تانر ییلدیز، وزیر انرژی ترکیه بعد از ظهر روز شنبه (۱۷ مه/۲۷ اردیبهشت) اعلام کرد که اجساد آخرین قربانیان انفجار و آتش‌سوزی معدن زغال‌سنگ سوما شناسایی و به زودی به خاک سپرده می‌شوند. به گزارش رسانه‌ها، بیشتر قربانیان این سانحه در اثر مسمومیت ناشی از پخش گاز منوکسید کربن جان خود را از دست داده‌اند. شهر سوما در ۲۳۰ کیلومتری جنوب استانبول واقع است.

درگیری‌های خشونت‌بار

در پی اعلام خبر پایان‌یافتن عملیات جستجو، صدها تن از مردم ترکیه برای ابراز هم‌دردی با بازماندگان قربانیان این حادثه از استان‌ها و شهرهای مختلف راهی سوما شدند. فرماندار شهر برای جلوگیری از هجوم مردم، برگزاری هرگونه گردهم‌آیی را ممنوع اعلام کرد.

بر پایه‌ی گزارش "اتحادیه‌ی وکلای ترکیه" در این رابطه ۳۶ تن دستگیر شدند که ۸ تن از آنان وکلای عضو این اتحادیه بودند. موارد اتهام وکلا، "برپایی تجمع و صدور بیانیه با وجود اعلام ممنوعیت آن از سوی فرمانداری سوما" اعلام شده است. این وکلا پس از چند ساعت آزاد شدند.

هم‌زمان در سایت یوتیوب، یک فیلم ویدیویی به نمایش گذاشته شده که در آن رجب طیب اردوغان، نخست‌وزیر اسلام‌گرای ترکیه را در حال زدن کشیده‌به گونه‌ی مردی که در حال "هو کردن" او است، نشان می‌دهد.

به گفته‌ی مخالفان دولت، این ویدیو روز چهارشنبه (۱۴ مه) در مراسم بازدید اردوغان از محل انفجار در سوما تهیه شده است. کسانی که این فیلم را دیده‌اند، لحظه‌ی تعیین‌کننده‌ی زدن کشیده‌را "ناروشن" توصیف می‌کنند. دفتر نخست‌وزیری و حزب عدالت و توسعه، این فیلم را "جعلی" ارزیابی کرده‌اند.

ظاهرا این فیلم، پس از سخن‌رانی جنجال‌برانگیز روز چهارشنبه‌ی اردوغان که خشم شرکت‌کنندگان در مراسم را برانگیخت، تهیه‌شده است. اردوغان در این سخن‌رانی گفت که وقوع انفجار در معدن اجتناب‌ناپذیر است و چنین حوادثی در قرن ١٩ و در بریتانیا هم رخ ‌داده‌اند.

انتشار عکسی از یکی از مشاوران اردوغان نیز به شدت اعتراض مخالفان دولت افزود و دامنه‌ی آن را از سوما و استانبول، به آنکارا و ازمیر گسترد. در این عکس مشاور اردوغان در حال لگد زدن به معترضی دیده می‌شود که روی زمین افتاده و دو مامور پلیس هم او را تحت کنترل دارند.

معترضان در این تظاهرات خواهان برکناری اردوغان از مقام نخست‌وزیری بودند و شعارهایی علیه دولت سر می‌دادند. واحدهای پلیس در این شهرها با استفاده از گاز اشک‌آور و ماشین آب‌پاش به مقابله با معترضان برخاستند.

مسئول کیست؟

به گزارش خبرگزاری‌ها، دلیل انفجار و آتش‌سوزی معدن سوما هنوز روشن نشده است. مدیران شرکت بهره‌برداری از این معدن در نشستی رسانه‌ای ضمن تاکید بر این که "مسئول وقوع این سانحه نیستند"، اعلام داشتند که ضوابط و استانداردهای معمول را رعایت کرده‌اند.

مخالفان اردوغان دولت ترکیه را متهم می‌کنند که طرح پیشنهادی در پارلمان را برای بررسی ایمنی معادن رد کرده است. سخنگوی حزب حاکم عدالت و توسعه گفته است که معدن سوما از سال ٢٠٠٩ تا کنون، ١١ بار مورد بازرسی قرار گرفته و "نقص ایمنی" در آن به ثبت نرسیده است.

کارگران معدن انتقاد می‌کنند که مدیران شرکت هنگام بازرسی‌های رسمی، بخشی از معدن را که از نظر ایمنی نامطمئن بوده، تعطیل و پس اتمام تحقیق آن را گشوده‌اند و کارگران را مجبور به کار در آن بخش کرده‌اند.

روزنامه‌ی "ملیت" روز شنبه (۱۷ مه) با استناد به یک گزارش موقتی دولتی درباره‌ی دلایل انفجار معدن می‌نویسد، که کارشناسان در بررسی خود به شمار زیادی نقایص فنی، ‌از جمله به نبود آژیر حریق اشاره کرده‌اند.

مبارزه‌ی انتخاباتی

از سوی دیگر، اعلام شرکت رجب طیب اردوغان به عنوان نامزد مقام ریاست جمهوری ترکیه در روز شنبه، ۲۴ مه در شهر کلن آلمان، انتقادهای شدید احزاب سوسیال دموکرات، دموکرات مسیحی، سوسیال مسیحی و سبزهای آلمان را برانگیخته است.

آیدان اوزگوز، مسئول انتگراسیون دولت آلمان در مصاحبه‌ای با "فرانکفورتر آلگماینه زونتاگ تسایتونگ" برپایی کارزار انتخاباتی اردوغان در کلن، در شرایط اسف‌بار کنونی سوما را "نامناسب" ارزیابی کرده و اعمال خشونت پلیس علیه تظاهرکنندگان را "غیرقابل پذیرش و تکان‌دهنده" خوانده است.

یولیا کلوکنر، معاون هیئت اجرایی حزب دموکرات مسیحی، نیز از ترک‌‌های ساکن آلمان خواسته است، از شرکت در این مراسم خودداری کنند. او در مصاحبه‌ای با روزنامه‌ی آلمانی "دی ولت" می‌گوید: «اردوغان نشان داده که فاقد حساسیت لازم در برخورد با کارگران معدن زغال سنگ سوما و به‌طور‌کلی در رابطه با خواست شهروندان ترکیه‌برای حفظ موازین حقوق بشر و آزادی بیان است.»

او یادآور شده: «بهتر است اردوغان خود تشخیص دهد که در ترکیه وظایف مهم‌تری از برگزاری کارزار انتخاباتی در آلمان بر عهده دارد.»

سخنگوی حزب عدالت و توسعه‌ی ترکیه ضمن تاکید بر این که "مراسم شهر کلن، کارزار انتخاباتی نیست" گفت، که این گردهم‌آیی به مناسبت دهمین سالگرد تشکیل "اتحادیه‌ی دموکرات‌های ترک ـ اروپایی" است.

کارشناسان معتقدند که مراسم روز ۲۴ مه، به منظور کسب آرای ترک‌های ساکن آلمان و اروپا است که برای نخستین بار می‌توانند در انتخابات ریاست جمهوری ترکیه شرکت کنند. این انتخابات قرار است روز ۱۰ اوت در ترکیه و در کنسولگری‌های این کشور در سراسر جهان برگزار شود.