دونالد ترامپ به شکلی غافلگیرکننده رئیس پلیس فدرال آمریکا را از سمت خود برکنار کرد. جیمز کومی مدیریت تحقیقات بر سر تماس‌های احتمالی تیم ترامپ با روسیه را نیز برعهده داشت. دمکرات‌ها از "بوی لاپوشانی کردن" سخن می‌گویند.
دونالد ترامپ و جیمز کومیعکس: Getty Images/A. Harrer
تبلیغات
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، جیمز کومی، مدیر پلیس فدرال آمریکا "اف‌بی‌آی" را از سمت خود برکنار کرد. طبق اعلام کاخ سفید، ترامپ این اقدام را به توصیه وزیر دادگستری و معاون او، جف سشنز و راد روزنتن انجام داده است.
ترامپ در نامه‌ای نوشت، گرچه کومی سه بار به او گفته است که علیه او تحقیق نمی‌شود، «اما کاملا با وزیر دادگستری هم‌رأی هستم که شما توانایی رهبری مؤثر اف‌بی‌آی را ندارید».
ترامپ همچنین نوشته است، کسی باید مدیریت جدید پلیس فدرال آمریکا را برعهده گیرد که بتواند "اعتماد عمومی" به این اداره را جلب کند.
کاخ سفید اعلام کرده است که جستجو برای تعیین رئیس جدید اف‌بی‌آی سریعا آغاز می‌شود.
علت مناقشه‌برانگیز اخراج
تصمیم ترامپ کاملا غافلگیرکننده بود. اداره تحت رهبری کومی تحقیقات بر سر تماس‌های تیم ترامپ با روسیه را برعهده داشت و از این نظر او تقریبا مصون به نظر می‌رسید.
کاخ سفید علت تصمیم ترامپ را نحوه رسیدگی کومی به ماجرای ایمیل‌های هیلاری کلینتون عنوان کرده است.
رسانه‌ها با استناد به تحلیلی از وزارت دادگستری آمریکا نوشته‌اند، کومی حق نداشته نتایج تحقیقات در این رابطه را در متن کارزار داغ انتخاباتی آمریکا منتشر کند. پلیس فدرال در آمریکا زیر مجموعه وزارت دادگستری است.
منتقدان اما دلیل اصلی اخراج جیمز کومی را با تحقیقات او در مورد تماس‌های احتمالی تیم ترامپ با روسیه در جریان کارزار انتخاباتی ریاست جمهوری آمریکا مرتبط می‌دانند.
"بوی لاپوشانی"
چهره‌های شاخص دمکرات آمریکا یکه خورده‌اند. چاک شومر، بلندمرتبه‌ترین عضو دمکرات مجلس سنای آمریکا، خواستار تشکیل فوری یک گروه ویژه تحقیقاتی برای رسیدگی به ماجرای تماس‌های تیم ترامپ با روسیه شد.
دمکرات‌ها در نخستن واکنش خود نه به ماجرای ایمیل‌های خانم کلینتون، بلکه به تحقیقات کومی در رابطه با تماس‌های احتمالی تیم ترامپ با روسیه اشاره کرده‌اند.
جان کانیرز، بلندمرتبه‌ترین عضو دمکرات مجلس نمایندگان آمریکا، در کمیته قضایی این مجلس گفت، اقدام ترامپ "بوی لاپوشانی کردن" داده و بخشی از تلاش برای ایجاد مانع در مقابل تحقیقات بر سر تماس‌های احتمالی با روسیه است. او افزود که با این اقدام آمریکا بر سر مرز بحران قانون اساسی قرار گرفته است.
مدیری مستقل
جیمز کومی ۵۶ ساله به عنوان فردی مستقل در واشنگتن شهرت داشت. او پلیس فدرال را با ده‌ها هزار کارمند مدیریت می‌کرد و یکی از مستعدترین و مقبول‌ترین کارشناسان امنیتی و جنایی محسوب می‌شد. باراک اوباما، رئیس جمهوری پیشین آمریکا، در سال ۲۰۱۳ میلادی او را به ریاست "اف‌بی‌آی" منصوب کرد. زمان رایج مدیریت رؤسای "اف‌بی‌آی" ۱۰ سال است.
میزان قدرت و اختیارات رئيس‌جمهور ایالات متحده آمریکا
می‌گویند فردی که به عنوان رئیس‌جمهور در کاخ سفید آمریکا سکونت می‌کند، اهرم قدرت سیاسی جهان را در دست دارد. بسیاری اما نمی‌دانند که قدرت رئيس‌جمهور آمریکا محدود است و تنها او نیست که در آمریکا نظرش اعمال می‌شود.
عکس: Klaus Aßmann
حیطه قدرت و اختیارات رئیس‌جمهور بر مبنای قانون اساسی
رئيس جمهوری ایالات متحده آمریکا به مدت چهارسال به طور مستقیم انتخاب می‌شود. او حق شرکت در انتخابات ریاست جمهوری را تنها در دو نوبت دارد. رئيس جمهوری به عنوان عالی‌ترین مقام سیاسی کشور و رئیس قوه مجریه هم‌زمان رهبری کشور و دولت را در اختیار دارد. او موظف به اجرای قوانین مصوب کنگره آمریکا است. حدود چهار میلیون نفر در خدمت قوه مجریه آمریکا هستند.
