به گفته بانکداران ترکیه بانک‌های این کشور به مبادله طلا با گاز ایران ادامه می‌دهند این در حالی‌ست که واشنگتن خواهان آن است تا این نوع تبادلات که امکان دور زدن تحریم‌ها از سوی ایران را فراهم می کند پایان یابد.

خبرگزاری رویترز در گزارشی می‌نویسد که صادرات طلا از ترکیه به ایران در کل سال ۲۰۱۱ تنها ۵۴ میلیون دلار بوده که این رقم در یازده ماه نخست سال ۲۰۱۲ به شش و نیم میلیارد دلار افزایش داشته است.

ترکیه بزرگ‌ترین واردکننده گاز ایران است که به علت تحریم‌های کشورهای غربی و آمریکا برای پرداخت بهای گاز ایران به دلار یا یورو با مشکل مواجه است. علی باباجان٬ معاون نخست‌وزیر ترکیه٬ در ماه نوامبر خبر داد پولی که ایران از ترکیه بابت بهای گاز خود به لیره می‌گیرد تبدیل به طلا می‌شود چراکه به موجب تحریم‌ها پول نمی‌تواند به ایران منتقل شود.

اکنون واشینگتن در پی تنگ‌تر کردن حلقه تحریم‌ها علیه ایران است تا از انجام مبادله پایاپای در قبال نفت و گاز ایران جلوگیری کند. پیش از این روزنامه "وال‌استریت ژورنال" چاپ آلمان خبر داده بود که ایران در برابر نفت خود از هند گندم و چای، از اوروگوئه برنج و از پاکستان گوشت و میوه دریافت می‌کند.

اواخر نوامبر اعلام شد که سنای آمریکا بر روی بسته‌‌ای جدید برای گسترش تحریم‌ها علیه ایران کار می‌کند که ممکن است به‌زودی به تصویب برسد. از جمله مواردی که در این بسته در نظر گرفته شده، ممنوعیت فروش طلا و دیگر سنگ‌های قیمتی به ایران است. با امضای تحریم‌های تازه از سوی باراک اوباما٬ رئیس‌جمهور آمریکا٬ محاصره اقتصادی ایران کامل‌تر از پیش می‌شود.

خبرگزاری رویترز در این باره نوشت، اگر این تحریم‌ها در سنای آمریکا تصویب شوند، به "بازی معامله‌ی طلا در قبال گاز" میان ترکیه و ایران پایان خواهد داد. هدف از تنظیم بسته‌ی جدید تحریم‌ها در سنای آمریکا، افزایش فشارها بر ایران برای توقف غنی‌سازی اورانیوم در غلظت بالاست. غرب و آمریکا ایران را به تلاش برای دستیابی به تسلیحات اتمی متهم می‌کنند. ایران اتهامات در رابطه با پرونده اتمی‌اش را رد می‌کند و می‌گوید از فعالیت‌های اتمی خود اهداف صلح‌آمیز دارد.

بخش خصوصی ترکیه و فروش طلا به ایران

اگرچه مبادلات فعلی ترکیه با ایران ناقض هیچ یک از تحریم‌های فعلی غرب نیست اما به تهران کمک می‌کند تا به مدیریت امور مالی خود به رغم عدم دسترسی به بسیاری از سیستم‌های بانکی جهان، ادامه دهد.

وزارت امور خارجه آمریکا در ماه دسامبر اعلام کرده بود که دیپلمات‌های این کشور در حال مذاکره با آنکارا در رابطه با فروش طلا به ایران هستند. با این‌همه ظفر چاغلایان٬ وزیر اقتصاد ترکیه٬ هفته گذشته اعلام کرد که فروش طلا به ایران ادامه خواهد یافت. به گفته او معاملات کاملا در بخش خصوصی انجام می‌شود و موضوعی بین دو دولت ترکیه و ایران نیست و هدف تحریم‌ها قرار ندارد.

یک بانکدار نیز که نخواست نامش فاش شود به رویترز گفت که همواره درباره مبادلاتی که درباره منبع مالی آن یا هویت مشتری شبهه وجود دارد با احتیاط رفتار می‌کنند اما تذکر و دستوری در باره ممنوعیت مبادلات طلا با ایران دریافت نکرده‌اند. با این‌همه بانک‌داران در ترکیه می‌گویند که فروش طلا به ایران از طریق سیستم بانکی آن‌ها انجام نمی‌شود: «ایران تجارت طلا را از طریق سیستم بانکی ترکیه انجام نمی‌دهد. بخش خصوصی به ایران طلا می‌فروشد.»

منابع خبری رویترز سال گذشته به این خبرگزاری اعلام کرده بودند که میلیون‌ها دلار شمش طلا از استانبول به دبی حمل شده و در دبی این طلاها به ایران منتقل شده است.

ترکیه به شدت به انرژی وارداتی وابسته است. این کشور که بزرگ‌ترین مشتری گاز طبیعی ایران است بیش از ۹۰ درصد صادرات گاز ایران را می‌خرد که معادل ۱۰ میلیارد متر مکعب در سال است. قراداد گاز ترکیه با ایران ۲۵ ساله است.

مسئولان کشور ترکیه می‌گویند که آن‌ها بارها برای واشنگتن مشخص کرده‌اند که تا چه میزان اقتصاد به سرعت رو به رشد ترکیه وابسته به واردات انرژی است و این کشور به راحتی نمی‌تواند به واردات خود از ایران خاتمه دهد. ایران پس از روسیه دومین تامین‌کننده گاز ترکیه است.