تشدید چانه‌زنی‌ها در آستانه مذاکرات ایران و ۵+۱
۱۳۸۸ شهریور ۲۴, سه‌شنبه
دو هفته پیش از برگزاری اجلاس ایران و گروه ۵+۱، ایران آمادگی چندانی برای مذاکره در باره‌ی برنامه هسته‌ای خود نشان نمی‌دهد. علی باقری، معاون سياست خارجی شورای عالی امنيت ملی روز سه‌شنبه، ۲۴ شهریور در تهران گفت که در چارچوب توافقنامه ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تمام نگرانی‌های آژانس رفع شده و علتی برای حضور مسئله هسته‌ای ايران در بسته پیشنهادی این کشور وجود ندارد. باقری افزود که چون موضوع هسته‌ای ایران دیگر دارای هيچ جنبه فنی و حقوقی نیست و صرفاَ در چارچوب NPT قابل بررسی است، لذا جمهوری اسلامی آن را از چارچوب مذاكرات خارج كرد.
به این ترتیب، ایران کماکان مدعی است که در اجلاس ۸ مهر با اعضای دائم شورای امنیت و آلمان، تنها در باره‌ی "مسائل بین‌المللی" گفت‌وگو خواهد کرد و نگرانی غرب در باره‌ی برنامه هسته‌ای‌اش و مذاکره در باره‌ی آن را بی‌مورد می‌داند.
۵+۱: ادامه‌ی سیاست‌های دوگانه
در همین حال، خبرگزاری رویترز به نقل از خاویر سولانا، هماهنگ‌کننده‌ی سیاست خارجی اتحادیه‌ی اروپا و نماینده‌ی ۵+۱ در مذاکره با ایران، محل احتمالی مذاکره آتی را ترکیه اعلام کرد. ترکیه تا کنون یکی از میانجی‌گران مهم در روند صلح خاورمیانه بوده و در سال‌های اخیر در میانجی‌گری میان سوریه و اسرائیل نقش داشته است.
سولانا گفته است که قبل از آغاز مذاکرات سخنی از تحریم‌های بیشتر ایران در میان نخواهد بود. او در عین حال، ضمن اشاره به سیاست دوگانه‌ی غرب در قبال ایران (مذاکره و تحریم)، تأکید کرده است که این سیاست از دستور کار خارج نشده است. به بیان سولانا، ۵+۱ آماده است که در صورت چشم‌پوشی ایران از برنامه هسته‌ای‌اش مشوق‌ها و امتیازهایی به ایران ارائه کند، اما اگر ایران در این زمینه آماده‌ی توافق نباشد، با تحریم‌های شدیدتر روبرو خواهد شد.
کارل بیلت، وزیر خارجه‌ی سوئد، که کشورش ریاست دوره‌ای اتحادیه‌ی اروپا را به عهده دارد، نیز سخن گفتن از تحریم‌های بیشتر علیه ایران را زودرس خوانده است. او گفته است که «توجه اصلی ما بر مذاکرات اول اکتبر متمرکز شده است.» بیلت با این همه، امید چندانی به حل سریع مناقشه با ایران ندارد: « من انتظار ندارم که مناقشه کنونی با ایران ضمن یک دیدار حل و فصل شود. ولی دیدار روز اول اکتبر، گامی مثبت در این راستاست.»
روسیه: پیوستن به تحریم‌ها در صورت لزوم
در همین حال، دمیتری مدودیف، رئیس جمهور روسیه، روز سه‌شنبه اعلام کرد که از تحریم‌های جدید علیه ایران در صورت لزوم حمایت خواهد کرد. به گفته‌ی مدودیف، تحریم‌ها معمولاَ تأثیر چندانی ندارند، اما برخی مواقع از اعمال آنها گریزی نیست. مدودیف افزود، صرفا آمریکا و اروپا از برنامه‌ی هسته‌ای ایران نگران نیستند، اما برخورد با این مسئله باید احتیاط آمیز و همه‌جانبه باشد و از طرح عجولانه مجازات‌های بیشتر علیه ایران خودداری شود.
دیدار سولانا با سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، اولین دیدار آنها پس از یک سال است. پس از راه‌یافتن باراک اوباما به کاخ سفید، دولت او به ایران مهلت داد تا ماه سپتامبر در باره‌ی بسته‌ی پیشنهادی گروه ۵+۱ تصمیم قطعی خود را اتخاذ کند، زیرا در غیر این صورت تحریم‌های بیشتری در انتظار این کشور خواهد بود.
بسته‌ی پیشنهادی گروه ۵+۱ حاوی رشته امتیازها و مشوق‌های فنی، سیاسی و امنیتی به ایران است، مشروط به اینکه این کشور در باره‌ی تعلیق غنی‌سازی اورانیوم آماده‌ی مذاکره باشد. غرب به برنامه‌ی هسته‌ای ایران بدگمان است و ظن آن دارد که زیر پوشش این برنامه، اهداف نظامی دنبال می‌شود.
ایران هفته‌ی گذشته بسته‌ی پیشنهادی متقابلی را به گروه ۵+۱ ارائه کرد که از آمادگی این کشور برای گفت‌وگو بر سر مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی خبر می‌دهد، اما هیچ اشاره‌ای به لزوم گفت‌وگو در باره‌ی برنامه‌ی هسته‌ای این کشور نمی‌کند. این در حالی است که موضوع اصلی مطرح برای گروه ۵+۱ همین برنامه و جنبه‌های ابهام‌آمیز آن است.
سود و زیان دو طرف
آمریکا پس از دریافت بسته‌ی پیشنهادی ایران، آن را زمینه‌ای برای مذاکره با این کشور توصیف کرد؛ مذاکره‌ای که به گفته‌ی سخنگوی وزارت خارجه‌ی آمریکا، در جریان آن باید میزان آمادگی جمهوری اسلامی برای گفت‌وگو بر سر برنامه‌ی هسته‌ای‌اش نیز آزموده شود. قرار است ویلیام برنز، معاون وزارت خارجه‌ی آمریکا به نمایندگی از این کشور در هیئت ۵+۱ شرکت کند.
به گفته‌ی برخی از تحلیل‌گران، دور جدید مذاکره میان ایران و گروه ۵+۱ که ظاهراَ بسته‌ی پیشنهادی جدید ایران موجب آن شده، برای هر دو طرف بی‌ثمر نیست. ایران از دور جدی تحریم‌ها که قرار بود در دو هفته‌ی آینده در جریان اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل و نیز در اجلاس گروه ۲۰ بر سر آنها بحث و مذاکره شود، موقتا رهایی یافته است. این کشور همزمان فرصت دارد با تولید اورانیوم غنی‌شده بیشتر، موقعیت خود را در مذاکرات محکم‌تر کند. دولت اوباما نیز با شرکت در این مذاکرات قصد دارد نشان دهد، به وعده‌ی خود برای مذاکرات مستقیم بی‌قید و شرط با ایران پایبند است.
به عقیده‌ی تحلیل‌گران یادشده، این مذاکرات در بهترین حالت به تفاهم طرفین و رسیدن به یک نتیجه‌ی قابل قبول برای آنها منجر خواهد شد، و در بدترین حالت، آمریکا می‌تواند به جهانیان بگوید که هر آنچه را که در توان داشته برای حل دیپلماتیک مناقشه انجام داده است، اما با سرسختی ایران راهی جز تشدید تحریم‌ها و مجازات‌های بیشتر علیه این کشور باقی نمی‌ماند.
FW/BB