شرکت ملی گاز ایران روز یکشنبه (اول ژانویه/ ۱۲ دی) با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که جریان گاز وارداتی از ترکمنستان "به دلیل کارشکنی" شرکت ترکمن قطع شده است. آن‌طور که در بیانیه آمده، موضوع بر سر پرداخت بدهی طرف ایرانی به شرکت "ترکمن گاز" است. بر اساس قراردادی که از ٢٠ سال پیش بین شرکت ملی گاز ایران و شرکت ترکمن گاز امضا شده، بخشی از گاز مصرفی مناطق شمالی ایران با واردات از ترکمنستان تأمین می‌شود.

ترکمنستان در سال ۱۳۸۶ هم تحویل گاز به ایران را متوقف کرده بود. در آن زمان دو طرف بر سر افزایش ۹ برابری قیمت گاز (از ۴۰ به ۳۶۰ دلار در هر هزار متر مکعب) توافق کردند.

در سال‌های اخیر در فصل سرما هم به دلیل افزایش مصرف خانگی و هم به دلیل افت فشار گاز، گازرسانی به نیروگاه‌های برق با مشکل روبه‌رو می‌شد؛ موضوعی که به خاموشی برق می‌انجامید. شرکت ملی گاز ایران می‌گوید تولید گاز در سه سال گذشته به حدی افزایش یافته که گاز وارداتی تنها ۵/ ۱ درصد از گاز مورد نیاز را تأمین می‌کرده و "صرفا با صرفه‌جویی در نیروگاه‌ها، صنایع و بخش خانگی در فصل زمستان می‌توان آن را جبران نمود".

مناقشه‌ای ۸/ ۱ میلیارد دلاری

در بیانیه شرکت ملی گاز ایران آمده که در طول سه سال گذشته پول گاز وارداتی به ترکمن گاز پرداخت شده و همزمان مذاکراتی بر سر شیوه بازپرداخت بدهی‌ها در جریان بوده است؛ «اما شرکت ترکمن گاز به طور ناگهانی و خارج از توافق به عمل آمده به صورت غیر منطقی و در اقدامی مغایر با چارچوب قرارداد بار دیگر با آغاز فصل سرما با این ادعا که باید مبلغ مورد مناقشه و اختلاف را به سرعت دریافت کند، از صبح امروز [یکشنبه] اقدام به قطع گاز ارسالی به ایران کرده است».

خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی (ایرنا) مبلغ بدهی گازی شرکت ملی گاز ایران به ترکمن گاز ترکمنستان را مربوط به سال‌های ۱۳۸۶ و ۱۳۸۷ می‌داند که البته از قرار معلوم تهران آن را قبول ندارد و خواستار ارجاع موضوع به داوری بین‌المللی شده است.

دولت محمود احمدی‌نژاد در واکنش به قطع گاز در سال ۱۳۸۶ با افزایش مبلغ گاز موافقت کرده و بر این اساس بدهی‌ای حدود ۸/ ۱ میلیارد دلاری به حساب ایران نوشته شده است. به نوشته‌ی ایرنا، تشدید تحریم‌ها و قطع مراودات بانکی در سال‌های اخیر روند پرداخت بدهی یادشده را با مشکل روبه‌رو کرده بود.

خبر قطع گاز وارداتی از ترکمنستان در حالی منتشر می‌شود که در هفته‌های اخیر موضوع اختلاف دو طرف بار دیگر مطرح شده بود. در نهایت اعلام شد که روز چهارشنبه هیئتی ایرانی برای مذاکره به ترکمنستان رفته است. مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران یک روز پیش از قطع گاز (شنبه) و پس از بازگشت از عشق آباد (پایتخت ترکمنستان) گفته بود: «قرارداد واردات گاز از ترکمنستان به ایران همچنان تا پنج سال آینده برقرار خواهد بود و هر دو کشور متعهد به اجرای کامل آن هستند». حمیدرضا عراقی گفته بود که "موارد اختلافی" قرار است در دو ماه آینده در کمیته‌های مشترک بررسی و نتیجه نهایی برای تصمیم‌گیری اعلام شود.