ترامپ فرمانی را صادر کرده است که طبق آن کشورهایی که شهروندان آمریکایی را ناعادلانه دستگیر میکنند، مجازات خواهند شد. مقامات آمریکایی گفتند ایران از جمله کشورهایی است که شهروندان آمریکایی را به "گروگان" گرفتهاند.
دونالد ترامپ در حال نشان دادن امضای خود پای یک فرمان اجراییعکس: Mike Segar/REUTERS
تبلیغات
ایالات متحده آمریکا قصد دارد در آینده کشورهایی را که در آنها شهروندان آمریکایی ناعادلانه بازداشت میشوند، تحریم کند.
دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، روز جمعه ۱۴ شهریور (۵ سپتامبر) فرمانی اجرایی امضا کرد که به دولت ایالات متحده اختیار میدهد بازداشتهای ناعادلانه و غیرقانونی اتباع آمریکایی در خارج که آمریکا آن را "دیپلماسی گروگانگیری" مینامد، شناسایی کند، سپس کشورها را بر همین اساس دستهبندی کرده و اقدامات تنبیهی علیه آنها اعمال کند.
مقامهای ارشد دولت آمریکا اعلام کردهاند که در حال برسی وضعیت ایران، چین و افغانستان برای قرار گرفتن در این فهرست هستند.
مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، با تاکید بر اولویت حمایت از شهروندان گفت: «پیام کاملا روشن است. هر کشوری که از یک آمریکایی بهعنوان گروگان یا به عنوان ابزار معامله استفاده کند، بهای آن را خواهد پرداخت. این دولت نه تنها آمریکا، بلکه منافع و امنیت شهروندان خود را نیز در اولویت قرار میدهد.»
به گفته یکی از مقامات دولتی، مجازاتها میتواند شامل "کنترلهای صادراتی، محدودیتهای اقتصادی و ممنوعیت ورود به آمریکا" باشد. او اضافه کرد که پیش از اجرای تحریمها، به کشورها مهلتی برای اقدام داده میشود، اما در صورت مشاهده پیشرفت، ترامپ میتواند تحریمها را لغو کند.
رویترز به نقل از یک مقام آمریکایی نوشته است هدف این فرمان ایجاد "انگیزهای قوی" برای جلوگیری از گروگانگیری است. این مقام آمریکایی که نخواست نامش فاش شود، تصریح کرد: «از امروز همهچیز برای رژیمهای یاغی که فکر میکنند میتوانند با شهروندان آمریکایی مثل مهره شطرنج رفتار کنند، تغییر خواهد کرد.»
نگرانی سازمان ملل از گسترش گروگانگیری در جهان
سازمان ملل متحد بارها نسبت به افزایش گروگانگیری در جهان هشدار داده و خواستار آزادی فوری همه گروگانها شده است. این نهاد بینالمللی تأکید کرده است که جامعه جهانی باید برای پایان دادن به این رویه غیرانسانی، پاسخگو کردن عاملان و حمایت از قربانیان و خانوادههای آنان، اقدام فوری انجام دهد.
آلیس جیل ادواردز، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور شکنجه، در گزارشی به شورای حقوق بشر قبلا اعلام کرده است که چین، ایران، میانمار، کره شمالی، روسیه، امارات متحده عربی و ونزوئلا با بازداشت اتباع خارجی یا دوتابعیتی به اتهامات ساختگی یا اغراقآمیز، در پی کسب "اهرم فشار دیپلماتیک" هستند.
تبلیغات
جمهوری اسلامی و سنت گروگانگیری
گروگانگیری بیش از چهار دهه است که به بخشی از سیاست جمهوری اسلامی بدل شده است. این روند از سال ۱۳۵۸ و با اشغال سفارت آمریکا در تهران آغاز شد و سپس با بازداشت گردشگران، روزنامهنگاران، پژوهشگران و دوتابعیتیها ادامه یافت. جمهوری اسلامی از این روش بهعنوان ابزاری برای فشار بر دولتهای غربی استفاده کرده است.
