به مناسبت شصت وچهارمین سال پایان جنگ جهانی دوم و بزرگداشت پیروزی بر آلمان نازی، ارتش روسیه روز شنبه، ۹ مه، در میدان سرخ مسکو دست به رژه نظامی زد.

دیمتری مدودیف، رییس‌جمهور روسیه و فرمانده کل نیروهای نظامی این کشور، در مقابل بیش از نه هزار سرباز روسی، از پیروزی بر فاشیسم، همچون درسی بزرگ برای جهانیان یاد کرد.

وی این تجربه تاریخی را آموزه‌ای عبرت‌آنگیز برای همه کسانی دانست، که از ماجراجویی‌های نظامی در زمان حاضر دست بر نمی‌دارند. رییس‌جمهور روسیه در سخنان خود به ابتکار این کشور، برای عقد قراردادی به منظور تامین امنیت در اروپا اشاره کرد.

مدودیف افزود: حفظ صلح و امنیت تنها بر پایه کنترل تسلیحات در چارچوب همکاری‌های بین‌المللی امکان‌پذیر است.

در رژه نظامی میدان سرخ برخی از سامانه‌های موشکی، یگان‌های زرهی و تانک‌ها، و همچنین هواپیماهای جنگنده روسیه شرکت داشتند. مسئولان دولت روسیه به نخست‌وزیری پوتین و بسیاری از انجمن‌های سربازان قدیمی و بازنشسته نیز در این همایش نظامی حضور داشتند.

برغم هزینه هنگفت این رژه نظامی، بیش از دوسوم مردم روسیه، خواهان برگزاری چنین مراسم نظامی پس از فروپاشی شوروی‌هستند. روسیه درصدد برگزاری این مراسم در سال آینده با شرکت میهمانان خارجی در مسکو است.

قدرت ظاهری ارتش روسیه

رژه امسال ارتش روسیه در میدان سرخ، با نگرانی شدید نیروهای نظامی این کشور همراه بود. این نگرانی‌ها بیش از همه متوجه تغییراتی پایه‌ای در ساختار ارتش روسیه است.

در اوت سال ۲۰۰۸ برای نخستین‌بار پس از اضمحلال شوروی، نیروهای روسی در خارج از مرزهای جغرافیایی کشور وارد درگیری نظامی شدند.

واحد‌های ارتش روسیه در اوستیای جنوبی موفق به شکست ارتش گرجستان در ظرف چند روز شدند. گرچه این پیروزی به مثابه نمایش قدرت روسیه در افکار جهانی به حساب می‌آمد، اما برای رهبران نظامی روسیه ناتوانی‌های ساختاری ارتش این کشور را آشکار ساخت.

ژنرال آلکسی فومین درباره نتایج لشکرکشی روسیه به اوستیای جنوبی می‌گوید: «سیستم‌های تسلیحاتی لشکر پنجاه‌وهشتم روسیه ضمن حرکت به منطقه جنگی از کار افتادند. برای ما امکان تعمیر این سیستم‌ها در حین حرکت وجود نداشت. آمادگی رزمی اسف‌بار بود و هیچگونه عملیات اکتشافی مناسبی نیز به نیروهای ما یاری نمی‌رساند.»

فومین ژنرال بازنشسته روسیه و سرپرست انجمن بین‌المللی افسران شوروی سابق است. به نظر وی اصلاحات جدید در روسیه سبب نابودی ارتش خواهد شد.

در مقابل فرماندهان ستاد ارتش روسیه، اصلاحات و تغییرات ضروری در ارتش این کشور را پیامد جنگ گرجستان به شمار می‌آورند.

ژنرال نیکلای ماکارف، یکی از فرماندهان ارتش روسیه، در پی لشکرکشی به گرجستان با لحنی انتقاد گفت: «ارتش روسیه برای درگیری‌های منطقه‌ای بسیار کند و نامناسب عمل می‌کند. زنجیره فرماندهی و ابلاغ دستورات بسیار طولانی است.»

ضرورت اصلاحات در ارتش

در سال‌های گذشته، کاخ کرملین هزینه زیادی را به ساخت و تهیه سلاح‌های مدرن اختصاص داد، اما این سرمایه‌گذاری‌ها سبب تغییری جدی در ساختار ارتش نشد.

به نظر آلکساندر گولتز، کارشناس مسایل نظامی، «اختصاص بودجه‌ای هنگفت به ارتش کنونی روسیه فایده‌ای نداشته و در حفره‌های سیاه آن ناپدید خواهد شد. تغییرات بنیادین در ارتش روسیه اجتناب‌ناپذیراست.»

یکی از این تغییرات پایه‌ای، اخراج بیش ۲۰۰ هزار افسر ارتش در آینده نزدیک خواهد بود. رهبری نظامی روسیه خواهان کاهش پرسنل ارتش به یک میلیون نفر تا سال ۲۰۱۲ است. این بدین معنا است‌، که ارتش روسیه حدود نیم میلیون نفر از افسران و سربازان خود را از دست خواهد داد.

آناتولی سردیکوف، وزیر دفاع روسیه، کاهش پرسنل ارتش را بیش از همه در پیوند با "لشکرهای افسران کادر" ذکر کرد. "لشکرهای افسران کادر" در زمان صلح تنها شامل افسران است و تنها در زمان جنگ از طریق نیروهای ذخیره گسترش یافته و بدل به لشکری کامل می‌شود.

گولتز، کارشناس امور نظامی، در ارزیابی خود از ارتش روسیه گفت: «ارتش روسیه ماهیت خود را تغییر خواهد داد. با نادیده گرفتن تسلیحات اتمی، رهبران ارتش روسیه به جای برپایی جنگی بزرگ با میلیون‌ها سرباز، تنها خواهان واکنش سریع نظامی در منازعات منطقه‌ای هستند »

ترس از تغییرات

به نظر گولتز، این تغییرات در عرصه سیاست خارجی بدان معناست، که برتری نظامی ناتو بتدریج رنگ خواهد باخت. در اصل استراتژی دفاعی روسیه، استفاده از تسلیحات اتمی را تنها در صورت حمله به خاک این کشور و برای حفظ سرزمین مجاز می‌داند. در این استراتژی جدید ناتو دیگر تهدید اصلی به شمار نمی‌آید. بدین ترتیب به لحاظ نظامی نیز دوران جنگ سرد به پایان خود نزدیک می‌شود.

اعلام اخراج گسترده افسران، سبب ایجاد نارضایتی در ارتش شده است. گرچه رهبران نظامی وعده داده‌اند‌، که در کاهش پرسنل ارتش معیارهای اجتماعی و خانوادگی را در نظر خواهند گرفت، با این وجود بسیاری از افسران از آینده خود و خانواده‌هایشان بیم‌ناک هستند. دولت در این زمینه قول تامین مسکن به افسران را داده است، با این حال بسیاری از آنان معتقدند‌، که مسکو به وعده‌های خود عمل نخواهد کرد. بسیاری از کارکنان ارتش، حتا پس از ده سال نیز،مسکنی از سوی دولت تاکنون دریافت نکرده‌اند

برای بیشتر پرسنل ارتش، در شرایط بحرانی کنونی، تامین مسکن به معنای ضمانتی برای سرنوشت خانواده‌های آنان به حساب می‌آید. بدین خاطر اصلاحات اخیر سبب ایجاد ترس در میان افسران ارتش روسیه شده است.

SI/FW