صندوق بینالمللی پول میگوید حتی کشیده شدن محدود پای جمهوری اسلامی به جنگ غزه میتواند اثرات ویرانکنندهای بر اقتصاد ایران داشته باشد. دالغا خاتیناوغلو، کارشناس نفت و انرژی، در یادداشتی این گزارش را بررسی کرده است.
تبلیغات
بر اساس گزارش جدید صندوق بینالمللی پول، اگر پای حزبالله لبنان به صورت گسترده و جمهوری اسلامی به صورت محدود به جنگ غزه باز شود، اقتصاد جهانی آسیب خواهد دید، اما تبعات آن بر اقتصاد لبنان و ایران ویرانگر خواهد بود.
با ورود ستیزهجویان حوثی مورد حمایت ایران به جنگ غزه و حملات محدود و کنترلشده نیروهای ائتلاف بینالمللی علیه مواضع این گروه شبهنظامی، اقتصاد یمن در سال گذشته میلادی ۱.۲ درصد کوچکتر شد و امسال دوباره ۲.۵ درصد کوچکتر خواهد شد.
صندوق بینالمللی پول میگوید، اگر جنگ غزه گسترش یابد، اقتصاد یمن در سال ۲۰۲۴ میتواند تا ۸ درصد کوچکتر شود و تولید ناخالص داخلی ایران و لبنان نیز به ترتیب ۵ درصد و ۲۰ درصد سقوط کند.
تبعات اقتصادی گسترش جنگ، دامنگیر عراق نیز خواهد شد و اقتصاد این کشور که سال گذشته ۱.۱ درصد کوچکتر شده بود، امسال نیز افت ۱.۸ درصدی را تجربه خواهد کرد. ایران در عراق نیز گروههای نیابتی زیادی دارد که طی ماههای گذشته حملات متعددی به مواضع نیروهای آمریکایی مستقر در این کشور و سوریه داشتهاند؛ حملاتی که با حملات متقابل آمریکا مواجه شده است.
این گزارش میافزاید، احتمال ورود کشورهای عربی دیگر به جنگ غزه بسیار ضعیف است و در صورت گسترش جنگ غزه به خاورمیانه، اگر چه از سرعت شتاب رشد اقتصادی آنها کاسته خواهد شد، اما کماکان رشد مثبت خواهند داشت.
در مورد بخصوص ایران و لبنان، این گزارش میگوید ۳۰ درصد احتمال باز شدن پای آنها به جنگ غزه وجود دارد؛ لبنان به صورت کامل و ایران به صورت محدود. اگر چنین اتفاقی بیفتد، حملات متقابل اسرائیل یا حتی آمریکا به لبنان میتواند اقتصاد باقیمانده لبنان را نیز بهطور کامل ویران کند.
این کشور طی سالهای گذشته با بحران مالی و اقتصادی چشمگیری مواجه بوده و تورم افسارگسیختهای دارد.
صندوق بینالمللی پول میگوید، در صورت ورود حتی محدود ایران به درگیریها، تورم در این کشور به بالای ۱۰۰ درصد اوج خواهد گرفت و ذخایر ارزی قابل دسترس ایران نیز تا پایان سال ۱۴۰۳ به صفر خواهد رسید.
اقتصاد ایران
اقتصاد ایران تحت تحریمها، فساد گسترده و ناکارآمدی دولتها طی یک دهه گذشته به شدت آسیب دیده و طبق برآورد صندوق بینالمللی پول، حجم اقتصاد ایران بر اساس قیمتهای جاری از ۵۱۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۰ به ۳۶۶ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ سقوط کرده است.
تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۲۰۱۰ تقریبا با ترکیه برابری میکرد، اما امسال حجم اقتصاد ترکیه ۳.۵ برابر اقتصاد ایران خواهد بود.
در دوره یادشده تولید ناخالص داخلی عربستان، امارت، عراق، قطر و حتی اسرائیل دو برابر شده و تنها ایران و یمن هستند که اقتصاد آنها به سطح ۲۰ سال قبل بازگشته است.
