تا چه اندازه به برنامه هسته‌ای ایران آسیب وارد شده است؟
۱۴۰۴ تیر ۴, چهارشنبه
طبق ارزیابی‌های اولیه حملات هوایی ارتش آمریکا به سه تأسیسات هسته‌ای ایران در نطنز، اصفهان و فردو در بامداد یک‌شنبه ۲۲ ژوئن، اجزای اصلی برنامه هسته‌ای ایران را نابود نکرده‌اند. به گزارش شبکه سی‌ان‌ان با استناد به سه منبع آگاه که گزارش سازمان اطلاعات نظامی آمریکا (DIA) را دیده‌اند، این حملات احتمالاً تنها برنامه هسته‌ای ایران را چند ماه عقب انداخته‌اند.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
در حمله آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران که با نام عملیات "چکش نیمه‌شب" شناخته می‌شود ۱۲۵ فروند هواپیمای نظامی شرکت داشتند. محور اصلی این حمله را هفت بمب‌افکن رادارگریز "بی-۲" تشکیل می‌دادند که بنا به گفته مقامات نظامی آمریکا حامل ۱۴ بمب سنگرشکن و نفوذکننده به اعماق زمین با وزنی بالغ بر ۱۳ هزار کیلوگرم بوده‌اند. از سوی دیگر هم‌زمان یک زیردریایی آمریکایی نیز حدود ۳۰ موشک کروز (تاماهاگ) به تاسیسات هسته‌ای ایران شلیک کرد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
ساعاتی پس از این حمله دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا با شور بسیار اعلام کرد که حملات این کشور علیه ایران منجر به نابودی "کامل" سه تأسیسات هسته‌ای در فردو، نطنز و اصفهان شده است.
با این حال، دن کین، رئیس ستاد نیروهای مسلح آمریکا از اظهار نظر قطعی در مورد میزان خسارات وارده خودداری کرد و گفت که "ارزیابی دقیق و کامل از این حمله نیاز به زمان دارد."
مقامات تهران نیز به نوبه خود تأثیر حملات هوایی آمریکا بر تأسیسات هسته‌ای ایران را کم‌اهمیت جلوه داده‌اند.
وزیر دفاع آمریکا، پیت هگست نیز در آن زمان در اظهاراتی مشابه با ترامپ مدعی شد که تاسیسات اتمی ایران منهدم شده‌اند.
اما ارزیابی‌های اولیه‌ی خسارات توسط سازمان اطلاعات نظامی آمریکا، تصویر متفاوتی ارائه می‌دهند. به گفته دو منبع، ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران از بین نرفته‌اند. نفر سوم نیز تصریح کرده که سانتریفیوژها عمدتاً "سالم باقی مانده‌اند".
کاخ سفید درز این گزارش اطلاعاتی به شبکه سی‌ان‌ان را تأیید، اما نتیجه‌گیری‌های آن را رد کرده است. کارولین لیویت، سخنگوی کاخ سفید گفت: «این ارزیابی ادعایی به‌وضوح نادرست است و تحت طبقه‌بندی 'فوق محرمانه' قرار داشته، اما متأسفانه توسط یک فرد بی‌اهمیت و بازنده از نهاد اطلاعاتی به سی‌ان‌ان درز کرده است.»
بیشتر بخوانید: واکنش‌های بین‌المللی به حملات هوایی آمریکا به ایران
او افزود: «افشای این ارزیابی، تلاشی آشکار برای تضعیف رئیس‌جمهور ترامپ و بی‌اعتبار ساختن خلبانان شجاعی است که یک مأموریت کاملاً دقیق را برای نابودی برنامه هسته‌ای ایران اجرا کردند. همه می‌دانند که وقتی ۱۴ بمب ۳۰ هزار پوندی دقیقاً به اهداف خود اصابت کنند، نتیجه‌اش نابودی کامل خواهد بود.»
هگست: بمب‌ها به‌درستی به تمام اهداف خوردند
هگست در واکنشی جدید اعلام کرده برای داشتن تصویر کامل از خسارات، زمان بیشتری لازم است. با این حال او با اشاره به اینکه هم‌اکنون نیز اطمینان دارد که عملیات موفق بوده، گفت: «بر اساس آنچه دیده‌ام – و من همه‌چیز را دیده‌ام – بمباران ما توانایی ایران در تولید سلاح هسته‌ای را نابود کرده است. بمب‌های ما به‌دقت به اهداف خوردند و کاملاً عمل کردند.»
وزیر دفاع آمریکا گفت: «اثر این بمب‌ها در زیر تلی از آوار مدفون است. هرکس خلاف این را بگوید، فقط در تلاش برای تضعیف رئیس‌جمهور و عملیات موفقیت‌آمیز ماست.»
به‌رغم اظهارات محتاطانه مقامات نظامی آمریکا، آنان نیز این عملیات را یک "موفقیت خیره‌کننده" توصیف کرده‌اند.
ترامپ: اهداف نابود شدند، برنامه بازسازی نخواهد شد
ترامپ روز سه‌شنبه بار دیگر تأکید کرد که دستاورد بزرگی حاصل شده است. او گفت: «من فکر می‌کنم همه‌چیز نابود شده است. این خلبان‌ها کارشان را عالی انجام دادند. اهداف نابود شدند و آن‌ها شایسته قدردانی هستند.»
