ماموریت "ژنرال اشرف ریفی" در پست ریاست پلیس این کشور عنوان شده است.
"فرانکفورآلگماینه" به نقل از یک سیاستمدار مسیحی لبنانی، علت کناره‌گیری میقاتی را اختلاف با حزب‌الله عنوان می‌کند که در دولت او نفوذ زیادی داشت. دولت لبنان تحت تاثیر حزب‌الله از معدود کشورهای جهان است که اپوزیسیون سوریه را به رسمیت نشناخته و همچنان از بشار اسد حمایت می‌کند.
مهاجرت رهبر ائتلاف ۱۴ مارس به عربستان
مسلمانان سنی گرچه پرتعدادترین گروه در لبنان هستند، اما از نفوذ و قدرتی برابر با شیعیان برخوردار نیستند. شیعیان از طریق شبه‌نظامیان حزب‌الله که از سوی جمهوری اسلامی حمایت می‌شوند در صحنه سیاسی لبنان نقشی کلیدی بر عهده گرفته‌اند.
سعد حریری، نخست وزیر سابق و رهبر "جریان المستقبل"، بزرگ‌ترین تشکل سیاسی اهل تسنن، از دو سال پیش به خاطر نگرانی از سوء قصد احتمالی حزب‌الله در عربستان سعودی به سر می‌برد. او فرزند رفیق حریری است که در فاصله سال‌های ۱۹۹۲ تا ۲۰۰۴ دو دوره نخست وزیر لبنان بود و فوریه ۲۰۰۵ در عملیاتی که به حزب‌الله و حامیان سوریه نسبت داده می‌شود ترور شد.
ائتلاف موسوم به "۱۴ مارس" که از تشکل‌های سنی تشکیل شده سیاستی همسو با عربستان سعودی و قطر دارد که خواهان سرنگونی بشار اسد هستند و از مخالفان او حمایت می‌کنند. در مقابل شیعیان علوی‌تبار لبنان که در مناطق شمالی متمرکز هستند پشتیبان بشار اسد به شمار می‌روند.
اختلاف بر سر قانون جدید انتخابات
ناظران معتقدند با توجه به بی‌ثباتی سیاسی در لبنان هیچ یک از گروه‌های اصلی در این کشور خواهان درگیر شدن بیشتر در جنگ داخلی سوریه نیستند. در نظر این گروه‌ها مسئله تعیین‌کننده در حال حاضر دست یافتن به توافق‌هایی است که راه برگزاری انتخابات و تشکیل دولت را هموار کند.
انتخابات پارلمانی لبنان بر اساس قانونی برگزار می‌شود که نیم قرن پیش و بر مبنای تقسیم‌بندی منطقه‌ای تدوین شده است. در مورد لزوم تغییر این قانون تقریبا تمام تشکل‌های مهم اتفاق نظر دارند اما چگونگی قانون جدید محل اختلاف است.
مطابق پیشنهادی که حزب‌الله از آن حمایت می‌کند، تقسیم کرسی‌های پارلمان و پست‌های کلیدی دولت می‌تواند با توجه به ترکیب جمعیتی فرقه‌های ۱۸ گانه موجود در لبنان انجام شود. حسن نصرالله رهبر حزب‌الله پیشنهاد تشکیل مجلسی برای تدوین قانون اساسی جدیدی را داده است.
مسیحیان لبنان نگران بی‌ثباتی سوریه
مسیحیان لبنان که تا کنون جانب هیچ یک از طرف‌های درگیر در سوریه را نگرفته‌اند خواستار تغییر قانون انتخابات به گونه‌ای هستند که شهروندان مسیحی تنها حق رای دادن به کاندیداهای مسیحی را داشته باشند.
در این میان فرماندهان مسیحی ارتش لبنان ترجیح می‌دهند مخالفان بشار اسد که سنی‌های افراطی در میان آنها فراوان هستند، قدرت را در سوریه به دست نگیرند. بر این اساس بسیاری از مسیحیان بی‌ثباتی در سوریه و تسلط اسلامگرایان افراطی بر این کشور را خطری برای ثبات لبنان تلقی می‌کنند.
در حالی که به توافق نرسیدن کروه‌های سیاسی در لبنان اوضاع این کشور را متزلزل کرده، سوریه بیش از پیش دستخوش جنگ داخلی و بحرانی می‌شود که تبعات آن از مدتها پیش در کشور همسایه قابل مشاهده است.