خیابان‌ها و میدان‌های مرکزی پایتخت تونس، اغلب به نام حبیب بورقیبه، نخستین رییس جمهور این کشور نام‌گذاری شده‌اند. او "پدر ملت" نامیده می‌شد و حاکمیت‌اش بر تونس از سال ۱۹۵۷ تا ۱۹۸۷ ادامه داشت.

بورقیبه به قصد مدرنیزه کردن تونس، بستر جدایی دین از دولت و تساوی حقوق زنان را در کشورش فراهم آورد. اما این تلاش‌ها همواره از سوی نیروهای اسلامگرای تونس، تهدیدی علیه اسلام و گروه‌های مذهبی تلقی می‌شد.

اسلامگرایان تونس اینک پس از انقلاب "یاس" و سقوط جانشین بورقیبه، زین‌العابدین بن‌علی در ۱۴ ژانویه سال ۲۰۱۱، دوباره به صحنه اجتماع و سیاست بازگشته‌اند.

زنان نگران آینده هستند

خیابان‌های مرکزی پایتخت تونس پر از کافه و رستوران هستند. شهروندان زیادی در این پاتوق‌ها قرار دیدار می‌گذارند و ضمن نوشیدن قهوه یا آبجو به گپ زدن با یکدیگر مشغول می‌شوند. این روزها بسیاری از زنان شاغل و تحصیلکرده با جمع شدن در این کافه‌ها، نگرانی خود از آینده را ابراز می‌کنند.

یکی از آنها زن ۲۷ ساله ای به نام سیرین است. کسی که هر روز به تظاهرات منجر به "انقلاب یاس" رفته و در این راه حتی شغل خود در مقام یک مهندس را از دست داده است. او از قدرت گرفتن اسلام گرایان بیم دارد و می‌گوید که با سر کار آمدن آنها، زنان به گذشته‌های دور عقب رانده می‌شوند. گذشته‌ای به مراتب دورتر از دوران بورقیبه.

ترس این زنان تنها از مردان ریشوی آن سوی خیابان نیست، آنها از حزب نهضت اسلامی نیز می‌ترسند که گروه‌های اسلامگرای زیادی را متشکل کرده است. این حزب که سال‌ها ممنوع بود، اینک تبدیل به یکی از جبهه‌های سیاسی مطرح در تونس شده است.

دیدار با رهبر "نهضت اسلامی"

رهبر حزب نهضت اسلامی تونس راشد الغنوشی است. وی در زمان بورقیبه بارها زندانی شده و در خلال انقلاب "یاس" پس از ۲۰ سال تبعید از لندن به تونس بازگشته است. نوشته‌ها و رهنمودهای این عضو هفتاد ساله شورای جهانی اخوان‌المسلمین، از منابع مرجع در اسلام سیاسی به شمار می‌روند.

خانه راشد الغنوشی از بدو بازگشت به تونس، محل دید و بازدیدهای او شده است. این خانه در یکی از محله‌های معتبر تونس قرار دارد و نگهبانی آن با محافظ قوی هیکلی است که ریش و عینک دودی دارد.

با ورود به این خانه می‌توان کودکان و زنان زیادی را دید که لباس‌های شسته و خیس‌شان روی بندی در حیاط پهن است. مردان زیادی نیز دیده می‌شوند که حین صحبت با تلفن همراه، سرخوشانه به این سو و آن سوی خانه می‌روند. اما روزنامه‌نگاران و طرفداران نهضت اسلامی نیز برای دیدار شیخ به این خانه می‌آیند.

در اتاق انتظار، یکی از نزدیکان غنوشی که ریشی سپید و چفیه‌ای فلسطینی دارد، رو به دیگران می‌کند و می‌گوید به عنوان یکی از مریدان شیخ، ۱۶ سال زندان و تبعید را به جان خریده است. او از تبعید خود در شهر فرایبورگ آلمان می‌گوید و می‌پرسد: «کسی اینجا آلمانی صحبت نمی کند؟»

بعد بدون آن که منتظر جواب این سوال بماند، خنده‌ای کرده و به شرح تئوری خود می پردازد: «همه ابنای بشر در اصل خود عرب هستند، حتی حضرت آدم نیز عرب بوده و همه بر این اساس باید اسلام بیاورند.»

در اتاق راشد الغنوشی تلویزیون بزرگی به چشم می‌خورد که روی کانال الجزیره تنظیم شده است. غنوشی در دیدار با خبرنگاران تاکید می‌کند که بذر واهمه از حزب نهضت اسلامی را بن‌علی در افکار عمومی کاشته است. غنوشی می‌گوید که بیم تونسی‌ها و غربی‌ها از حزب او بی‌جاست زیرا هدف نهضت اسلامی، پاک کردن جامعه تونس از میراث بن‌علی و روی کار آوردن دولتی دمکراتیک است که با همه شهروندان یکسان رفتار می‌کند.

موضع‌گیری علیه القاعده

غنوشی رویکرد خشونت گرایانه القاعده را نیز به شدت رد کرده و این تشکیلات را سازمانی تروریستی و نامشروع می‌خواند. او با اشاره به ناکامی القاعده در ساقط کردن دولت‌های فاسد منطقه، می‌افزاید که حملات القاعده در یازدهم سپتامبر، آسیب بسیار به اسلام و جنبش‌های اسلامی رسانده و موجب این تلقی شده که مسلمانان تروریست‌های بالقوه هستند.

رضا بلحاج، سخنگوی حزب افراطی تحریر نیز به خبرنگاران می‌گوید که زیان خشونت بیشتر از سود آن است. او قرار ملاقات و گفتگو را در کافه‌ای واقع در خیابان بورقیبه می‌گذارد و ترجیح می دهد که در باره سیاست و آینده سیاسی تونس اظهار نظر یا پیش بینی نکند. او هم‌زمان تاکید می‌ورزد که اهداف عملیات یازدهم سپتامبر خوب، اما نتایج منفی آن برای مسلمانان انکار نشدنی است.

تمایل اصلی بلحاج، صحبت پیرامون انقلاب در تونس و مصر است. او می‌گوید که این انقلاب‌ها اسلامی و بالطبع موجب آزادی همه مسلمانان جهان خواهند شد.

بلحاج به فسادی اشاره می‌کند که تمام تونس را فرا گرفته است. چشم او در زمان این سخنان به سر در تئاتر دولتی در میدان بورقیبه است که دو مجسمه زن با پستان‌های برهنه آن را تزیین کرده‌اند.

خالد الکوتیت

MDM/SA