با هدف ارتقاع سطح علمی دانشگاه‌های آلمان و الگوسازی برای سایر مراکز علمی، دولت آلمان تعدادی از دانشگاه‌های این کشور را به عنوان دانشگاه‌های برتر معرفی کرده است. دانشگاه‌های برتر در آلمان، بودجه قابل توجهی از سوی دولت دریافت می کنند. علاوه بر این، در آلمان، ۳۹ مدرسه فارغ التحصیلان که نهادی تحت پوشش دانشگاه، برای تحصیل در مقطع دکترا است و همچنین ۲۷ مرکز تحقیقاتی، با بودجه‌ای در حدود ۲ میلیارد یورو مشغول به فعالیت هستند.

تحصیل در مقطع دکترا با مدرک لیسانس

یکی از اهداف اصلی مراکز علمی و تحقیقاتی در آلمان، آموزش دانشجویان مقطع دکترا و آشنا کردن آنان با استانداردهای علمی، در سطح بین‌المللی است. در همین زمینه، تعدادی از دانشگاه‌های آلمان، تصمیم به حذف آزمایشی مقطع کارشناسی ارشد گرفته اند. این دانشگاه‌ها، با الگو برداری از کشورهایی همچون آمریکا، سعی می کنند، دانشجویان را پس از گذراندن دوره کارشناسی، بر ای ورود مستقیم به مقطع دکترا آماده کنند.

از جمله این دانشگاه‌ها، می توان دانشگاه گوتینگن واقع در ایالت نیدرزاکسن آلمان را نام برد. مقطع فوق‌لیسانس در این دانشگاه، تنها برای آن دسته از دانشجویانی برنامه ریزی شده است که علاقه مند به ادامه تحصیل در دوره دکترا هستند. دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد، در واقع از همان ترم اول بر روی طرح دکترای خود تحقیق خواهند کرد و بدین ترتیب مدرک پایانی فوق لیسانس، برای ورود به مقطع دکترا اهمیتی پیدا نمی کند.

متقاضیان تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد، در رشته هایی همچون زیست شناسی در دانشگاه گوتینگن، علاوه بر تسلط به زبان‌های آلمانی و انگلیسی، می‌بایست از نمرات خوبی در مقطع کارشناسی نیز برخوردار باشند. در پایان هم، متقاضیان در امتحان شفاهی شرکت می کنند. البته هزینه برگزاری تمامی مراحل گزینش دانشجو بر عهده دانشگاه خواهد بود.

میشائیل هرنر، استاد رشته زیست شناسی در دانشگاه گوتینگن، با ذکر این مطلب که بیش از نیمی از داوطلبان ورود به مقطع کارشناسی ارشد در این دانشگاه، اهل کشورهای آسیایی هستند، به برتری این متقاضیان نسبت به سایر داوطلبان آلمانی و اروپایی اشاره می کند. این استاد دانشگاه همچنین خبر از تسهیلات ویژه‌ای برای دانشجویان خارجی در آینده می‌دهد. از جمله آن می توان به برگزاری امتحانات ورودی دانشگاه از طریق ویدیو کنفرانس اشاره کرد.

حمایت از دانشجویان خارجی در مقطع دکترا

دانشگاه بیلفلد واقع در ایالت نوردراین وستفالن آلمان نیز با وجود آن‌که هنوز به جمع دانشگاه‌های نخبه در این کشور نپیوسته، پیشرفت قابل توجهی در بخش فن آوری اطلاعات داشته است. ساخت روبات‌هایی که از ویژگی‌های فیزیکی انسان برخوردار باشند، چند سالی است که در این دانشگاه آغاز شده است و گروه های پژوهشی از دانشکده‌های زیست‌شناسی، فنی -مهندسی و روانشناسی، در این زمینه مشغول به تحقیق هستند. جالب آن‌که اکثر این افراد را دانشجویان غیر آلمانی تشکیل می دهند. هدف از این پژوهش ساخت روبات‌هایی با قابلیت درک و شناخت محیط اعلام شده است.

هلگه ریتر، از اساتید دانشگاه بیلفلد در ارتباط با این پروژه می گوید:« دست روبات ها باید از توانایی یکسانی همانند دست انسان برخوردار شود. به اعتقاد من، ساخت دست‌های هوشمند، زمینه تحقیقاتی بسیار جالبی است. با این حال، ایجاد قدرت درک و توانایی بصری در ماشین ها کار چندان آسانی است. چرا که خود انسان نیز با دیدن یک جسم و یا شنیدن یک صدا، از تمامی جزئیات یک حادثه مطلع نمی شود».