در سالهای اخیر، بارها بازداشت شهروندان غربی یا دوتابعیتی به تیتر رسانههای بینالمللی تبدیل شده است. بهعنوان نمونه میتوان از رضا ولیزاده، خبرنگار پیشین رادیو فردا و شهروند آمریکایی نام برد که هنگام سفر به ایران بازداشت و به "اتهام همکاری با دولت آمریکا" به ۱۰ سال زندان، دو سال تبعید، ممنوعیت خروج از کشور و محرومیتهای اجتماعی محکوم شد. حکم او در دادگاه تجدیدنظر نیز تأیید شده است.
جمشید شارمهد، فعال سیاسی ایرانی–آلمانی در تابستان ۱۳۹۹ توسط ماموران امنیتی جمهوری اسلامی در دبی ربوده شد. او پس از چهار سال زندان، در آبان ۱۴۰۲ در راه اعدام بطور مهمی فوت کرد و پیکرش سه ماه بعد به آلمان منتقل شد. جمشید شارمهد مقیم آمریکا بوده است.
هشدارهای بینالمللی درباره سفر به ایران
پیش از این اتحادیه اروپا نیز برای مقابله با بازداشت و گروگانگیری شهروندان خود در ایران برخی تحریمها را اعلیه جمهوری اسلامی عمال کرده است.
در پی افزایش بازداشتهای خودسرانه، بسیاری از کشورهای غربی از جمله فرانسه و آلمان از شهروندان خود خواستهاند به ایران سفر نکنند و کسانی که در این کشور حضور دارند نیز در اسرع وقت خاک جمهوری اسلامی را ترک کنند.
سنت "گروگانگیری" در سیاست خارجی جمهوری اسلامی به روایت تصویر
گروگانگیری در ایران سال ۱۳۵۸ با حمله به سفارت آمریکا مرسوم شد و با زندانی کردن و پروندهسازی برای گردشگران، محققان و دو تابعیتیها و سپس معامله بر سر آنها ادامه یافت. شماری از پروندهها در این گزارش تصویری:
عکس: Fars
گروگانگیری دیپلماتهای آمریکایی
در روز ۱۳ آبان سال ۱۳۵۸ تعدادی "دانشجو" که بعدا بیشتر آنها دارای پست و مقام کلیدی در جمهوری اسلامی شدند، به سفارت آمریکا حمله کردند و دیپلماتهای این کشور را گروگان گرفتند. ۶۶ دیپلمات آمریکایی ۴۴۴ روز یعنی تا روز ۱۱ ژوئیه ۱۹۸۰ گروگان بودند. این اقدام "دانشجویان خط امام" مسیر سیاست ایران در عرصه داخلی و خارجی را کاملا تغییر داد.
عکس: Fars
جیسون رضاییان
جیسون رضاییان، خبرنگار ایرانی-آمریکایی و مدیر دفتر تهران روزنامهٔ واشنگتن پست بود. او به همراه همسرش یگانه صالحی در ۳۱ مرداد ۱۳۹۳ به اتهام جاسوسی دستگیر شدند. صالحی در ۱۴ مهر آزاد شد، ولی رضاییان در ۵ خرداد ۱۳۹۴ در دادگاهی به جاسوسی و فعالیت تبلیغی علیه نظام محکوم شد. رضاییان در ۲۶ دی ۱۳۹۴ به همراه سه آمریکایی دیگر در چارچوب مبادله زندانیان آزاد شد.
عکس: picture-alliance/dpa
سیامک نمازی و باقر نمازی
سیامک نمازی، شهروند ایرانی- امریکایی، مدیر دفتر برنامهریزی استراتژیک شرکت نفتی "کرسنت" در امارات بود. او در تیرماه ۱۳۹۴ برای دیدار خانوادهاش به ایران سفر کرد و بازداشت شد. باقر نمازی ۸۳ ساله برای پیگیری وضعیت فرزند بازداشت شدهاش، در بهمن ۱۳۹۴ به ایران رفت اما او هم در تاریخ سوم اسفند همان سال بازداشت شد. این دو به اتهام "همکاری با دولت متخاصم آمریکا" به ۱۰ سال حبس محکوم شدهاند.
