تحریم نفتی و مالی ایران: ریسک‌ها و پیامدهای جانبی
۱۳۹۰ بهمن ۳, دوشنبه
گیدو وستروله، وزیر امور خارجه‌ی آلمان، روز دوشنبه (۲۳ ژانویه/۳ بهمن) مقامات جمهوری اسلامی ایران را فراخواند در مناقشه‌ی اتمی از خود نرمش نشان دهند.
وستروله صبح دوشنبه پیش از پرواز به سوی بروکسل برای شرکت در اجلاس وزیران امور خارجه‌ی کشورهای عضو اتحادیه اروپا، در این باره گفت: «طبیعی است که در گفت‌وگوها به روی ایران باز خواهد ماند؛ ولی در شرایط کنونی راهی جز برقراری تحریم‌های جدیدتر برای ما باقی نمانده است.»
وزیر امور خارجه آلمان اظهار داشت که هدف از این تحریم‌ها «خشکاندن منابع مالی برنامه‌ی اتمی» است.
گیدو وستروله که در مسیر اجلاس بروکسل بود گفت: «من اطمینان دارم اتحادیه اروپا امروز پاسخی قاطع به ایران خواهد داد که از اجرای تعهدات بین‌المللی در رابطه با برنامه‌ی اتمی‌اش سرباز می‌زند.»
تحریم همراه با ریسک‌هایی برای اروپا
ایران روزانه ۵/ ۲ میلیون بشکه نفت صادر می‌کند. بیش از سه چهارم درآمد ارزی ایران از فروش نفت و گاز حاصل می‌شود.
از نظر کارشناس ایرانی صادق زیباکلام «اگر تو با تمام ابزار موجود مانع از کسب درآمدهای نفتی ایران شوی، به این معناست که به ایران اعلان جنگ کرده‌ای».
این استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران می‌گوید: «تو در واقع بدین‌گونه موجودیت جمهوری اسلامی را از میان می‌بری.»
حدود ۷۵ میلیارد دلار درآمد ایران در سال گذشته‌ی میلادی از فروش نفت و گاز بوده است. اینکه چه میزان از این پول هزینه‌ی برنامه‌ی اتمی شده است، مشخص نیست. ولی کشورهای غربی یقین دارند که بخشی از پول نفت صرف تولید سلاح هسته‌ای می‌شود.
ویلیام هیگ، وزیر امور خارجه بریتانیا، می‌گوید که کشورهای غربی قصد دارند «مانع از گسترش سلاح هسته‌ای در منطقه‌ی خاورمیانه شوند». از نظر وی، درغیر این‌صورت ممکن است مسابقه‌ا‌ی تسلیحاتی در منطقه آغاز شود و قرارداد منع گسترش سلاح‌های کشتار جمعی بی‌اعتبار گردد.
نیکلا سرکوزی، رئیس جمهور فرانسه، نیز تأکید کرده که کشورش تمام تلاش‌های خود را به خرج خواهد داد تا این مناقشه به درگیری نظامی نیانجامد. وی می‌گوید: «ما نیازمند تحریم‌های سختگیرانه‌تر و قاطع‌تری هستیم تا مانع از فروش نفت ایران شود و دارایی‌های بانک مرکزی ایران مسدود گردد.»
حدود ۲۰ درصد از نفت ایران به سوی کشورهای اروپایی سرازیر می‌شود، به ویژه به سوی اسپانیا، ایتالیا و یونان. واردات نفت از ایران برای یونانی‌ها امری اجتناب‌ناپذیر است، به‌ویژه که آتن فعلا نیاز ندارد پول نفت خود را بپردازد؛ ایران در این مورد نسیه می‌فروشد.
ولی پرسش اینجاست که در آینده چه کشوری حاضر خواهد بود نفت یونان را که باید نقد پرداخت شود تأمین کند؟ آلمان، فرانسه یا کمیسیون اتحادیه‌ی اروپا؟ تمام این‌ها تأکید بر بنای اقتصادی سالم در یونان دارند.
تلاش برای همراه کردن کشورهای آسیایی در تحریم نفت
صادق زیباکلام معتقد است که ایران قادر به تحمل حذف بازار اروپا خواهد بود، اسفناک اما زمانی است که مشتریان بزرگ آسیایی نفت ایران به تحریم‌ها بپیوندند.
بیش از ۶۰ درصد نفت صادراتی ایران روانه‌ی چین، ژاپن، هند و کره‌جنوبی می‌شود. دولت آمریکا طی هفته‌‌های گذشته هیأت‌هایی را به هر چهار کشور گسیل داشته است تا آنها را برای پیوستن به تحریم نفتی ایران متقاعد سازد.
به نظر می‌آید ژاپن و کره‌جنوبی، هرچند با ناخشنودی، از رویکرد آمریکا پیروی خواهند کرد.
ولی راجان ماتای، وزیر امور خارجه هند، از پیش اعلام کرده است که هند خود را فقط متعهد به اجرای تحریم‌های سازمان ملل متحد می‌داند. بنا بر این، هند همچنان به خرید نفت ایران ادامه خواهد داد.
چین اما پاسخی دیپلماتیک‌تر داده است. لیو وی‌مین، سخنگوی وزارت امور خارجه‌ی چین، گفته است که مناقشه با ایران را نمی‌توان با تحریم‌ها حل کرد. وی می‌گوید که کشورش بسیار نگران است. همزمان با این اظهارات، مقامات چینی با عربستان سعودی قرارداد جدید ارسال نفت منعقد می‌کنند.
عربستان سعودی نیز گفته است، در صورتی که مسئله‌ی تحریم نفت ایران جدی شود، این کشور حاضر است ۵/ ۲ میلیون بشکه کسری نفت ایران را در بازار جهانی جایگزین کند. مقام‌های جمهوری اسلامی ایران نیز در قبال این رویکرد، به کشورهای حاشیه‌ی حوزه‌ی خلیج فارس هشدار داده‌اند که نفت ایران را جایگزین نکنند.
جمهوری اسلامی در بن‌بست اتمی؟
در ایران ۷۵ میلیون نفر زندگی می‌کنند. اقتصاد کشور فلج شده است و تورم روندی فزاینده را طی می‌کند، لحظه به لحظه از ارزش پول ملی ایران "ریال" در برابر دلار و یورو کاسته می‌شود.
صادق زیباکلام می‌گوید: «برای اینکه حکومت ایران بتواند به موجودیت خود ادامه دهد، واکنشی سخت از خود نشان خواهد داد. یگانه سلاح منطقی و طبیعی که در دست ایران است، همانا بستن آبرانه‌ی هرمز است.»
در این رابطه اما واشنگتن با قاطعیت تمام به ایران هشدار داده که تنگه‌ی هرمز خط قرمز ایالات متحده آمریکاست و بستن تنگه‌ی هرمز به معنای اعلان جنگ است.
DK/KG