او افزود: «این منطقه دیگر فقط سنگ و خاک است. این موضوع تمام شده است. بعید می‌دانم ایران بتواند این برنامه را دوباره احیا کند.»
سخنگوی ارتش اسرائیل: به اهداف عملیاتی خود دست یافتیم
افی دفرین، سخنگوی نظامی اسرائیل در جدیدترین موضع‌گیری در این‌باره گفت: «هنوز زود است که نتایج عملیات را ارزیابی کنیم.» او افزود: «من فکر می‌کنم ما ضربه سنگینی به برنامه هسته‌ای زده‌ایم و آن را چند سال به عقب انداخته‌ایم.»
با این حال، میزان خسارات واقعی که به ویژه در حملات هوایی آمریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران وارد شده، در حال حاضر نامشخص است.
نتانیاهو نیز پیش‌تر ضمن تشکر از ترامپ گفته بود: «برنامه هسته‌ای ایران را به فاضلاب فرستادیم. اگر کسی در ایران بخواهد این برنامه را احیا کند، با همان قدرت و قاطعیت وارد عمل می‌شویم و آن را متوقف می‌کنیم.»
نتانیاهو تأکید کرد که جمهوری اسلامی "ایران هرگز به سلاح هسته‌ای دست نخواهد یافت."
گروسی: محل نگهداری حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده نامشخص است
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد پس از حملات هوایی آمریکا، محل نگهداری حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده جمهوری اسلامی نامشخص است.
او در بیانیه‌ای که روز سه‌شنبه ۳ تیر منتشر شد، گفت: «ازسرگیری همکاری با آژانس، کلید دستیابی به یک توافق دیپلماتیک موفق برای حل نهایی مناقشه بر سر فعالیت‌های هسته‌ای ایران است.»
گروسی افزود: «من در نامه‌ای به وزیر خارجه ایران، عباس عراقچی، بر اهمیت همکاری دوجانبه تأکید و پیشنهاد ملاقات در آینده نزدیک را مطرح کردم.»
بیشتر بخوانید:حملات متقابل ایران و اسرائیل
بر اساس این بیانیه، بازرسان آژانس در طول درگیری‌ها میان اسرائیل و ایران در ایران باقی مانده‌اند و آماده‌اند به تأسیسات هسته‌ای این کشور بازگردند تا ذخایر مواد هسته‌ای ایران را راستی‌آزمایی کنند.
گروسی در گفت‌وگو با شبکه فاکس‌نیوز گفت که ایران مدعی شده برای اقدامات محافظتی این مواد را جابه‌جا کرده، اما آژانس از محل دقیق آن اطلاعی ندارد.
او تاکید کرد تاسیسات نطنز آسیب جدی دیده و اصفهان نیز خسارت دیده است، اما هنوز امکان بازرسی مستقیم فراهم نشده است.
گروسی خواستار ازسرگیری فوری فعالیت‌های پادمانی شد و افزود: «وظیفه من، ردیابی هر گرم اورانیوم در ایران است.»
او در واکنش به اظهارات مقامات آمریکایی مبنی بر شکست برنامه اتمی ایران برای رسیدن به سلاح اتمی گفت: «داشتن اورانیوم ۶۰ درصد به‌تنهایی کافی نیست، اما مهم‌تر از آن این است که بدانیم این مواد کجاست.»
این ذخایر شامل بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تا میزان ۶۰ درصد است که نزدیک به سطح ۹۰ درصدی مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته‌ای محسوب می‌شود.
بازرسان آخرین بار چند روز پیش از آغاز حملات هوایی اسرائیل در ۱۳ ژوئن به سایت‌های هسته‌ای ایران دسترسی داشتند.
ایران: اورانیوم را پیش از حمله منتقل کردیم
برخی از مقامات جمهوری اسلامی نیز اعلام کرده‌اند که ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تا سطح ۶۰ درصد پیش از حملات به محل امنی منتقل شده است.
محل دقیق این ذخایر مشخص نیست و همین موضوع بر ابهامات افزوده است.
قالیباف: تعلیق همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس اعلام کرد که سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی تا زمانی که امنیت تاسیسات هسته‌ای آن تضمین نشده است، همکاری خود با آژانس بین‌المللی را تعلیق می‌کند.
نمایندگان مجلس روز چهارشنبه ۲۵ ژوئن کلیات و جزییات طرحی را تصویب کردند که همکاری دولت ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را تعلیق می‌کند.
قالیباف همچنین تصریح کرد که جمهوری اسلامی برنامه اتمی خود را با سرعت بیشتری پیش خواهد برد.
پس از برقراری آتش‌بس با اسرائیل تاکید مقامات جمهوری اسلامی بر ادامه برنامه اتمی شدت گرفته است.
عباس عراقچی، وزیر خارجه نیز پیش‌تر گفته بود که "هیچ‌کس در ایران برنامه هسته‌ای را رها نخواهد کرد.»
عراقچی افزوده بود "ما سال‌ها نشان داده‌ایم که به معاهده ان‌پی‌تی پایبندیم، اما این پیمان نتوانست از برنامه‌مان محافظت کند."
در حالی‌که دولت ترامپ عملیات "چکش نیمه شب" را یک پیروزی قاطع در خصوص برنامه اتمی ایران می‌داند، ارزیابی‌های اطلاعاتی و ابهام درباره ذخایر اورانیوم ایران نشان می‌دهند که پایان واقعی برنامه هسته‌ای ایران هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.