عکس: iran-emrooz
ژیو وانگ
ژیو وانگ، دارای ملیت چینی، ساکن آمریکا و دانشجوی دانشگاه پرینستون، به اتهام "جاسوسی" به ۱۰ سال زندان محکوم شد. وانگ دانشجوی دوره دکترای رشته تاریخ دانشگاه پرینستون و مسلط به زبان فارسی بود که پس از سفر به ایران برای کارهای تحقیقاتی پایاننامه دوره دکترایش، در تابستان ۱۳۹۵ بازداشت شد. وانگ بعدا با مسعود سلیمانی، پژوهشگر سلولهای بنیادی که در آمریکا بازداشت شده بود، مبادله شد.
کایلی مور گیلبرت، استاد دانشگاه استرالیایی در پاییز ۱۳۹۷ از سوی ماموران حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران بازداشت و به اتهام جاسوسی حکم ۱۰ سال زندان دریافت کرد. او ۵ آذر ۱۳۹۹ در جریان مبادله با ۳ ایرانی که به اتهام بمبگذاری ناموفق علیه دیپلماتهای اسرائیلی در تایلند زندانی بودند، آزاد شد. جولی گینگ، گردشگر و مارک فیرکین وبلاگنویس استرالیایی نیز به دلایل نامشخصی در ایران بازداشت و آزاد شدند.
عکس: Department of Foreign Affairs and Trade of Australia/REUTERS
مایکل وایت
مایکل وایت، عضو سابق نیروی دریایی امریکا، در تابستان ۱۳۹۷ به ایران سفر کرد و در اوایل مرداد همان سال در مشهد بازداشت شد. دادگاه عمومی مشهد در اسفند ۱۳۹۷ او را برای دو اتهام "توهین به رهبری" و "پست عکسی در شبکههای اجتماعی" به ۱۰ سال حبس محکوم کرد. به گزارش سی ان ان مایکل وایت پس از تحمل دو سال زندان با مجید طاهری پزشک ایرانی که به نقض قوانین تحریم متهم و زندانی بود مبادله شد.
عکس: picture-alliance/AP Photo/White family
کامران قادری
کامران قادری، شهروند ایرانی اتریشی، در سفر به ایران، در ۱۲ دی ۱۳۹۴ بازداشت شد. قادری دارای دکترای برق و الکترونیک از دانشگاه وین، فعال در حوزه آیتی و مدیر شرکت آوانک در وین بود. او پیش از بازداشت، بارها برای شرکت در سمینارهای علمی و تحقیقی و معاملههای تجاری به تهران رفتوآمد داشت. قادری در دادگاه انقلاب به اتهام "همکاری با دول متخاصم" به ۱۰ سال حبس محکوم شد.
عکس: iranhumanrights
ارس امیری
ارس امیری کارمند"بریتیش کانسیل" (شورای فرهنگی بریتانیا) و دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه کینگستون چند روز پس از بازگشت به ایران به قصد دیدن مادر بزرگ بیمارش، در ۲۳ اسفند ۱۳۹۶ از سوی ماموران وزارت اطلاعات به اتهام "تبانی و اجتماع علیه امنیت ملی" بازداشت اما با قرار وثیقه آزاد شد. او در شهریور ۱۳۹۷ به اتهام "اداره شبکه براندازی علیه امنیت داخلی کشور" بازداشت و به ۱۰ سال حبس محکوم شد.
عکس: iranianuk.com
کامیل احمدی
کامیل احمدی، شهروند دوتابعیتی ایرانی بریتانیایی، پژوهشگر اجتماعی و مردمشناس، از ۲۰ مرداد ۱۳۹۹ بازداشت شد. او در دادگاه انقلاب اسلامی به ریاست ابوالقاسم صلواتی به ۹ سال و ۳ ماه حبس و پرداخت ۶۰۰ هزار یورو جریمه محکوم شد. جرم او تلاش برای "اعمال نفوذ در طرح افزایش سن ازدواج، ترویج و پشتیبانی از همجنسگرایی، سعی در تجزیه ایران بوسیله پژوهش و ارسال گزارش خلاف به سازمال ملل" عنوان شد.
