بامداد سه‌شنبه (۲۶ مارس، ۶ فروردین) ماموران دادستانی و وزارت کشور روسیه در یکی از شعبات بنیاد آلمانی کنراد آدناوئر در سن‌پترزبورگ حضور یافتند و به بازرسی اسناد و مدارک این مرکز پرداختند. "بنیاد کنراد آدناوئر" به حزب دموکرات مسیحی آلمان نزدیک است که آنگلا مرکل صدراعظم آلمان نیز از رهبران اصلی آن به شمار می‌رود.

همزمان دفتر "بنیاد فریدریش ابرت" نیز که به حزب سوسیال دموکرات آلمان نزدیک است، در مسکو مورد تفتیش ماموران دادستانی و ضابطان وزارت دارایی روسیه قرار گرفت. اما مسئولان هر دو بنیاد اعلام کردند که در پایان بازرسی‌ها توانسته‌اند به کار خود ادامه دهند.

تفتیش دفاتر ۵ هزار سازمان در سن‌پترزبورگ

تفتیش گسترده‌ی دفاتر سازمان‌های غیردولتی روسیه از میانه ماه مارس آغاز شده است. به گزارش رسانه‌های روسی ظرف دو هفته تنها در سن‌پترزبورگ مراکز بیش از ۵ هزار سازمان غیردولتی مورد بازرسی قرار گرفته‌اند و حتی کامپیوتر "بنیاد کنراد آدناوئر" در این شهر ضبط شده است.

دفتر سازمان "عفو بین‌الملل" در سن‌پترزبورگ نیز روز دوشنبه مورد بازرسی قرار گرفت. یک هفته پیش وزیر دادگستری آلمان به رفتار ناخوشایند مسکو با سازمان حقوق‌بشری روسی "مموریال" اعتراض کرد.

در پی بازرسی دفاتر بنیادهای آلمانی، وزارت ‌خارجه‌ی این کشور نسبت به آینده‌ی مناسبات دوستانه‌ی آلمان و روسیه ابراز نگرانی کرد. وزارت خارجه آلمان اعلام کرد: «ایجاد مزاحمت برای فعالیت بنیادهای آلمانی می‌تواند در درازمدت بر مناسبات دوجانبه تأثیر منفی باقی گذارد.»

روپرشت پولنتس، رئیس کمیسیون امور خارجی مجلس فدرال آلمان، نیز برخورد مسکو با بنیادهای آلمانی را مورد انتقاد قرار داد.

سازمان‌های غیردولتی، ماموران خارجی؟

با این فشارها دولت روسیه قصد دارد قانون "خیانت به کشور" را به‌مرحلۀ اجرا در آورد که مجلس دوما در ماه ژوئیه سال پیش از تصویب گذراند. بر اساس این قانون سازمان‌های غیردولتی روسیه در صورت دریافت کمک از خارج باید خود را به‌عنوان "مامور خارجی" به‌ثبت برسانند. این قانون از ماه نوامبر سال گذشته ضمانت اجرائی یافته است، اما سازمان‌های غیردولتی تا کنون به ثبت خود تحت این عنوان جدید راضی نشده‌اند.

مسئولان سازمان‌های غیردولتی معتقدند که ثبت سازمان‌ها با عنوان "مامور خارجی" مدافعان حقوق‌بشر و محیط زیست را در کنار جاسوسان قرار می‌دهد و تعقیب مخالفان را در دوران استالین تداعی می‌کند. برسر قانون جدید میان محافظه‌کاران و لیبرال‌های روسیه اختلاف‌نظر وجود داشت.

اختلاف‌نظر هواداران مدودوف و پوتین

هواداران مدودیف نخست‌ وزیر که در روسیه افرادی لیبرال ارزیابی می‌شوند، معتقدند که هیچ دلیلی برای ثبت سازمان‌های غیردولتی در فهرست ماموران یا عوامل خارجی وجود ندارد. "الکساندر کونووالو" وزیر دادگستری روسیه در شمار مخالفان این قانون است.

مدودیف در ماه ژانویه امسال در پاسخ سئوال حزب روسیه متحد در پارلمان اعلام کرد که او برای کنترل شدید سازمان‌های غیردولتی، تنظیم لیست‌های بلند و مجازات‌های هولناک دیگر، وکالتی ندارد.

ولادیمیر پوتین رهبری حزب روسیه متحد را در دست دارد. آقای پوتین اواسط فوریه امسال هشدار داد که کشورهای خارجی می‌کوشند با پشتیبانی مالی از سازمان‌های غیردولتی، جامعه روسیه را تحت نفوذ قرار دهند.

دولت روسیه ضمن دفاع از قانون جدید، مدعی است که در آمریکا و اروپا نیز قوانین مشابهی برای کنترل سازمان‌های غیردولتی وجود دارد. اما حقوقدانان آمریکا و اروپا این ادعا را رد می‌کنند.