حجم اقتصاد ایران با جمعیتی ۹ برابر اسرائیل، ۴۰ درصد کوچکتر از اقتصاد اسرائیل است. وضعیت مشابهی در مقایسه با اقتصاد ایران و امارات متحده عربی نیز دیده میشود.
مقامات جمهوری اسلامی بارها اعلام کردهاند که قصد ورود به جنگ غزه را ندارند، اما صندوق بینالمللی پول میگوید، با توجه به عملکرد نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی در منطقه، احتمال باز شدن پای ایران به جنگ و حملات محدود به این کشور وجود دارد و احتمال حملات موشکی مستقیم اسرائیل و حتی آمریکا به ایران منتفی نیست.
حوثیهای یمن نیز این تصور را داشتند که حملات به کشتیها در بابالمندب که ۱۲ درصد تجارت جهان از این تنگه میگذرد، با بیاعتنایی یا خویشتنداری غرب مواجه خواهد شد، اما هم ائتلاف نظامی به رهبری آمریکا و هم ائتلاف جداگانه کشورهای عضو اتحادیه اروپا وارد دریای سرخ شده و مواضع حوثیها را مورد حمله قرار میدهند.
صندوق بینالمللی پول میگوید، حملات حوثیها باعث شده تا قیمت حمل کالا از آسیا به اروپا با دور زدن قاره آفریقا به جای مسیر نزدیک کانال سوئز دو برابر شود.
این گزارش به احتمال مختل شدن حرکت کشتیها در تنگه هرمز با ورود ایران به جنگ غزه اشاره کرده و میگوید، ۳۵ درصد از نفت و ۱۳ درصد از گاز مایع صادراتی جهان از همین تنگه میگذرد و ایجاد ناامنی در آن منجر به افزایش قیمت انرژی در جهان خواهد شد.
البته اقدام ایران به بستن تنگه هرمز، حتی اگر برای کوتاهمدت موفقیتآمیز باشد، یک خودزنی تمامعیار خواهد بود، چرا که بخش اعظم صادرات و واردات خود ایران نیز از آبهای جنوب انجام میشود. با اینحال ایران سابقه طولانی در ایجاد مزاحمت برای کشتیهای تجاری در خلیج فارس و دریای عمان دارد و بارها اقدام به گروگانگیری کشتیها یا حملات پهپادی به آنها کرده است.
در مورد بابالمندب نیز پیشتر ۱۰ درصد از تجارت جهانی نفت و ۸ درصد از تجارت گاز مایع از این تنگه انجام میشد، اما شمار کشتیهایی که از این مسیر حرکت میکنند از ۷۵ فروند به ۴۵ فروند در روز کاهش یافته و این موضوع خصوصا بر اقتصاد مصر که وابسته به درآمدهای ترانزیتی بالای ۱۰ میلیارد دلاری از کانال سوئز است تاثیر منفی دارد.
اخیرا اسامه ربیع، رئیس اداره کانال سوئز، اعلام کرد که درآمد مصر از کانال سوئز در ژانویه امسال نسبت به ماه مشابه سال گذشته نصف شده و به ۴۲۸ میلیون دلار سقوط کرده است.
اقتصاد جهان و اسرائیل
صندوق بینالمللی پول میگوید، انتظار میرود رشد اقتصادی جهان از ۳.۱ درصد در سال گذشته به ۲.۸ درصد در سال جاری میلادی برسد، اما در صورت گسترش جنگ غزه به خاورمیانه، این رقم میتواند به چهار دهم درصد کاهش یابد.
اقتصاد اسرائیل نیز که پیشبینی میشود در سال جاری حدود یک درصد کوچکتر شود، در صورت ورود جنگ با حزبالله لبنان و ایران ۴.۵ درصد کوچکتر خواهد شد.
حملات حوثیها به کشتیها در بابالمندب، هزینه تجارت کالای چین با اتحادیه اروپا و آمریکا را به شدت بالا برده و بر اقتصاد چین ضربه زده است. خبرگزاری رویترز و آسوشیتدپرس حدود سه هفته پیش گزارش دادند که چین از ایران خواسته است تا حملات حوثیها را متوقف کند؛ درخواستی که فعلا از طرف مقامات جمهوری اسلامی با بیاعتنایی مواجه شده است. آنها مدعی هستند که کنترلی بر نیروهای نیابتی خود ندارند.
