طرح خط لوله‌ی نابوکو(NABUCCO) یکی از بزرگترین پروژه‌های انرژی اتحادیه اروپاست و بسیاری از مصرف کنندگان گاز اروپائی امیدوارند با اجرای این طرح قیمت گاز در اروپا کاهش یابد.

راینهارد میچک (Rheinhard Mitschek) مدیرعامل خط لوله نابوکو پیش از این در مصاحبه با بخش فارسی دویچه وله گفته بود: «در سال ۲۰۱۱ عملیات اجرائی خط لوله نابوکو شروع می‌شود و سال ۲۰۱۴ نیز نخستین مرحله از انتقال گاز از طریق لوله‌های نابوکو آغاز خواهد شد. حداکثر ظرفیت انتقال خط لوله نابوکو ۳۱ میلیارد مترمکعب گاز در سال خواهد بود».

حال آقای میچک در کنفرانس مطبوعاتی خود در وین می‌گوید: «تاریخ آغاز اجرای پروژه نابوکو به سال ۲۰۱۳ و صدور گاز نیز تا سال ۲۰۱۷ به تعویق اقتاده است».

دلیل عقب افتادن اجرای خط لوله نابوکو

آیگون بدل‌اوا، تحلیلگر خبرگزاری "ترندکاپیتال" دربار‌ه‌ی به تعویق افتادن اجرای طرح نابوکو به دویچه وله می‌گوید: «کنسرسیوم پروژه خط لوله نابوکو درحال ارزیابی دوباره‌ی هزینه این پروژه است و یکی از دلایل این امر، افزایش طول این خط لوله است».

مدیر عامل نابوکو پیش از این در این رابطه به دویچه وله گفته بود که طول این خط لوله ۳۳۰۰ کیلومتر خواهد بود. اما اکنون مسیر خط لوله تغییر یافته و ۵۵۰ کیلومتر به طول آن افزوده شده است.

کارشناسان اقتصادی که با دویچه وله صحبت کردند، خاطرنشان می‌کنند که تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران و تنش پیرامون برنامه هسته‌ای ایران، باعث شده است که صاحبان پروژه ایران را بطور کامل کنار گذاشته، عراق را جایگزین آن کنند و "ضررهزینه‌ی گزاف طول خط لوله را به جان بخرند".

گرانی تجهیزات و مواد علت تاخیر اجرای نابوکو

آیگون بدل‌اوا کارشناس ترند کاپیتال در رابطه با به تعویق افتادن اجرای خط لوله نابوکو ولی این نظر را قبول ندارد. وی می‌گوید که کنسرسیوم نابوکو مدتهاست روی مشارکت ایران در این پروژه حساب نکرده است.

وی به گرانی تجهیزات و مواد فلزی مورد استفاده در این خط لوله هم اشاره می‌کند، اما در عین حال تائید می‌کند که مشارکت ایران می‌توانست در حل مسئله‌ی احداث خط لوله نقش سازنده‌ای داشته باشد.

رولاند کوبیا رئیس نمایندگی اتحادیه اروپا در باکو هم ادعای این کارشناس را درباره افزایش "هزینه‌ی تجهیزات" تائید می کند. وی می‌گوید در سال‌های اخیر قیمت لوله و هزینه‌های کارگذاری خط لوله افزایش یافته است.

کوبیا می‌افزاید: «توجیه فنی و اقتصادی و ارزیابی‌های پروژه نابوکو چند سال پیش انجام شده و بر اساس وضعیت اقتصادی کنونی، وقت ارزیابی دوباره‌ی آن فرارسیده است».

"گران هم باشد اروپا نابوکو را حمایت می‌کند!"

هزینه‌ی نهائی احداث خط لوله‌ی نابوکو اکنون رسما اعلام نمی‌شود. دراین‌باره هم کارشناسان و هم رقبای این پروژه اظهارنظرهای متفاوتی می‌کنند.

کمپانی بریتیش پترولیوم (BP)، امکان افزایش هزینه نابوکو را تا ۱۴ میلیارد یورو پیش‌بینی می‌کند. اما این ادعا از سوی کنسرسیوم نابوکو تکذیب شده است. میچک، مدیر عامل نابوکو در کنفرانس مطبوعاتی خود در وین این ارقام را نادرست خواند.

کارشناسان محلی از جمله آیگون بدل‌اوا از ترنید کاپیتال معتقدند، افزایش هزینه‌های خط لوله نابوکو از "جذابیت" این خط لوله در میان اروپائیان نخواهد کاست. این کارشناس می‌افزاید: «کمیسیون اروپا حتی در صورت افزایش هزینه‌های خط لوله نابوکو، به دلیل دسترسی مستقیم به انرژی دریای خزر از ناباکو حمایت خواهد کرد».

بنظراین کارشناس سهامداران نابوکو قرارداد خرید گاز را هر چه زودتر با تامین کنندگان آن، مانند آذربایجان، عراق و ترکمنستان امضا کنند و فقط امضای چنین قراردادی می‌تواند ضمانت اجرای طرح نابوکو باشد.

قرارداد گازی ترکمنستان، آذربایجان و اتحادیه اروپا؟

اما آیا زمان امضای چنین تفاهمنامه ‌بین تامین‌کنندگان گاز در منطقه و خریداران گاز اروپایی فرا نرسیده است؟

در نخستین روزهای سال ۲۰۱۱ خوزه مانوئل باروسو رئیس کمسیون اتحادیه اروپا و گونتر اوتینگر کمیسر انرژی این اتحادیه به جمهوری آذربایجان و ترکمنستان سفر کردند و توافقنامه‌ای بین آذربایجان و کمیسیون اروپا در مورد "کریدور جنوب" امضا شد. اما چنین قراردادی بین ترکمنستان و اتحادیه اروپا امضا ‌‌نشد.

کارشناسان گازی منطقه که با دویچه وله صحبت کردند، تائید می‌کنند که آذربایجان و ترکمنستان برای تامین گاز خط لوله اظهارآمادگی می‌کنند.

رئیس جمهور ترکمنستان نیز در سفر هفته پیش خود به کشور رومانی که یکی از سهامداران نابوکو است درخواست کرد، توافقنامه‌هایی برای صادرات گاز بین اتحادیه اروپا ، آذربایجان و ترکمنستان امضا شود. رئیس جمهور ترکمنستان گفت که کشورش برای همکاری با اتحادیه اروپا آماده هست.

اروپا با دور زدن ایران گاز می‌خرد؟

اکنون با توجه به گفته‌های مدیر عامل خط لوله‌ی نابوکو در صورت اجرای این طرح، از سال ۲۰۱۴ گاز آذربایجان، ترکمنستان و عراق از طریق خط لوله نابوکو به کشورهای عضو اتحادیه اروپا صادر خواهد شد. گرچه سهمامداران نابوکو صریحا و رسما اعلام نکرده‌اند، اما آنها با دورزدن ایران و با پذیرش هزینه‌ی‌ گزاف تصمیم گرفته‌اند طرح خود را عملی کنند.

سهامداران پروژه‌ی نابوکو به ترتیب زیر شرکتهای OMV اتریش، MOL مجارستان، Bulgargaz بلغارستان، Transgaz رومانی، Botash ترکیه و RWE آلمان هر کدام صاحب سهم برابر ۶۷/ ۱۶(شانزده و شصت‌و‌هفت صدم درصد) می‌باشند.

طاهر شیرمحمدی
تحریریه: مصطفی ملکان