این روزها فضای سردی بر مناسبات سیاسی پاکستان و آمریکا حاکم است. پاکستان متحد آمریکا در مبارزه با تروریسم به شمار می‌رود اما کنگره آمریکا تصمیم گرفته که پرداخت کمک برنامه‌‌ریزی شده به این کشور را معلق و مشروط کند.

۷۰۰ میلیون دلار کمک مالی آمریکا تنها زمانی به پاکستان داده خواهد شد که دولت اسلام آباد، جلوی ارسال تجهیزات برای شورشیان افغانستان را بگیرد تا سربازان آمریکایی بیش از این مورد حمله قرار نگیرند.

جان مک‌کین، سناتور جمهوریخواه می‌گوید که مواد لازم برای ساخت بمب‌های دست‌ساز شورشیان افغان، از سوی پاکستان تامین می‌شوند. سناتور جمهوریخواه دیگر، هاوارد مک‌کن نیز خواهان آن است که واشنگتن تضمینی از پاکستان در جهت کنترل این بمب‌ها بگیرد.

بمب‌های دست‌ساز، موثرترین سلاح افراط‌گرایان و شورشیان افغان علیه سربازان آمریکایی و سایر نیروهای ائتلاف در این کشور به شمار می‌روند. مواد اولیه‌ای چون نیترات آمونیوم، از مرز پاکستان در اختیار ستیزه‌جویان قرار می‌گیرند.

جمهوریخواهان و دمکرات‌های آمریکایی اینک در مجلس نمایندگان و سنا بر سر تعلیق کمک مالی به پاکستان توافق کرده‌اند اما این توافق در مراحل مقدماتی است و باید نهایی شود.

گامی با اثر نمادین

تعلیق در پرداخت ۷۰۰ میلیون دلار کمک مالی به پاکستان، قدمی سمبلیک است زیرا این مبلع تنها بخشی از مجموعه کمک‌های سالانه آمریکا به اسلام آباد را تشکیل می‌دهد. با این همه، همین اقدام نمادین می‌تواند سرآغاز تدابیر دیگری علیه پاکستان از سوی آمریکا تلقی شود. ایالات متحده پیوسته از نحوه مبارزه پاکستان با تروریسم شکوه کرده‌است.

آمریکا پس از چین، دومین مقام را در کمک نظامی به پاکستان دارد و از نظر کمک‌های عمرانی و اقتصادی در رده اول است. پاکستان ظرف ده سال گذشته بیش از ده میلیارد دلار کمک مالی از ایالات متحده دریافت کرده که بخش اعظم آن، کمک‌نظامی بوده است. آمریکا امیدوار بود که پاکستان را با این کمک‌ها به مواجهه جدی با افراط گرایان ترغیب کند. دولت آمریکا حتی در سال گذشته، پرداخت کمکی هفت و نیم میلیارد دلاری به پاکستان تا سال ۲۰۱۴ را قبول کرد.

این کمک اما عملا به موج مخالفت‌ها در پاکستان دامن زد زیرا شروطی سیاسی داشت. آمریکا پیش از همه، خواهان آن بود که غیرنظامیان اسلام آباد، بر کار نظامیان نظارت کنند. ژنرال‌های پاکستانی از این شرط به خشم آمدند و بخش بزرگی از جامعه پاکستان، آن را دخالتی غیرمجاز در امور داخلی این کشور دانست.

این وضع، انتقاد اسلامگرایان و حتی گروه‌های بزرگی از مسلمانان مدرن پاکستان را به دنبال داشته که می‌گویند دولت‌‌شان خود را به آمریکا فروخته است. آنها مبارزه با تروریسم را پوششی برای مواجهه مسلمان علیه مسلمان در کشور خود می‌دانند.

تحلیل‌گران پاکستانی می‌گویند که ورود پاکستان به عرصه پیکار با تروریسم، زیانی ۱۰۰ میلیارد دلاری به اقتصاد جامعه وارد می‌کند که به مراتب، از کمک‌های مالی آمریکا بیشتر است.

ادامه سوءتفاهم‌ها

در ماه ژوئن سال ۲۰۱۱ نیز دولت آمریکا اعلام کرد که حدود ۸۰۰ میلیون دلار از کمک‌مالی خود به پاکستان را نمی‌پردازد. دلیل این تصمیم روشن شدن آن بود که اسامه بن لادن، رهبر شبکه تروریستی القاعده سال‌ها بدون دردسر در این کشور زندگی کرده بود. ویلیام دیلی، رییس ستاد کاخ سفید در آن زمان گفت که قطع این کمک به دلیل آن است که قرار بود پاکستان بزرگ‌ترین متحد آمریکا در مبارزه با ترور باشد اما چنین نشد.

در ماه‌های گذشته همواره محافل بیشتری در آمریکا خواستار پرداخت کمک مالی مشروط به پاکستان شده‌اند. این محافل خواهان تلاش بیشتر اسلام آباد در رویارویی با تروریست‌ها و هم‌چنین شبکه حقانی هستند. این شبکه تاکنون حملات خونینی در افغانستان را سازماندهی کرده و مقامات آمریکایی سرنخ این عملیات را در پاکستان می‌دانند.

روابط آمریکا و پاکستان در پی حمله هوایی ناتو به دو پاسگاه مرزی پلیس این کشور نیز رو به تیرگی نهاد. ۲۴ مامور پلیس در این حمله کشته شدند اما ناتو با وجود ابراز تاسف از اشتباه صورت گرفته، حاضر به عذرخواهی در برابر کمیسیون تحقیق دولت پاکستان نشد.

دولت پاکستان به تلافی این رفتار، راه ارسال تدارکات ناتو به افغانستان را بست و شرکت در کنفرانس بین‌المللی افغانستان در شهر بن را نیز تحریم کرد.

MDM/SJ