بحث و جدل در باره‌ی اظهارات علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجلس خبرگان و رئیس شورای تشخیص مصلحت نظام، همچنان ادامه دارد. چهره‌ها و محافل هوادار آیت‌الله خامنه‌ای و محمود احمدی‌نژاد این اظهارات را در تناقض با دیدگاه‌های رهبر جمهور اسلامی می‌دانند وآن را دفاع از معترضان به نتیجه‌ی انتخابات تلقی می‌کنند.

رفسنجانی که از دو روز پیش از انتخابات و در پی انتشار نامه‌ی هشدارآمیز و سرگشاده‌اش به آیت‌الله خامنه‌ای در باره‌ی "خطر" تسلط احمدی‌نژاد و محافل هوادار او بر کشور خاموشی گزیده بود، در نماز جمعه‌ی ۲۶ تیر به ایراد خطبه پرداخت و اوضاع کشور را بحرانی توصیف کرد. او گفت که در اعتماد مردم نسبت به نظام گسست ایجاد شده و بسیاری از این مردم در باره‌ی نتیجه‌ی اعلام‌شده‌ی انتخابات تردید دارند. رفسنجانی سپس مجموعه‌ای از راه‌حل‌ها را برای خروج از بحران اعلام کرد که آزادی زندانیان، فعالیت آزاد رسانه‌ها و تلاش برای احیای اعتماد عمومی از جمله‌ی آنها بودند.

آیت‌الله خامنه‌ای دو روز بعد در سخنانی به مناسبت عید مبعث به اظهارات رفسنجانی واکنش نشان داد. او گفت که نخبگان باید مواظب هر چه که می‌گویند و هر چه که نمی‌گویند باشند. بر خلاف خامنه‌ای، آیت‌الله یزدی نایب رئیس مجلس خبرگان، آشکارا به رفسنجانی حمله کرد و اظهارات او دائر بر نقش رأی مردم در مشروعیت‌بخشیدن حکومت را بی‌اساس دانست.

دستور تهیه‌ی بیانیه در قم

روز پنجشنبه، اول مرداد، روزنامه کیهان که از سرسخت‌ترین حامیان رسانه‌ای احمدی‌نژاد به شمار می‌رود از انتشار نامه‌ای از سوی ۳۰۶ استاد و طلبه حوزه‌ی علمیه‌ی قم در "حمایت قاطع" از سخنان آیت الله یزدی در نقد خطبه های رفسنجانی خبر داد. در این نامه رئیس مجلس خبرگان متهم شده که در نماز جمعه "در قامت رهبر اپوزیسیون" ظاهر شده و " با سخنانی متعارض با متون روایی و فقهی و نظرات فقیهان و متکلمان بزرگ شیعه، جنبه دینی مشروعیت جمهوری اسلامی را نادیده گرفت و با کتمان ده‌ها آیه و روایت در باب رهبری الهی و فصل الخطاب بودن سخنان ولی فقیه، به تکرار سخنان کاندیدای ناکام و حامیان رسانه ای" وی پرداخته است.

روزنامه کیهان به اسامی ۳۰۶ استاد و طلبه‌ی امضاکننده‌ی نامه اشاره‌ای نکرده است، اما سایت جرس که به هواداری از میرحسین موسوی معروف است، در گزارشی نوشته که حجت‌الاسلام اصغر حجازی، رئیس دفتر آیت‌الله خامنه‌ای دستور تهیه این نامه را داده است. در گزارش جرس ‌آمده است که طلاب وابسته به موسسه‌ی امام خمینی که به آیت‌الله مصباح یزدی تعلق دارد و برخی از اعضای دفتر تبلیغات حوزه قم از امضاکنندگان اصلی نامه یادشده هستند.

اعتراض یک نهاد خاموش

روز پنجشنبه نیز، نهادی به نام " شورای هماهنگی نیروهای انقلاب اسلامی" که مدت‌ها در خاموشی و سکوت بود، بیانیه‌ای انتشار داد و در آن به مواضع هاشمی رفسنجانی در نماز جمعه حمله کرد. در این بیانیه رفسنجانی به بی‌اعتنایی به مواضع آیت‌الله خامنه‌ای متهم شده و اظهارات او درنماز جمعه "حمایت از یک جناح قانون‌شکن و قانون گریز و گروهی اغتشاشگر و اوباش که لقب زندانی سیاسی به آنها دادید" توصیف شده است.

شورای هماهنگی در سال‌های گذشته از نمایندگان طیف‌های مختلف اصول‌گرایان تشکیل شد و هدف آن هماهنگ‌ساختن سیاست‌این طیف‌ها در انتخابات‌ ریاست‌جمهوری و شوراها بود. در ماه‌های اخیر اما این شورا عملاَ فعالیتی نداشت و در انتخابات ریاست جمهوری اخیر هم نقشی ایفا نکرد. از این رو صدور بیانیه‌ با نام آن علیه هاشمی رفسنجانی در محافل سیاسی ایران با سؤال‌ها و ابهام‌هایی روبرو شده است.

اکثریت علیه رئیس؟

در تکمیل حملات انتقادی به اظهارات هاشمی رفسنجانی، خبرگزاری فارس پنجشنبه‌شب متن بیانیه‌ای را انتشار داد که امضای "اکثریت نمایندگان مجلس خبرگان" در پای آن به چشم می‌خورد. در این بیانیه از رفسنجانی، رئیس مجلس خبرگان، خواسته شده است که با « پشتیبانی بیش‌تر و شفاف‌تراز ولایت فقیه و بیانات رهبری، در این شرایط حساس، دشمنان اسلام و نظام و کینه‌توزان و بدخواهان و فرصت‌طلبان را در نقشه شیطانی برای آسیب به وحدت و همدلی، ناکام گذارند.» خبرگزاری فارس نام امضاکنندگان این بیانیه که خود را اکثریت نمایندگان مجلس خبرگان می‌خوانند، منتشر نکرده است.

شماری از تحلیل‌گران مذهبی و سیاسی، بحران سیاسی اخیر را عامل تعمیق‌ شکاف در دستگاه روحانیت ایران تلقی می‌کنند که از دو نگاه متفاوت به جایگاه مردم در مشروعیت‌بخشیدن به حکومت نشأت می‌گیرد. کسانی مانند آیت‌الله یزدی و آیت‌الله مصباح یزدی که از حامیان اصلی محمود احمدی‌نژاد به شمار می‌روند رآی و نظر ولی فقیه را بالاتر از رأی مردم می‌دانند، در حالی که اکثر روحانیون مخالف احمدی‌نژاد نظری خلاف دیدگاه یادشده دارند. در همین رابطه، حسن انصاری راد، رئیس کمیسیون اصل نود در مجلس ششم به روزنامه‌ی "صدای عدالت" گفته است: « اختلاف نظر طبیعی است اما اگر اختلاف نظر به مرحله عمل و چالش برسد و موجب نزاع گردد منشا شکاف (است) و (دارای) آثار زیان بار و مخربی است. ظاهرا چنین وضعی پیش آمده است» .

FW/FV