احزاب و گروه‌های عمده‌ی سیاسی وابسته به اقلیت‌های قومی کرد، بلوچ و آذری انتخابات نهم مجلس شورای اسلامی را تحریم کردند. برخی از گروه‌های سیاسی ترکمن که در خارج فعالیت می‌کنند نیز به این تحریم‌ها پیوستند. ترکمن‌های ایران که همیشه به نامزد‌های انتخاباتی اصلاح‌طلب رای داده‌اند، این‌بار حضور کم‌رنگی در انتخابات نهم مجلس خواهند داشت.

به گفته‌ی یوسف عزیزی بنی‌طرف، عضو کانون نویسندگان ایران، عرب‌های ایران جزو نخستین تحریم‌کنندگان انتخابات بودند و برای حقوق ملی و قومی خود و همچنین برای تحریم "انتخابات غیرآزاد و ناعادلانه" مجلس تظاهرات کردند.

ترکمن‌های ایران چه می‌گویند؟

دکتر عبدالرحمان دیه‌جی، تحلیل‌گر سیاسی ترکمن و استاد "دانشگاه تراکیای ترکیه"، در گفت‌وگو با دویچه وله درباره‌ی ترکمن‌ها و انتخابات مجلس می‌گوید: «تحریم انتخابات در ترکمن صحرا بدون وجود نهادها، گروه‌ها یا اشخاصی که بتوانند ترکمن‌ها را در تصمیم‌گیری‌های سیاسی هدایت و رهبری بکنند، نمی‌تواند به یک رویکرد فراگیر تبدیل شود. ترکمن صحرا در حال حاضر از نظر شرایط سیاسی و امنیتی امکان چنان اجماعی را ندارد، بنابراین نمی‌توان صراحتا گفت که انتخابات تحریم شده است. اما  نخبگان و روشنفکران ترکمن صحرا که همیشه حامی جریانات اصلاح طلب بوده‌اند و به قولی چپ محسوب می‌شوند از تحریم‌ها استقبال می‌کنند.»

به نظر این تحلیل‌گر سیاسی ترکمن انتخابات مجلس در ترکمن صحرا از سویی به رقابت‌های طایفه‌ای بین خود ترکمن‌ها منجر می‌شود و از دیگر سو به رقابت میان  ترکمن و غیر ترکمن و شیعه و سنی می‌انجامد و بدین ترتیب با محدود شدن اهداف، به مقاصد کوچک محلی و قومی، آرمان‌های ملی و فراگیر کشوری که صلاح همه‌ی مردم را در بر دارد، از نظرها دور می‌ماند.

روشنفکران و نخبگان ترکمن انتخابات را تحریم می‌کنند

آقای دیه‌جی نتیجه می‌گیرد، روشنفکران و نخبگان ترکمن بی‌شک این انتخابات را تحریم خواهند کرد اما تاثیر آن بر توده‌های مردم در شهرهای مختلف ترکمن صحرا یکسان نیست و به خاطر نبود هماهنگی بین ترکمن‌ها نمی‌توان از همه رویکرد واحدی انتظار داشت.

به نظر دیه‌جی در تحلیل مسائل ترکمن‌ها باید بافت قومی و مشکلات منطقه را هم در نظر گرفت. وی در این مورد چنین می‌گوید: «ترکمن‌ها به عنوان اقلیت قومی و مذهبی از مناسب کیلدی دولتی محروم هستند. آنها به عنوان عضوی از جامعه اهل سنت ایران هیچ وقت حق استاندار یا وزیر شدن را ندارند، بنابراین همیشه تلاش کرده‌اند که حداقل کرسی مجلس را از دست ندهند تا دست‌کم در بین حکومت تریبونی برای بیان مشکلات منطقه‌ی خود داشته باشند، البته اگر گوش شنوایی وجود داشته باشد. برای همین، انتخابات مجلس توجه این مردم را به عنوان تنها منفذ به خود جلب می‌کند و خیلی وقت‌ها نیز باعث می‌شود که آرمان‌های بزرگ‌تری از چشم‌ها دور داشته شود.»

تجربه‌ی تلخ ترکمن‌های ایران از انتخابات مجلس

عبدالرحمان دیه‌جی  در ادامه‌ی صحبت‌هایش به "تجربه‌ی تلخ بی‌عدالتی دوره هشتم مجلس" اشاره می‌کند که برخی از نامزدهای انتخابات در ترکمن صحرا به رغم پیروزی نتوانستند به مجلس راه یابند.