عکس: Klaus Aßmann
قوای سه‌گانه
قوه مجریه آمریکا به رهبری رئیس‌جمهور در هماهنگی با دو قوه دیگر این کشور، یعنی قوه قانون‌گذاری و قوه قضائیه عمل می‌کند. رئیس‌جمهور حق تعیین وزیران، سفیران، درخواست بخشش و عفو محکومان را دارد، اما قضات دیوان عالی این کشور با موافقت سنای آمریکا تعیین می‌شوند. موافقت کنگره کنترلی است بر فعالیت‌های رئیس جمهور در این موردها.
عکس: Klaus Aßmann
قدرت "ایالات متحده"
رئیس‌جمهور در "سخنرانی در باره شرایط ملی" کنگره را در جریان تصمیم‌گیری‌های مربوط به سرنوشت کشور قرار می‌دهد. او گرچه در این سخنرانی به قوانینی که باید تصویب شوند اشاره نمی‌کند، اما موضوع‌هایی را معرفی می‌کند که به نظرش پراهمیت هستند و باید در کنگره به تصویب برسند.
عکس: Klaus Aßmann
رد پیش‌نویس قوانین
رئیس‌جمهور می‌تواند با پیش‌نویس قوانین مخالفت کند. کنگره اما این حق را دارد که پیش‌نویس وتو شده توسط رئیس‌جمهور را دوباره مطرح کند. برای تایید مجدد همین پیش‌نویس موافقت دو-سوم نمایندگان هر دو نهاد قانون‌گذاری، یعنی مجلس نمایندگان و سنای آمریکا ضروری است. روسای جمهور آمریکا تاکنون ۱۵۰۰ پیش‌نویس قانون را وتو کرده‌اند و تنها ۱۱۱ مورد آنها موفق به گرفتن تایید دو-سوم نمایندگان کنگره شده‌اند.
عکس: Klaus Aßmann
حوزه‌های نامشخص در تعریف قدرت رئیس‌جمهور
قانون اساسی و احکام دادگاه عالی آمریکا به طور دقیق حد و مرز قدرت و اختیارات رئیس‌جمهور را در ایالات متحده آمریکا مشخص نمی‌کنند. وتوی روسای جمهوری آمریکا می‌تواند به راحتی پیش‌نویس یک قانون را ناکارا کند.
عکس: Klaus Aßmann
دستورالعمل‌هایی که چون مواد قانونی عمل می‌کنند
رئیس‌جمهوری می‌تواند با دستورالعمل‌هایی وظایف کارمندان دولت را مشخص کند. این دستورالعمل‌ها (Executive Orders) که هیچ کس زیر آنها را امضا نکرده، برای کارمندان دولت حکم قانون را دارند. البته دادگاه‌ها می‌توانند برخی از این دستورالعمل‌ها را ناکارا سازند و کنگره نیز این حق را دارد که قوانینی مخالف همین دستورالعمل‌ها به تصویب برساند.
عکس: Klaus Aßmann
دور زدن کنگره
رئیس جمهور می‌تواند موافقت‌نامه‌هایی با کشورهای دیگر منعقد کند. مجلس سنای آمریکا باید این موافقت‌نامه‌ها را با دو-سوم آرا تصویب کند. روسای جمهوری آمریکا برای دور زدن تصویب این موافقت‌نامه‌ها توسط مجلس سنای آمریکا، نام موافقت‌نامه را از روی این قراردادها برداشته و به آنها "توافق اجرایی" (Executive Agreements) می‌گویند. در چنین حالتی دیگر موافقت کنگره آمریکا با آن ضروری نخواهد بود.
عکس: Klaus Aßmann
فرمانده کل قوا
فرماندهی کل نیروهای مسلح و نیروهای شبه‌نظامی در دست رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا است. اما اعلان جنگ و صلح از اختیارات کنگره است. آنچه مشخص نیست این نکته است که رئیس‌جمهور تا چه حد بدون تایید کنگره، اختیار ارسال سربازان کشور را به مناطق جنگی دارد. در عمل پرزیدنت آمریکا تا زمانی که کنگره مخالفتی نکرده، به اقدامات خود ادامه می‌دهد.
عکس: Klaus Aßmann
کنترل نهایی رئیس جمهور
در صورتی که رئیس جمهور آمریکا از موقعیت خود سوءاستفاده کند یا مرتکب خطا و بزهکاری شود، مجلس نمایندگان می‌تواند او را استیضاح کند. در تاریخ آمریکا تنها دو رئیس جمهور استیضاح شده‌اند و استیضاح در هر دو بار ناموفق بوده است. راه حل بهتر برای متوقف کردن برنامه‌های رئیس جمهور، جلوگیری از تصویب بودجه پیشنهادی او از سوی کنگره است.
