تداوم اعتراضات در شب یلدا؛ آمار کشتهشدگان به "۵۰۶ نفر" رسید
۱۴۰۱ دی ۱, پنجشنبه
در شهرهای مختلف ایران مردم به مناسبت شب یلدا بر مزار کشتهشدگان اعتراضات حضور یافته و آن را غرق گل کردند. به گفته هرانا، آمار جانباختگان به ۵۰۶ نفر رسید. عبدالحمید حکومت را به کشتار "برنامهریزیشده بلوچها" متهم کرد.
تبلیغات
تصاویر و فیلمهایی که در شبکههای اجتماعی منتشر شدند نشان میدهد که خانودهها و دوستان کشتهشدگان خیزش مردمی شامگاه چهارشنبه ۳۰ آذر سفره یلدا را بر مزار آنها پهن کردند و یادشان را گرامی داشتند.
دوستداران غزاله چلابی که ۳۰ شهریور در شهر آمل کشته شده بود شب یلدا بر سر مزارش حضور یافتند. غزاله چلابی در حین گرفتن فیلم در جریان اعتراضات در آمل هدف تیراندازی مستقیم ماموران قرار گرفت. لحظه شلیک گلوله و کشتهشدن او در گوشیاش ضبط و ثبت شده است.
خانواده فواد قدیمی از کشتهشدگان اعتراضات مردمی دیواندره هم سفره یلدا را به یاد او پهن کردند.
آتنا دائمی، کنشگر مدنی به مناسبت شب یلدا یادی کرده از برخی زندانیان که سالیان دراز در زندان جمهوری اسلامی بدون یک روز مرخصی بسر میبرند.
آمار هرانا: شمار کشتهشدگان به ۵۰۶ نفر رسید
هرانا، ارگان مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تازهترین آمار خود در ارتباط با خیزش مردمی را در شب یلدا به روز کرد.
هرانا شمار کشتهشدگان در بازه زمانی ۲۶ شهریور تا ۳۰ آذر را ۵۰۶ نفر و تعداد بازداشتیها را نیز ۱۸ هزار و ۴۷۷ نفر اعلام کرده است.
در این گزارش به بازداشت ۶۵۴ دانشجو اشاره شده و آمده است که دستکم ۱۴۴ دانشگاه نیز در این مدت صحنه تجمعهای اعتراضی دانشجویان بوده است.
رقص یک اعدامی بلوچ
گروه رسانهای "حال وش" که در حوزه مسائل استان سیستان و بلوچستان، و مسائل "اهل سنت و اقلیت های قومی-ملی" ایران فعالیت میکند، شب چهارشنبه ۳۰ آذر ویدئویی از شعیب میربلوچزهیریگی، جوان ۱۸ ساله که در جریان اعتراضات زاهدان اخیرا به اعدام محکوم شده است، منتشر کرده است.
شعیب در این ویدئو به بلوچی میرقصد. این جوان بلوچ در ۲۸ آذر به اتهام "افساد فیالارض" به اعدام محکوم شد.
عبدالحمید: مردم بلوچ را مامور نه، بلکه حاکمیت زده است
مولوی عبدالحمید، امام جمعه اهل سنت زاهدان روز چهارشنبه ۳۰ آذر در جلسه علما و مدیران مدارس دینی اهلسنت سیستان و بلوچستان که در مسجد جامع مکی برگزار شد گفت، حادثۀ جمعه خونین زاهدان "از قبل برنامهریزی شده بوده" و پیش از این حادثه حملاتی علیه نمازخانههای اهلسنت در کلانشهرها شروع شده بود.
عبدالحمید افزود: «فرماندار مشهد اعلام کرده بود که اجازه نمیدهد یک نمازخانۀ اهلسنت هم در این شهر فعالیت کند. در تهران هم میگفتند یا مجوز بیاورید یا اینکه نمازخانه را تعطیل میکنیم. وقتی میگفتیم از کجا مجوز بگیریم؟ میگفتند ما نمیدانیم، از هر جا میخواهید بگیرید.»
عبدالحمید در قسمت دیگری از سخنان خود تاکید کرد که در حادثۀ جمعه خونین زاهدان مردم بلوچ را "مأمور نه، بلکه حاکمیت و نظام زده است".
در حادثه یاد شده دستکم ۱۰۰ نفر کشته و حدود ۳۰۰ نفر زخمی شدند. جمهوری اسلامی مسئولیت این کشتار را برعهده نگرفته است اما رهبران اهل سنت بلوچ و نهادهای حقوق بشری انگشت اتهام را به سوی نیروهای امنیتی جمهوری اسلامی بلند کردهاند.
عبدالحمید همچنین گفته است بیش از سه ماه از حادثۀ جمعه خونین زاهدان گذشته و علیرغم وعدههایی که داده شده هنوز به این مسئله رسیدگی نشده است.
