تقدیم جایزه دوبووار به زنان ایران به یاد ژینا مهسا امینی
۱۴۰۱ دی ۱۳, سهشنبه
هیأت داوران جایزه سیمون دوبووار اعلام کرد که این جایزه در سال ۲۰۲۳ به یاد ژینا مهسا امینی به زنان ایرانی تقدیم میشود. این هیأت گفت که با اهدای این جایزه به زنان ایران از جنبش "زن، زندگی، آزادی" پشتیبانی میکند.
تبلیغات
جایزه سیمون دوبووار که از سال ۲۰۰۸ همه ساله به یک شخص یا گروه مدافع حقوق زنان تعلق میگیرد، امسال به یاد ژینا مهسا امینی به زنان ایرانی تقدیم میشود.
در بیانیه مطبوعاتی هیأت داوران این جایزه به اعتراضات مردمی در پی مرگ مشکوک مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد و نیز حرکات اعتراضی زنان ایران در این اعتراضات از جمله بریدن گیسوان و برداشتن حجاب از سر اشاره شده است.
هیأت داوران همچنین به تظاهرات زنان ایرانی در ۸ مارس ۱۹۷۹ در اعتراض به اجباری شدن حجاب اشاره کرده است.
در این بیانیه آمده است: «امروز در ایران فریاد "زن، زندگی، آزادی" از سوی هزاران تظاهرکننده زن و مرد سر داده میشود. شورش زنان به نبرد تمامی یک نسل برای آزادی بدل شده است. هیأت داوران با اختصاص جایزه ۲۰۲۳ به زنان ایرانی و به یاد مهسا امینی از این جنبش فراگیر پشتیبانی میکند.»
جایزه سیمون دوبووار در سال ۲۰۰۹ نیز به کمپین یک میلیون امضا اهدا شد. زندهیاد سیمین بهبهانی، شاعر بلندآوازه ایرانی به نمایندگی از طرف این کمپین، جایزه را دریافت کرد.
مدیر هیأت داوران جایزه سیمون دوبووار، سیلوی لهبون دوبووار دخترخوانده سیمون دوبووار است و در هیأت داوران این جایزه نویسندگان و فعالان زن فرانسوی و غیرفرانسوی از جمله آلیس شوارتزر، فعال زنان آلمانی حضور دارند.
مراسم اهدای این جایزه روز دوشنبه ۹ ژانویه با حضور شهلا شفیق، نویسنده و پژوهشگر ایرانی و فرزانه میلانی، استاد دانشگاه و چندین چهره دیگر فرانسوی و غیر فرانسوی در پاریس برگزار میشود. در این مراسم همچنین خواننده ایرانی دریا دادور قطعه "برای" شروین حاجیپور را اجرا میکند.
سیمون دوبووار، نویسنده، فیلسوف و فمینیست فرانسوی و نویسنده کتاب معروف "جنس دوم" است.
گیسوبُران؛ نماد خشم و سوگواری
در اعتراض به مرگ مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد شماری از زنان ایرانی در حرکتی نمادین گیسوان خود را بریدند. این آیین از رسوم دیرینه ایرانیان در سوگواری است که حال به نمادی از خشم و اعتراض تبدیل شده است.
در اعتراض به مرگ مهسا (ژینا) امینی در بازداشت گشت ارشاد شماری از زنان ایرانی و حتی زنانی از دیگر کشورها در حرکتی نمادین گیسوان خود را بریدند. گیسو بریدن یا "زلف گشودن" بخشی از آیین دیرینه سوگواری در میان ایرانیان و همچنین ملتهای مختلف دیگر است.
به روایت معترضان، بریدن مو به نمادی از خشم تبدیل شده است. شهلا شفیق جامعه شناس، پژوهشگر و نویسنده ایرانی مقیم فرانسه در این باره مینویسد: «يکی از معناهای نمادين اقدام زنانی که برای اعتراض به حجاب اجباری گيسو میبرند اين است: شما هستی مرا با رشته مو و گيسوانم به بند کشيدهايد، پس من اين رشته را میبرم.»
عکس: Michael Kuenne/PRESSCOV/ZUMAPRESS.com/picture alliance
در اساطیر ایران باستان، ایزد بانوی مادر، سرور آسمان و طبیعت و همچنین نماد باران و باروری محسوب میشد. از همین رو است که گیسوبُران زنان اهمیت مییابد؛ زیرا به معنای قطع باروری و برکت تلقی میشود.
عکس: Mert Alper Dervis/AA/picture alliance
یکی از قدیمیترین آثار بازتاب آیین بریدن مو در "گیلگمش" به ثبت رسیده است. گیلگمش در سوگ یار نزدیک خود انکیدو موهایش را میبرد و میگوید: «دستور میدهم تا همه مردم اورک برتو بگریند و مویه مرگ سر دهند، مردم از اندوه سر خود را فرود خواهند آورد و آن هنگام که به زیر خاک روی، برای تو موهایم را بلند خواهم کرد.
عکس: Yiannis Kourtoglou/REUTERS
در شاهنامه فردوسی نیز فرنگیس همسر سیاوش در سوگ او او گیسوی خود را میبرد: همه بندگان موی کردند باز/ فرنگیس مشکین کمند دراز/ برید و میان را به گیسو ببست/ به فندق گل ارغوان را بخست
عکس: Ervin Shulku/ZUMAPRESS.com/picture alliance
حافط نیز در اشعار خود به این آیین اشاره کرده است و میگوید:« گیسوی چنگ بِبُرّید به مرگِ مِیِ ناب/ تا حریفان همه خون از مژهها بگشایند
عکس: Quinn Bender/ZUMAPRESS.com/picture alliance
سلمان ساوجی از شاعران قرن هشتم هجری هم در اشعار خود به بریدن مو اشاره کرده و میگوید:« ای صبحدم، چه شد که گریبان دریدهای/ وی شب، چه حالت است که گیسو بریدهای/ ای پرچم، از برای چه مو باز کردهای/ وی سنجق، از عزای که گیسو بریدهای
عکس: Remon Haazen/ZUMAPRESS.com/picture alliance
سیمین دانشور هم در رمان "سووشون" از درخت گیسو نوشته است: « «درخت گیسو در تمام گرمسیر معروف است. اول بار که درخت گیسو را دیدم، از دور خیال کردم درخت مراد است. نزدیک که رفتم دیدم گیسهای بافته شده به درخت آویزان کردهاند؛ گیسهای زنهای جوانی که شوهرهایشان جوانمرگ شده بود.»
عکس: Mert Alper Dervis/AA/picture alliance
نجمالدین گیلانی و همکاران در کتاب "بررسی تحلیلی و تطبیقی سوگ آئینهای لری و کردی با سنت سوگواری در شاهنامه به "خراشیدن روی و برین گیسو" و پیچاندن آن به دور دست در میان اقوام ایرانی کرد و لر اشاره میکند. در آیین چمر که در میان مردم استانهای کرمانشاه، ایلام و لرستان رواج دارد، زنان به زاری پرداخته و گیسوی خود را پریشان میکنند.
عکس: Fredrik Persson/TT NYHETSBYRÃ N/picture alliance
بریدن مو تنها مختص فرهنگ ایران نیست. چهارم مهرماه، هزاران تن از زنان کرد شمال سوریه در همبستگی با زنان ایرانی تجمعی برپا کردند و شمار زیادی از آنان به نشانه اعتراض گیسوان خود را بریدند. ملک موسو، خواننده مشهور ترکیهای نیز در حمایت از جنبش اعتراضی زنان، هنگام اجرای کنسرت موهایش را چید.