«تحریمها بازار ارز ایران را به تشنج انداخته‌اند»
۱۳۸۹ مهر ۶, سه‌شنبه
یک تولیدکننده وسایل خانگی به دویچه وله گفت: «حواله‌های خروجی از ایران به‌طور کامل چند روز است که متوقف شده و هیچ کدام از بانک‌ها حتی ارز مسافرتی هم به کسی نمی‌دهند؛ یعنی ما الان که می‌خواهیم مواد اولیه وارد کنیم، حواله‌های‌مان معطل مانده است.»
تغییر ناگهانی و مداوم بهای ارزهای مختلف، بازار را متشنج کرده است. بعضی‌ها بالا رفتن قیمت ارز را به بازار جهانی مربوط می‌دانند. ولی خبرهای دیگر از مربوط بودن این مسئله به تشدید تحریمها علیه ایران حکایت می‌کنند.
پدرام سلطانی، عضو اتاق بازرگانی تهران، می‌گوید: «از چند روز پیش بانک مرکزی امارات تبادلات ارزی دو بانک ایرانی، شعبه‌ی بانک‌های ایرانی مستقر در دوبی، یعنی بانک ملی و بانک صادرات را تقریباً متوقف کرده است؛ یعنی آن‌ها را به‌شدت کنترل می‌کند. تا حد زیادی معاملات ارزی آن‌ها متوقف شده و بخش عمده‌ای از تبادلات ارزی ایران که توسط این دو بانک انجام می‌شد و حتی صراف‌ها هم اگر می‌خواستند پولی را نقل و انتقال دهند، معمولاً از این دو بانک استفاده می‌کردند، الان معبر و راهشان بسته شده و خود این موضوع باعث شده که میزان عرضه‌ی ارز در بازارهای خارج از ایران برای ایرانی‌ها به شدت افت پیدا کند، در صورتی که تقاضا تغییری نکرده است. بنابراین، این کاهش عرضه در بازارهای خارج از ایران موجب افزایش قیمت شده است، در حالی که همین ارزها در بازار داخل ایران دارد به قیمت قبلی معامله می‌شود.»
یک تولیدکننده وسایل خانگی می‌گوید: «از طرف دیگر وقتی که امکان صدور حواله نیست، یک عده هجوم می‌برند به سمت دریافت ارز نقدی در داخل کشور که تقریباً فروش ارز نقدی از سه بانک به طور کل متوقف شده است. یعنی حتی ارز مسافرتی را هم که روی پاسپورت هزار دلار می‌دادند؛ الان من اطلاع دقیق دارم که چند روز است هیچ کدام از بانک‌ها ارز مسافرتی هم به کسی نمی‌دهند. طبعاً وقتی هم بازار حواله‌ی ارز و هم بازار نقدی ارز با یک چنین خلاء جدی مواجه شود، قیمت به شدت رشد می‌کند.»
این تولیدکننده ضمن اشاره به اینکه همیشه بهای ارز در سایت بانک مرکزی با قیمت مبادلات بازار تهران تنها اختلافی جزئی، حدود یک یا دو درصد داشت، ادامه می‌دهد: «ولی الان مثلاً بانک مرکزی، در سایتش زده هزار و سی تومان یا هزار و سیزده تومان، اما به‌هرحال در بازار دلار هزار و صدوپنجاه تومانی هم مشکل پیدا می‌شود. یعنی عملاً ارزی وجود ندارد که بخواهد مبادله شود. علاوه بر آن، تا جایی که من اطلاع دارم، هیچ کدام از صرافی‌ها حواله هایی را که کسی بخواهد الان بزند را قبول نمی‌کنند و شاید چندین میلیون دلار حواله معطل مانده که بانک مرکزی قول داده است ظرف یکی دو روز مشکل دوبی را حل کند. هنوز هم هیچ اطلاعی در دست نیست که آیا این مشکل حل شده یا نشده است.»
«مهم‌ترین مجراهای نقل وانتقال ارز دچار مشکل شده‌اند»
به گفته این تولیدکننده، ظاهراً هیچ کدام از حواله‌هایی که شرکت‌های مختلف از ۲۰ شهریور به این‌سو فرستاده‌اند، عملی نشده است: «یعنی همه‌شان بی در کشورهای دیگری که ارسال حواله از آن‌ها انجام می‌شده، معوق مانده‌اند. و در واقع الان ده روزی است که این اتفاق افتاده. منتهی چون همیشه مدت زمانی طول می‌کشیده تا حواله‌ها برسند، الان سر و صدای این قضیه تا حدودی بلند شده و کسانی مثل ما متوجه شدیم که پول‌هایمان به شرکت‌های تأمین‌کننده نرسیده و پیگیر شدیم و متوجه شدیم که چند روزی هست که حواله‌ها هیچ کدام وصول نشده است.»