این ادعا در حالی است که ایالات متحده آمریکا پنجشنبه هفته جاری از توقیف محموله تسلیحاتی ایران به یمن خبر داد و گفت، در این محموله بیش از ۲۰۰ بسته از اجزای موشک و مواد منفجره وجود داشته است.
مایکل اریک کوریلا، فرمانده ستاد فرماندهی کل ارتش ایالات متحده آمریکا، گفت: «این مثال دیگری از فعالیت شرورانه ایران در منطقه است».
جنگ پنهان ایران و اسرائیل به روایت تصویر
درحالی که اعراب به روابط خصمانه خود با اسرائیل بر سر مناقشه فلسطین پایان میدهند، شعلههای آتش جنگ "پنهانی" ایران و اسرائیل هر روز از گوشهای سر میکشد. گوشههایی از جنگ پنهان ایران و اسرائیل در این گزارش تصویری:
عکس: Reuters/WANA/N. Tabatabaee
جنگ پنهان
درحالی که کارگاههای پرچم سازی در جمهوری اسلامی ایران در حال تولید پرچمهای اسرائیل برای آتش زدن و لگدمال کردن در تظاهراتها هستند، کشورهای عربی بیش از پیش به روابط خصمانه خود با اسرائیل بر سر مناقشه فلسطین پایان میدهند.
عکس: Reuters/WANA/N. Tabatabaee
حملههای مکرر به تاسیسات نطنز
یک روز پس از "روز ملی فناوری هستهای" و راهاندازی دوباره تاسیسات نطنز، به سیستم برقرسانی این تاسیسات حمله شد. علیاکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی هستهای ایران از آن به عنوان "تروریسم هستهای" یاد کرد. وقوع انفجاری در ۱۲ تیرماه سال گذشته نیز منجر به از کار افتادن مرکز مونتاژ سانتریفیوژهای پیشرفته نطنز شد. در آن هنگام نیز رسانههای غربی مسئولیت آن حمله را برعهده اسرائیل دانسته بودند.
عکس: picture-alliance/Tampa Bay Times
جنگ دریایی
خبرگزاریها روز هفتم آوریل از حمله به کشتی "ایران ساویز" متعلق به سپاه پاسداران در دریای سرخ خبر دادند. نیویورک تایمز، مسئولیت این حمله را متوجه اسرائیل دانسته و نوشته است که این حمله در واکنش به حمله به کشتیهای تجاری به نام لوری و هلیوس رِی اسرائیلی صورت گرفته است. همچنین روزنامه "وال استریت ژورنال" از حملات اسرائیل به حداقل ۱۲ کشتی ایرانی ظرف دو سال گذشته در دریای سرخ خبر داده است.
عکس: Planet Labs Inc/AP/picture alliance
ترور فخری زاده از راه دور
محسن فخریزاده معاون وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران و سردار سپاه بود که پیش از ورود به برنامه اتمی ایران، به همراه حسن تهرانی مقدم به کره شمالی سفر کرد و برنامه موشکسازی ایران را پایهگذاری کرد. فخریزاده در ۷ آذر ۱۳۹۹ در شهر آبسرد پس از انفجار یک خودرو بوسیله شلیک یک تیربار که از راه دور کنترل میشد کشته شد. بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل پیشتر گفته بود "نام او را بخاطر بسپارید".
عکس: IRIB NEWS AGENCY/AFP
تهدید به نابودی اسرائیل
تقریبا تمامی مقامهای جمهوری اسلامی هر روز اسرائیل را به نابودی تهدید میکنند. از محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور سابق که خواستار "محو اسرائیل از صفحه روزگار" شده بود گرفته تا آیتالله علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی که پیشبینی کرده "اسرائیل ۲۵ سال آینده را نخواهد دید". این جمله او در تونلهای زیر زمینی تولید موشک (عکس) هم نصب شدهاند.
