بر اساس یک گزارش محرمانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی٬ ایران به رغم برنامه‌ریزی‌های پیشین٬ زمان راه‌اندازی رآکتور آب‌سنگین اراک را به سال ۲۰۱۴ موکول کرده و هیچ دلیل مشخصی هم برای این تصمیم جدید ارائه نکرده است.

ایران می‌گوید این رآکتور هسته‌ای مربوط به یک مرکز تحقیقاتی است٬ اما متخصصان غربی می‌گویند رآکتور اراک می‌تواند راه دومی برای تولید مواد مورد نیاز برای ساخت بمب هسته‌ای برای مقامات جمهوری اسلامی باشد.

به گزارش خبرگزاری رویترز٬ ایران به نصب مدارهای خنک‌کننده و خطوط لوله مرتبط با تنظیم دما در این رآکتور آب‌سنگین که در نزدیکی اراک واقع است٬ ‌ادامه داده است.

متخصصان می‌گویند این رآکتور با مشخصاتی که دارد می‌تواند با بازفرآوری سوخت مصرفی٬ پلوتونیوم مورد نیاز برای تولید تسلیحات هسته‌ای را در اختیار مقامات ایران قرار دهد. ایران اما می‌گوید این رآکتور فقط برای تولید ایزوتوپ‌های مورد نیاز در حوزه پزشکی و کشاورزی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

حالا ایران در جدول زمانی راه‌اندازی تاسیسات اراک تغییراتی ایجاد کرده و آن را از سه‌ماهه سوم ۲۰۱۳ به مدت شش ماه به تعویق انداخته است. این اطلاعات در یک گزارش محرمانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که روز جمعه (۲۶ آبان٬ ۱۶ نوامبر) برای کشورهای عضو سازمان ملل ارسال شده٬ آمده است.

دلایل روشنی برای اتخاذ این تصمیم از سوی مقامات ایرانی ارائه نشده است٬ اما متخصصان غربی می‌گویند زمانی که پیش‌تر آنها برای راه‌اندازی رآکتور اراک تعیین کرده بودند٬ از ابتدا هم چندان واقع‌بینانه به نظر نمی‌رسید.

انجمن کنترل تسلیحات٬ مستقر در واشنگتن٬ اعلام کرده که حتی راه‌اندازی آن در سه‌ماهه نخست سال ۲۰۱۴ هم چندان محتمل به نظر نمی‌رسد. آنها دشواری‌های ایران در تهیه مواد مورد نیاز این رآکتور به دلیل تحریم‌های گسترده بین‌المللی را عامل این تاخیر چشمگیر می‌دانند.

اولی هاینونن٬ سرپرست سابق بازرسان هسته‌ای سازمان ملل که اکنون در دانشگاه هاروارد مشغول فعالیت است٬ می‌گوید نمی‌توان پذیرفت که تاسیسات اراک برای تولید ایزوتوپ مورد استفاده قرار گیرد. به اعتقاد او پلوتونیوم رآکتور اراک اگر تاسیسات بازفرآوری آن به‌موقع راه‌اندازی شود٬ در خوش‌بینانه‌ترین حالت ممکن در سال ۲۰۱۶ یا ۲۰۱۷ می‌تواند بهره‌برداری شود.

روز جمعه٬ آخرین گزارش آژانس درباره وضعیت برنامه هسته‌ای ایران هم منتشر شد. در این گزارش به افزایش تولید اورانیوم با غنای ۲۰ درصد در سایت فردو اشاره شده است. بر این اساس به نظر می‌رسد که نصب سانتریفیوژها در تاسیسات غنی‌سازی فردو رو به پایان است.

بر اساس تازه‌ترین گزارش آژانس ایران مرحله دوم نصب دستگاه‌های سانتریفیوژ خود را در فردو به پایان رسانده است. به گفته آمانو، ایران همچنان از دسترسی بازرسان آژانس انرژی اتمی به تاسیسات، مدارک و اشخاص مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای این کشور خودداری می‌کند.

بخش عمده‌ای از نگرانی‌های جامعه جهانی از برنامه هسته‌ای ایران مربوط به تاسیسات زیرزمینی غنی‌سازی در نطنز و فردو است٬ اما تاسیسات اراک از این جهت اهمیت دارد که می‌تواند مسیر دیگری برای تولید و توسعه تسلیحات هسته‌ای در ایران باشد.