وی در این رابطه چنین توضیح می‌دهد: «دکتر عبدالناصر ایزدی از حوزه‌ی انتخابیه آق قلا- گرگان یکی از دو کاندیدای منتخب بود که در  دوره‌ی هشتم بیشترین آراء را آورد و حتی وزارت کشور هم پیروزی او را تائید کرد. اما با نظر مخالف شورای نگهبان کرسی نمایندگی وی غصب شد که این مسئله سرخوردگی ترکمن‌های آق قلا را در پی داشت. در بندر ترکمن هم به‌جای حکیم فیروزی، کاندیدای ترکمن، یکی از نزدیکان منوچهر متکی، وزیر امور خارجه‌ی سابق ایران را با تعویض آراء انتصاب کردند.»

مشارکت ترکمن‌ها در انتخابات کم‌رنگ خواهد بود

این کارشناس یادآورمی‌شود که ترکمن‌ها در چند دور انتخابات‌ ریاست جمهوری همواره همراه اصلاح طلبان بودند و به کاندیداهای اصلاح طلب چون معین و خاتمی رای دادند. به گفته وی، در انتخابات ریاست جمهوری گذشته نیز اکثریت قاطع این مردم به موسوی و کروبی رای دادند «اما همانند سایر شهروندان ایرانی دیدند که چه بلایی بر سر آراء و کاندیداهای محبوبشان آوردند».

دیه‌جی، تحلیل گر سیاسی ترکمن، نتیجه می‌گیرد، با این پیش‌زمینه ترکمن‌ها نگاه خوش‌بینانه‌ای به انتخابات مجلس ندارند. وی این گونه تاکید می‌کند: «اگر هم نگوئیم که تحریم فراگیری در ترکمن صحرا شکل خواهد گرفت، این را با اطمینان می‌توان بیان داشت که حضور مردم نسبت به دوره‌های قبل بسیار کم‌رنگ خواهد بود.»

عرب‌های ایران، نخستین تحریم کنندگان انتخابات

یوسف عزیزی بنی‌طرف، دبیر"کانون مبارزه با نژادپرستی در ایران"، بر این باور است که عرب‌های ایران پیش‌تر از همه‌ی قومیت‌های غیر فارس اعلام موضع کردند؛ رای آنان بر تحریم انتخابات بود و حتی برای این موضع‌گیری خود تلفات دادند.

وی در این رابطه ضمن اشاره به اعتراض ‌جوانان در شهرهای عرب نشین ایران برای تشویق و دعوت مردم به تحریم انتخابات مجلس نهم می‌گوید: «مردم عرب در سیزدهم و چهاردهم ژانویه سال ۲۰۱۲ اعتراض‌های خود را از شهرعرب‌نشین شوش آغاز کردند. در شهر حمیدیه و اهواز هم اعتراض شد. تظاهرکنندگان خواستار تحریم انتخابات و برآورده شدن حقوق ملی و قومی خود شدند.»

بدنبال اعتراض اهالی شهرهای عرب‌نشین ایران، سازمان دیده‌بان حقوق بشر از مقام‌های ایرانی درخواست کرد بررسی‌های لازم در مورد کشته شدن برخی از دستگیرشدگان در بازداشتگاه‌های امنیتی انجام شود. در گزارش این سازمان بین‌المللی عنوان شده است که دو تن از بازداشت‌شدگان به نام‌های محمد کعبی ۳۴ ساله و ناصر آلبوشوکه درفشان ۱۹ ساله کشته شده‌اند.

احزاب سیاسی عرب‌های ایران انتخابات را تحریم کردند

آقای بنی‌طرف درباره‌ی موضع احزاب سیاسی وابسته به عرب‌های ایران توضیح می‌دهد: «بخشی از احزاب استقلال‌طلب هستند که انتخابات را نفی و رد کردند و بخش دیگر معتقد به فدرالیسم هستند که انتخابات را تحریم کردند.»

وی می‌افزاید "حزب همبستگی دمکراتیک اهواز" و "گروه فعالان جامعه مدنی اهواز" که خواستار حقوق مردم عرب در چارچوب ایران هستند، طی صدور اعلامیه‌هایی شرکت در انتخابات را تحریم کرده‌اند.

یوسف عزیزی بنی‌طرف با توجه به وضعیت کنونی منطقه‌ی عرب نشین ایران نتیجه می‌گیرد که مردم عرب در انتخابات شرکت نخواهند کرد.

طاهر شیرمحمدی
تحریریه: بهمن مهرداد