عکس: didarnews
نازنین زاغری رتکلیف
نازنین زاغری رتکلیف، شهروند دوتابعیتی ایرانی بریتانیایی و مدیر پروژههای "بنیاد خیریه تامسون رویترز" فروردین ۱۳۹۵ در فرودگاه "امام خمینی"، در حالی که قصد خروج از ایران را به همراه دختر نوزادش داشت، از سوی ماموران حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران بازداشت شد. دادگاه انقلاب او را بعد به اتهام «جاسوسی»، به پنج سال حبس محکوم کرد. او در پایان این مدت محکومیت دوباره برای یک "پرونده جدید" به محاکمه کشیده شد.
عکس: Jamie Wiseman/picture alliance
ناهید تقوی
ناهید تقوی، ۶۶ ساله، زندانی دوتابعیتی ایرانی آلمانی است که روز ۲۵ مهر ۱۳۹۹ بازداشت شد. او معمار بازنشسته است که سالها با دو گذرنامه و بدون هیچ مشکلی میان آلمان و ایران در رفت و آمد بود. مریم کلارن، دختر او میگوید: «در ابتدا اتهامات او امنیتی اعلام شده بود؛ اما به دلیل دسترسی نداشتن به پرونده، اطلاع دقیقی از اتهامات وارد شده در دست نیست.»
عکس: Privat
احمد رضا جلالی
احمدرضا جلالی، پزشک، استاد و پٰژوهشگر مدیریت حوادث مترقبه است و با خانوادهش مقیم سوئد بوده است. او در سفری به ایران بازداشت و به اتهام «فساد فیالارض از طریق جاسوسی برای دولت متخاصم اسراییل» محکوم به اعدام شده است. او بارها تمام اتهامات را رد و اعلام کرده تحت شکنجه جسمی و روانی، وادار به اعتراف علیه خودش شده است.
فریبا عادلخواه و رولاند گابریل مارشال
فریبا عادلخواه، پژوهشگر دوتابعیتی ایرانی فرانسوی در ایران، خرداد ۱۳۹۸ از سوی حفاظت اطلاعات سپاه پاسداران به اتهام جاسوسی بازداشت و به ۵ سال حبس محکوم شد. رولاند گابریل مارشال شریک زندگی او نیز که برای دیدنش به ایران رفت بازداشت شد. مارشال در مارس ۲۰۲۰ با جلال روحالله نژاد مبادله و آزاد شد.
عکس: Sciences Po
مسعود مصاحب
مسعود مصاحب، زندانی دوتابعیتی ایرانی اتریشی ۷۳ ساله، تاجر و دبیر کل انجمن دوستی اتریش و ایران، در بهمن ۱۳۹۷ بازداشت شد. مصاحب از سال ۱۳۴۴ در اتریش زندگی میکند. تلویزیون دولتی ایران بریدههایی از مصاحبه با مصاحب را پخش و او را به انتقال اخبار و اطلاعات مربوط به "فناوری پهپادی، موشکی و اتمی ایران" به سازمان اطلاعات آلمان (BND) متهم نمود. او به ۱۰ سال حبس محکوم شده است.
عکس: Mehr
انوشه آشوری
انوشه آشوری مهندس ۶۵ ساله و نماینده شرکت تکنو خلاق در بریتانیا به اتهام "اتصال به موساد" به تحمل ۱۰ سال حبس، ۲ سال حبس بابت تحصیل نامشروع و استراد ۳۳ هزار یورو پولی که از او کشف شده به نفع جمهوری اسلامی محکوم شد. شهرزاد ایزدی همسر او گفته که انوشه آشوری هرگز فعالیت سیاسی یا مقام دولتی در زندگی نداشته و در ارتباط با اسراسر محرمانه دولتی نیز نبوده است.
عکس: Elika Ashoori
بنجامین بریر
شش اسفند ۱۳۹۹ اعلام شد که بنجامین بریر گردشگر فرانسوی از ۹ ماه پیش در مشهد به اتهام "جاسوسی و تبلیغ علیه نظام" در بازداشت به سر میبرد. بریر به خاطر پرواز یک پهپاد در دشتهای نزدیک مرز ایران و ترکمنستان بازداشت شد. او همچنین به دلیل طرح این سئوال که «چرا حجاب در جمهوری اسلامی اجباری ولی در سایر کشورهای اسلامی اختیاری است» با اتهام فعالیت تبلیغی علیه نظام نیز روبرو شده است.