امام جمعه اهل سنت زاهدان در پایان سخنان خود گفت، اکنون زمان آن فرا رسیده است که در کشور تغییر و تحولاتی ایجاد شود.
گیسوبُران؛ نماد خشم و سوگواری
در اعتراض به مرگ مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد شماری از زنان ایرانی در حرکتی نمادین گیسوان خود را بریدند. این آیین از رسوم دیرینه ایرانیان در سوگواری است که حال به نمادی از خشم و اعتراض تبدیل شده است.
در اعتراض به مرگ مهسا (ژینا) امینی در بازداشت گشت ارشاد شماری از زنان ایرانی و حتی زنانی از دیگر کشورها در حرکتی نمادین گیسوان خود را بریدند. گیسو بریدن یا "زلف گشودن" بخشی از آیین دیرینه سوگواری در میان ایرانیان و همچنین ملتهای مختلف دیگر است.
به روایت معترضان، بریدن مو به نمادی از خشم تبدیل شده است. شهلا شفیق جامعه شناس، پژوهشگر و نویسنده ایرانی مقیم فرانسه در این باره مینویسد: «يکی از معناهای نمادين اقدام زنانی که برای اعتراض به حجاب اجباری گيسو میبرند اين است: شما هستی مرا با رشته مو و گيسوانم به بند کشيدهايد، پس من اين رشته را میبرم.»
عکس: Michael Kuenne/PRESSCOV/ZUMAPRESS.com/picture alliance
در اساطیر ایران باستان، ایزد بانوی مادر، سرور آسمان و طبیعت و همچنین نماد باران و باروری محسوب میشد. از همین رو است که گیسوبُران زنان اهمیت مییابد؛ زیرا به معنای قطع باروری و برکت تلقی میشود.
عکس: Mert Alper Dervis/AA/picture alliance
یکی از قدیمیترین آثار بازتاب آیین بریدن مو در "گیلگمش" به ثبت رسیده است. گیلگمش در سوگ یار نزدیک خود انکیدو موهایش را میبرد و میگوید: «دستور میدهم تا همه مردم اورک برتو بگریند و مویه مرگ سر دهند، مردم از اندوه سر خود را فرود خواهند آورد و آن هنگام که به زیر خاک روی، برای تو موهایم را بلند خواهم کرد.
عکس: Yiannis Kourtoglou/REUTERS
در شاهنامه فردوسی نیز فرنگیس همسر سیاوش در سوگ او او گیسوی خود را میبرد: همه بندگان موی کردند باز/ فرنگیس مشکین کمند دراز/ برید و میان را به گیسو ببست/ به فندق گل ارغوان را بخست
عکس: Ervin Shulku/ZUMAPRESS.com/picture alliance
حافط نیز در اشعار خود به این آیین اشاره کرده است و میگوید:« گیسوی چنگ بِبُرّید به مرگِ مِیِ ناب/ تا حریفان همه خون از مژهها بگشایند
عکس: Quinn Bender/ZUMAPRESS.com/picture alliance
سلمان ساوجی از شاعران قرن هشتم هجری هم در اشعار خود به بریدن مو اشاره کرده و میگوید:« ای صبحدم، چه شد که گریبان دریدهای/ وی شب، چه حالت است که گیسو بریدهای/ ای پرچم، از برای چه مو باز کردهای/ وی سنجق، از عزای که گیسو بریدهای
عکس: Remon Haazen/ZUMAPRESS.com/picture alliance
سیمین دانشور هم در رمان "سووشون" از درخت گیسو نوشته است: « «درخت گیسو در تمام گرمسیر معروف است. اول بار که درخت گیسو را دیدم، از دور خیال کردم درخت مراد است. نزدیک که رفتم دیدم گیسهای بافته شده به درخت آویزان کردهاند؛ گیسهای زنهای جوانی که شوهرهایشان جوانمرگ شده بود.»
عکس: Mert Alper Dervis/AA/picture alliance
نجمالدین گیلانی و همکاران در کتاب "بررسی تحلیلی و تطبیقی سوگ آئینهای لری و کردی با سنت سوگواری در شاهنامه به "خراشیدن روی و برین گیسو" و پیچاندن آن به دور دست در میان اقوام ایرانی کرد و لر اشاره میکند. در آیین چمر که در میان مردم استانهای کرمانشاه، ایلام و لرستان رواج دارد، زنان به زاری پرداخته و گیسوی خود را پریشان میکنند.
عکس: Fredrik Persson/TT NYHETSBYRÃ N/picture alliance
بریدن مو تنها مختص فرهنگ ایران نیست. چهارم مهرماه، هزاران تن از زنان کرد شمال سوریه در همبستگی با زنان ایرانی تجمعی برپا کردند و شمار زیادی از آنان به نشانه اعتراض گیسوان خود را بریدند. ملک موسو، خواننده مشهور ترکیهای نیز در حمایت از جنبش اعتراضی زنان، هنگام اجرای کنسرت موهایش را چید.