شورای حقوق بشر سازمان ملل، مهم‌ترین نهاد حقوق بشری جهان، برای نخستین بار بر ضرورت تحقق آزادی بیان و نشر آزادانه عقاید در پهنه وب تاکید کرد. با تاثیرگذاری فزاینده رسانه‌های نوین و شبکه‌های اجتماعی بر تحولات سیاسی و اجتماعی در سراسر جهان، حالا نهادهای بین‌المللی درصدد برآمده‌اند تا بستر مناسب‌تری برای گردش آزاد اطلاعات در جهان مجازی فراهم کنند.

به گزارش خبرگزاری رویترز، شورای حقوق بشر سازمان ملل، روز پنج‌شنبه (۱۵ تیر، ۵ ژوئیه) در اقدامی بی‌سابقه، با صدور قطعنامه‌ای که به امضای ۴۷ کشور عضو این شورا رسید، اعلام کرد که آزادی بیان آنلاین و آزادی اینترنت حقی است که باید توسط تمام کشورها محترم شمرده شود. بر اساس این قطعنامه، کشورهای عضو این شورا موظفند دسترسی آزادانه شهروندان به اینترنت را تضمین کنند.

امضای چین و کوبا

حتی چین و کوبا که در زمینه سرکوب دیجیتال و نقض آزادی‌های آنلاین شهروندان، پیشگام‌اند و از سوی سازمان گزارشگران بدون مرز در فهرست «دشمنان اینترنت» قرار گرفته‌اند نیز، این قطعنامه را امضا کرده‌اند. چین با سیستم چندلایه و عظیم سانسور آنلاین، پیش‌تاز فیلترینگ و نقض حقوق دیجیتال شهروندان است. کشورهایی نظیر ایران، سوریه، بلاروس، روسیه و ... نیز از دیگر «دشمنان اینترنت» در جهان‌اند.

بیش از ۴۰۰ میلیون کاربر فعال اینترنت در چین وجود دارد. نماینده چین در شورای حقوق‌بشر سازمان ملل متحد، با اعلام حمایت از این قطعنامه، گفت: «اما مساله اینجاست که از کاربران اینترنت، به‌خصوص از جوانان، باید در برابر وب‌سایت‌های مخرب محافظت کرد.» به گفته او، چین معتقد است «گردش آزاد اطلاعات و گردش امن اطلاعات با یک‌دیگر ارتباط مستقیم دارند.»

در این قطعنامه تصریح شده که کشورهای عضو این شورا باید «ماهیت جهانی و آزاد اینترنت را به‌عنوان نیروی محرکه‌ای برای پیشرفت و توسعه» به رسمیت بشناسند.

دفاع تونس از آزادی اینرنت

تونس، در کنار ایالات متحده آمریکا، سوئد، برزیل از جمله طراحان و تدوین‌کنندگان پیش‌نویس این قطعنامه‌بوده‌است. یک‌سال و نیم پس از سرنگونی زین‌العابدین بن‌علی، تونس در امر دفاع از آزادی فضای مجازی در کنار کشورهای پیشرفته‌ای مثل آمریکا و سوئد می‌نیشند. ایلین داناهو، نماینده آمریکا در شورای حقوق بشر سازمان ملل، این اقدام شورا را مهم و حیاتی خواند: «این نخستین قطعنامه‌ای است که بر رعایت حقوق بشر در قلمرو دیجیتال تاکید می‌کند. به این ترتیب، رعایت حقوق بشر در جهان دیجیتال همان‌قدر اهمیت دارد که در جهان واقعی.»

جدال میان آمریکا و چین بر سر آزادی اینترنت، در هفته‌های اخیر و پس از فیلتر شدن وب‌سایت‌های خبرگزاری بلومبرگ در چین، به‌طور چشمگیری افزایش یافت. به گفته خانم داناهو «چینی‌ها بحث‌هایی درباره حقوق سیاسی و مدنی مرتبط با حق برگزاری تجمعات داشتند، اما این‌که به این طرح پیوستند بسیار امیدوارکننده است. این نشان می‌دهد که اینترنت بخشی ‌مهم و جدایی‌ناپذیر از اقتصاد کشورها و عاملی تاثیرگذار در توسعه است، و آن‌ها چاره‌ای جز این ندارند که به این طرح بپیوندند.»

نماینده تونس هم با اشاره به نقش تکنولوژی‌های دیجیتال در سازمان‌دهی اعتراضات و خیزش‌های مردمی در انقلاب این کشور، گفت وقوع انقلاب‌های پیاپی در جهان عرب، از جمله مسائلی بوده که تصویب این قطعنامه را تسریع و تسهیل کرده است.

نماینده کوبا نیز به این نکته اشاره کرد که واقعیت عدم دسترسی اکثر ساکنان کره زمین به اینترنت، در این قطعنامه نادیده گرفته شده است: «تنها ۳۰ درصد جمعیت جهان به اینترنت دسترسی دارند.»

نشست سه هفته‌ای شورای حقوق بشر در ژنو، روز جمعه (۱۶ تیر) به پایان می‌رسد و فعالان آزادی بیان و مدافعان حقوق دیجیتال، تصویب این قطعنامه را دست‌آوردی بزرگ و تاثیرگذار برای آینده جهان می‌دانند؛ جهانی که نقش تکنولوژی‌های نوین اطلاعاتی و ارتباطی در آن هر روز پررنگ‌تر می‌شود.