عکس: MIZAN
حمله به محور تهران- جنوب لبنان
اسرائیل جمهوری اسلامی را به ایجاد خط انتقال تجهیزات نظامی از طریق عراق و سوریه به حزبالله در جنوب لبنان متهم میکند و دائما بر حملات خود به "مواضع حزبالله و نیروهای متحد جمهوری اسلامی" در این مناطق میافزاید.
عکس: picture-alliance/AP Photo/Sana
حمله به نیروهای وابسته به ایران
خبرگزاریها روز چهارشنبه ۲۴ دیماه، خبر دادند که در حمله هوایی شبانه در سوریه که احتمالا از سوی اسرائیل انجام شده ۵۷ تن از جمله ۳۱ شبهنظامی نزدیک به جمهوری اسلامی ایران کشته شدهاند. در این حملات، نیروهای سپاه پاسداران، حزبالله عراق و تیپ فاطمیون کشته شدهاند. این چهارمین حمله منتسب به اسرائیل در کمتر از سه هفته بوده است.
عکس: Mizan
انتقال آرشیو هستهای ایران به اسرائیل
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل از عملیات مخفیانه دستگاه امنتیی این کشور برای سرقت آرشیو سری اسناد هستهای بایگانی شده ایران خبر داد. او گفت موساد در عملیاتی محرمانه به ۵۵ هزار صفحه و ۵۵ هزار فایل دیجیتال که در قالب ۱۸۳ سیدی بوده دست پیدا کرده است. عملیات شش ساعته ماموران موساد در تهران نشان میدهد که اسرائیل اطلاعات دقیقی از داخل ایران دارد.
عکس: Reuters/A. Cohen
پهپاد ایرانی در اسرائیل
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در جریان سخنرانی خود در کنفرانس امنیتی مونیخ با نشان دادن بخشی از شیئی -که به گفته او قسمتی از لاشه پهپاد سرنگون شده ایران در آسمان اسرائیل بود- گفت در صورت لزوم مستقیما علیه ایران و نه "نمایندگان" این کشور اقدام خواهد کرد. او در کنفرانس سال ۲۰۱۸ از جواد ظریف، وزیر خارجه ایران خواست تا این پیام تلآویو را به تهران منتقل کند: «قدرت اسرائیل را آزمایش نکنید.»
عکس: picture-alliance/dpa/MSC 2018/L. Preiss
پهپاد اسرائیلی در نطنز
روز یکشنبه دوم شهریور۱۳۹۳ (۲۴ اوت ۲۰۱۴) سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اطلاعیهای خبر داد یک هواپیمای بدون سرنشین رادارگریز اسرائیلی را که قصد نفوذ به "حریم منطقه هستهای نطنز" داشته سرنگون کرده است.
عکس: mashreghnews
ارسال سلاح به نوار غزه
نیروی دریایی اسرائیل در ۱۴ اسفند ۱۳۹۲ از توقف یک کشتی باری با نام "کلوس سی" که با پرچم پاناما حرکت میکرد خبر داد. ارتش اسرائیل گفت که "این کشتی حاوی موشک و مهمات از سوی ایران برای شبهنظامیان فلسطینی در نوار غزه" بوده است. سخنگوی ارتش اسرائیل، گفت که این راکتها «که در سوریه ساخته شده از سوریه با هواپیما به ایران برده شده و از آنجا به عراق و بعد به سوی سودان فرستاده شدهاند.»
عکس: Kate Shuttleworth
هشدار در مجمع عمومی سازمان ملل
بنیامین نتانیاهو در سال ۲۰۱۲ با نشان دادن این تصویر نسبت به ساخت بمب اتمی توسط جمهوری اسلامی ایران هشدار داد. او بارها هشدار خود را در مجامع بینالمللی تکرار کرده است. نتانیاهو در سال سال ۲۰۱۸ نیز با نشان دادن نقشه و عکس، به محلی در تورقوز آباد کهریزک در جنوب غربی تهران اشاره کرد و گفت که ایران یک انبار مخفی مواد و تجهیزات هستهای در این مکان دارد.