پدرام سلطانی، عضو اتاق بازرگانی، در این باره به دویچه وله گفت: «الان دوتا از مهم‌ترین کانال‌های نقل و انتقال وجه، که همین بانک‌های خارج از کشور باشند، دچار مشکل شده‌اند و بنا بر این واردکننده‌ها و صادرکننده‌ها نمی‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. البته من این را شنیده‌ام و از اینکه منبعی که این را عنوان کرده خیلی موثق باشد اطلاعی ندارم، ولی شنیده‌ام مذاکراتی در جریان است که مشکل رفع شود.»
تولیدکننده وسایل خانگی نسبت به آینده شرکت‌اش نگران است: «به نظر من الان در شرایطی خیلی حیاتی قرار داریم. گرچه ۱۰ روز و ۲۰ روز در بحث واردات خیلی زمان مؤثر و مهمی تلقی نمی‌شود، ولی اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، قطعاً شرکت‌ها با مشکل جدی مواد اولیه مواجه می‌شوند؛ این صرف‌نظر از بخش بازرگانی، در بازار تهران قطعاً تأثیر می‌گذارد.»
به نظر این تولیدکننده، اتفاق خطرناکی که ممکن است بیافتد این است که افرادی نظیر او در تأمین مواد اولیه دچار مشکلات جدی شوند. وی می‌گوید: «من نمی‌دانم این مسئله واقعاً برای دولت ایران قابل حل هست یا نه، یا اینکه مشکل اصلا مشکلی موقتی است، یا مشکلی جدی و مرتبط با تحریم‌هاست. چون هیچ کس خبر ندارد پشت پرده موضع‌گیری‌های بانک‌ها، مثلاً امثال بانک ابوظبی، بانک مرکزی و دوبی و این‌ها چیست. ولی اگراین وضع ادامه پیدا کند، می‌تواند به نظر من برای اقتصاد ایران بسیار شوک‌آور باشد.»
«ادعای بی‌اساس دولت» مبنی بر بی‌تاثیر بودن تحریمها
این تولیدکننده به حرف دولت اشاره می‌کند که مدعی است تحریمها بی‌اثر بوده‌اند. وی معتقد است، حتی به فرض آن هم که مشکل اصلی حل شود و حواله‌ها دوباره به حرکت بیافتد، افزایش نرخ ارز به معنای گرانی تولید است و فشار آن بر گرده مصرف‌کننده وارد می‌آید
به گفته‌ی او، «هم‌این که دلار نهصد و نود و خرده‌ای الان شده مثلاً هزار و سی، هزار و پنجاه یا هزار و شصت تومان، تأثیر مستقیم‌اش روی دوش مصرف‌کننده و یک بخش‌اش روی دوش تولیدکننده است. به نظر من، نکته‌ی مهمی که وجود دارد این است که عوام در ایران با تنها چیزی که مواجه می‌شوند این است که می‌روند یک چیزی را بخرند، می‌بینند که کالا گران شده.»
پدرام سلطانی معتقد است که پیش‌بینی وضعیت یک هفته و یک ماه آینده هم در شرایط فعلی مشکل است: «اما من استنباطم این است که اگر محدودیت‌های بیشتری اعمال نشود، تجار ایرانی راه‌های جدیدی را برای انجام مبادلات ارزی‌شان پیدا خواهند کرد یا از راه‌های موجود که کمتر استفاده می‌شده تاکنون، استفاده‌ی بیشتری خواهند کرد و این بحران تا چند روز دیگر تا حدی کنترل می‌شود. اما اگر در پی این مجدداً محدودیت‌های بیشتری در دوبی یا در کشورهای دیگری که مبادلات ارزی تجار ایران از آن طریق انجام می‌شود به‌وجود آید، امکان دارد باعث شود که تبعات این بحران کاهش پیدا نکند و شاید حتی ادامه هم بیابد.»
آیا با تشدید تحریمها، تاجران ایرانی قادر خواهند بود به مبادلات خود از طریق کشورهای دیگر ادامه دهند؟ پدرام سلطانی در این مورد خوش‌بین است و می‌گوید: «تجار ایرانی با خیلی از کشورهای اروپایی و آسیایی و حتی کشورهای آمریکای جنوبی همکاری دارند، یا در آنجا مستقر هستند یا به‌هرحال ارتباطاتی دارند، و بالاخره دارند الان مبادلات ارزی‌شان را انجام می‌دهند.»
نیلوفر خسروی
تحریریه: بابک بهمنش