در حال حاضر دانشگاه بیلفلد، تنها دانشگاه در آلمان است که برروی این موضوع به طور عملی سرمایه‌گذاری کرده است. سالانه مبلغی در حدود ۷ میلیون یورو در اختیار دانشگاه قرار می گیرد تا علاوه بر تحقیق، زمینه تحصیل دانشجویان و به خصوص ادامه تحصیل دانشجویان خارجی نیز فراهم شود. تنها در ترم تحصیلی جاری، ۲۰ فرصت شغلی در زمینه فن آوری اطلاعات در دانشگاه بیلفلد ایجاد شده است.

"یوناتان مایکک"، فیزیکدان و از جمله افرادی است که از ایرلند به آلمان آمده تا در این طرح شرکت کند. او هدف اصلی از انتخاب دانشگاه بیلفلد را، چند منظوره بودن زمینه‌های تحقیقاتی در این دانشگاه اعلام می‌کند و می‌گوید:« در اینجا امکان همکاری اکثر دانشکده‌ها با یکدیگر وجود دارد. زمینه تحقیقاتی من برنامه ریزی برای حرکات روبات‌ها است، البته علاقه دارم که بیشتر بر روی دست روبات‌ها تحقیق کنم. چگونگی کار روبات و انسان در کنار یکدیگر، تنها به رشته تکنولوژی کامپیوتر مربوط نمی شود، بلکه با مبانی روانشناسی و علوم دیگر نیز در ارتباط است».

بورسیه تحصیلی عامل جذب دانشجویان خارجی

علاوه بر رشته های فنی و مهندسی، تسهیلاتی نیز در رشته های علوم انسانی در دانشگاه بیلفلد ایجاد شده است که از جمله آنها می توان به تاسیس مدرسه فارغ التحصیلان در رشته جامعه شناسی و تاریخ اشاره کرد. تاسیس این موسسه، با هدف جذب دانشجویان مقطع دکترا صورت گرفته است. دانشجویان می توانند آموخته‌های خود را به صورت عملی و در سطح بین المللی تجربه کنند.

"نرگیس" اهل ترکیه، تحصیلات خود را در استامبول به اتمام رسانده و با هدف تحصیل در مقطع دکترا به شهر بیلفلد آلمان آمده است. نرگیس که موضوع رساله خود را حضور مهاجران در آلمان برگزیده است، علت انتخاب دانشگاه بیلفد را برای ادامه تحصیل، ساختار مناسب مقطع دکترا و همچنین بورسیه تحصیلی به میزان ماهانه هزار یورو، اعلام می کند و در همین ارتباط می گوید: « به طور منظم باید در دانشگاه حضور داشته باشیم. تحقیق و پژوهش هم خیلی فشرده صورت می‌گیرد. ارتباط با سایر دانشجویان مقطع دکترا هم فواید زیادی به همراه خواهد داشت. از این طریق، با زمینه های مختلف تحقیق آشنا می شویم. از طرف دیگر، هزینه سفرهای تحقیقاتی را هم دانشگاه برعهده می گیرد».

در مدرسه فارغ التحصیلان دانشگاه بیلفلد، علاوه بر تحقیق و پژوهش، سمینارهایی نیز به زبان انگلیسی برای دانشجویان مقطع دکترا ارائه می شود، تا اجباری برای یادگیری زبان آلمانی وجود نداشته باشد. دانشجویان نیز موظفند که به طور منظم نتایج تحقیقات خود را در این سمینارها گزارش دهند. ۸۰ دانشجوی مقطع دکترا در حال حاضر با دریافت بورسیه، مشغول به تحقیق هستند و قرار است که تا سال آینده این تعداد به دو برابر افزایش یابد.

پروفسور برگمن، از مدرسه فارغ التحصیلان بیلفلد، در ارتباط با شرایط پذیرش دانشجو در این موسسه می گوید:« مهم برای من اصالت فرد و پافشاری او برروی مواضع‌اش است. آنچه به این مهم اضافه می شود، طبیعتا نمرات خوب و یک موضوع با خلاصه طرح دکترا خواهد بود که برنامه تحقیقاتی دانشجو را مشخص خواهد کرد».

کاوه بهرامی