عکس: Getty Images
نقش اسرائیل در کشته شدن "پدر برنامه موشکی"
خودش گفته بود: «روی قبرم بنویسید اینجا مدفن کسی است که میخواست اسرائیل را نابود کند». سپاه پاسداران نقش اسرائیل را تکذیب کرد و کشته شدن حسن تهرانی مقدم را یک "حادثه کاری" نامید. محمد تهرانی مقدم، برادر او در گفتگو با هفتهنامه رمز عبور در اردیبهشت ۱۳۹۵ گفت " یک اتفاق نبود، بلکه یک حادثه از پیش برنامهریزی و تعیین شده و تروریستی بود". روایت سریال امنیتی گاندو هم "دخالت مجاهدین و موساد" است.
عکس: Fars
بمبگذاری در بانکوک، ۲۰۱۲
تایلند، ایران را به بمبگذاری برای ترور دیپلماتهای اسرائیلی در سال ۲۰۱۲ در بانکوک متهم کرد. سعید مرادی (چپ)، محمد خزایی (وسط) و مسعود صداقتزاده (راست که در مالزی دستگیر شد) به دست داشتن در عملیات تروریستی متهم و به حبس ابد محکوم شدند. سعید مرادی بر اثر انفجار بمب دو پای خود را از دست داد. این سه نفر بعدا در قبال آزادی کایلی مور گیلبرت، پژوهشگر استرالیایی-بریتانیایی به ایران تحویل داده شدند.
عکس: AP/Spokesman Office of National Thai Police
ترور شخصیتهای هستهای
طی سالهای ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۰ طی عملیاتهایی که با چسباندن بمب مغناطیسی به خودروها صورت میگرفت، شخصیتها و دانشمندان دخیل در برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران ترور شدند. طی این عملیاتها مجید شهریاری، مصطفی احمدی روشن، مسعود علیمحمدی و داریوش رضایی، رضا قشقایی فرد کشته شدند. فریدون عباسی جان سالم بدر برد.
عکس: FARS/ Borhannews
دستگیری افرادی که ربطی به ترورها نداشتند
وزارت اطلاعات ایران در سال ۱۳۹۱ اعلام کرد که یک تیم تروریستی را شناسایی و دستگیر کرده است. ۱۲ نفر از دستگیرشدگان نیز در مستند تلویزیونی به ترورها زیر نظر اسرائیل "اعتراف" کردند. در سال ۱۳۹۸ مشخص شد که دستگیرشدگان ربطی به ترورها نداشتهاند، بلکه زیر شکنجه مجبور به پذیرش اعتراف شدهاند و به جز مجید جمالی فشی که اعدام شد، بقیه آزاد شدند.
عکس: Shahr.ir
حمله سایبری با استاکسنت
حمله سایبری با بدافزار استاکس نت به تاسیسات غنی سازی اورانیوم ایران. روزنامه نیویورک تایمز در تاریخ ۱۶ ژانویه ۲۰۱۱، در مقالهای مدعی شد که «اسرائیل استاکسنت را در مرکز اتمی دیمونا و بر روی سانتریفیوژهای مشابهای که ایران از آنها در تاسیسات غنیسازی اورانیوم نطنز استفاده میکند، با موفقیت آزمایش کردهبود».
عکس: MEHR
انفجار مرکز همیاری یهودیان در آرژانتین
در انفجار تروریستی ۲۷ تیر ۱۳۷۳ ( ۱۸ ژوئیه )۱۹۹۴ در مرکز یهودیان بوئنوسآیرس (آمیا) ۸۵ نفر کشته و بیش از ۲۰۰ نفر نیز زخمی شدند. دولت آرژانتین تاکنون سه بار جمهوری اسلامی ایران را به دست داشتن در این انفجار متهم کرده و مدعی است که دستور و نقشه ضربه در تهران کشیده و مسئولیت اجرای طرح عملیات به ستاد ویژه عملیات حزبالله لبنان که به گروه شبه نظامی حزبالله لبنان وابستهاست، سپرده شد.