خبرگزاری رویترز اعلام کرده است که استوارت لوی، معاون وزیر خزانه‌داری ایالات متحده در امور تروریسم و اطلاعات مالی بزودی عازم کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس خواهد شد تا آنها را برای افزایش فشار مالی بر ایران ترغیب کند. دولت آمریکا پیش از این نیز تلاش کرده بود که در کنار تحریم‌های مالی و بانکی یک‌طرفه، کشورهای دیگر و از جمله کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را با سیاست‌های خود در مقابله با ایران همراه کند.

دکتر جمشید اسدی، استاد دانشگاه و کارشناس مسایل اقتصادی، ضمن بررسی اهداف سفر مقام بلندپایه آمریکایی به کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس، مطرح می‌کند که اقدامات آمریکا در جهت جلب همکاری این کشورها برای فشار اقتصادی بر ایران تاکنون مؤثر بوده است.

دویچه‌وله: دکتر اسدی، آیا ارتباطی می‌بینید میان نزدیک‌شدن صدور قطعنامه‌ی سوم علیه ایران و سفر قریب‌الوقوع معاون وزیر خزانه‌داری آمریکا در امور تروریسم و اطلاعات مالی به کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس؟

جمشید اسدی: بله و خیر. بله، به این لحاظ که آمریکا درصدد است تحریم‌ها را علیه ایران افزایش دهد و در همین مورد بود که بارها به ویژه از متحدین سیاسی و اقتصادی خودش در منطقه هم خواسته بود که به ایران اجازه ندهند که صادرات دوباره را از طریق دوبی انجام بدهد یا با ایجاد شرکت‌هایی از طریق دوبی راه گریزی برای خودش از تحریم پیدا بکند. سفر مقام عالی‌رتبه‌ی آمریکایی به منطقه هم در همین رابطه است. برای جلوگیری از راه‌های گریزی که بسیاری از بازرگانان و شرکت‌های دولتی ایران در دوران تحریم پیدا کرده بودند، یعنی ثبت شرکت در دوبی یا صادرات دوباره از طریق دوبی به ایران. قبل از این سفر، مقامات آمریکایی حتا با مسئولین ترکی هم در این مورد گفت‌و گو کردند.

خیر، به خاطر اینکه چه قطعنامه‌ی سوم علیه ایران صادر بشود چه نشود، که به احتمال خیلی زیاد صادر خواهد شد، آمریکا جدای از تصمیم شورای امنیت، به کوشش‌های خود برای زیر فشار گذاردن ایران ادامه خواهد داد. البته آنطوری که از قرائن و شواهد برمی‌آید، با کمال تاسف باید گفت که انتشار قطعنامه‌ی سوم علیه ایران، قریب‌الوقوع است. به ویژه آنکه بعد از به ریاست جمهوری رسیدن نیکلای سرکوزی در فرانسه، موضع یک کشور مقتدر اروپایی نسبت به ایران سخت‌تر شده است و این کشور خواهان فشار بیشتر و تحریم‌های گسترده‌تری علیه مقامات ایرانی‌ست و دلیل دیگر تنش‌‌افروزی‌های آقای رئیس جمهور احمدی‌نژاد، و بی‌اعتنایی به خواست جامعه‌ی بین‌الملل برای تعلیق غنی‌سازی است.

یکی از سخنگویان وزارت خزانه‌داری آمریکا گفته است این سفر بخشی از ماموریت کلی ایالات متحده برای مبارزه با تدارکات مالی تروریستی است. آمریکایی‌ها پیش‌تر هم تلاش کرده بودند، همانطور که شما فرمودید، تا فشارهای خودشان به ایران را از طریق کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس گسترش بدهند. به نظر شما این تلاشها چقدر با موفقیت همراه بوده است؟

به لحاظ اقتصادی به این مسئله از دو زاویه می‌شود نگاه کرد. آمریکایی‌ها و به طور کلی جامعه‌ی بین‌الملل برای زیرفشارگذاردن ایران در کارهای عمرانی و سرمایه‌گذاری‌های بزرگ موفق بوده‌اند. ما امروز در صنایع عمده‌مان، یعنی صنایع نفت و گاز، متاسفانه بسیار عقب‌تر از کشورهای همجوار هستیم. به عنوان مثال بگویم، به‌علت سرمایه‌گذاری‌های کهنه و در بسیاری از موارد نبود سرمایه‌گذاری ما در اواخر پاییز و زمستان جاری، یک سوم جمعیت کشور از گاز و برق محروم بودند و این در حالی‌ست که کشور ما بر یکی از بزرگترین بسترهای گازی قرار دارد. چرا یک چنین مسئله‌ای صورت گرفته است؟ به این علت که ایران برای به راه انداختن و بازسازی چاه‌های نفت و گاز احتیاج به تکنولوژی‌های پیشرفته و سرمایه‌گذاری‌های عمده دارد و در این شرایط سرمایه‌گذارها با ایران همکاری نمی‌کنند. بسیاری از مواقع این‌طور تبلیغ می‌شود که فلان شرکت چینی، فلان شرکت اندونزیایی، فلان شرکت هندی، برای سرمایه‌گذاری در ایران اعلام آمادگی کرده‌اند و موافقتنامه‌ای هم امضا کرده‌اند. ممکن است چنین قراردادهایی امضاء شده باشند اما از اجرای آن خبری نرسیده است. پس تحریم‌های آمریکا در مورد کارهای عمرانی و سرمایه‌گذاری‌های بزرگ موفق بوده است. اما در مورد مسایل جاری، یعنی خرید مایحتاج مردم، تحریم‌ها چندان موفق نبوده‌اند. چون از طریق قاچاق، این مایحتاج وارد ایران می‌شوند که قیمت آنها برای مردم به مراتب سنگین‌تر از گذشته است. طبق گزارشها، در مایحتاج مردم حدود ۳۰درصد افزایش قیمت دیده می‌شود. اگر به گزارشهایی که در این مورد چاپ شده است رجوع بکنید، می‌خوانید که احتمال افزایش تورم و گرانی بیش از گذشته است.

فکر می‌کنید معاون وزیر خزانه‌داری آمریکا این بار چه پیامی را برای کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس خواهد داشت که بتواند آنها را بیشتر از گذشته نسبت به تحقق اهداف آمریکا علیه ایران ترغیب کند؟

هدف از این سفر تشویق کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس است به جلوگیری از صادرات دوباره ایران از طریق کشورهای همجوار، جلوگیری از معاملات بانکی با ایران و جلوگیری از ثبت شرکت در کشورهای همجوار. بنابر گزارش نشریه‌ی معتبر «میدل ایست مانیتور»، مقامات امارات متحده عربی، از پاییز گذشته، زیر همین فشارها، از ثبت شرکت اتباع ایرانی در خاک کشور خودشان جلوگیری کردند. فکر می‌کنم اینها عمده‌ترین خواست‌های مقامات آمریکایی باشد. فکر می‌کنم مقامات آمریکایی مسئله را برای کشورهای همجوار ایران به این صورت عنوان کنند که امروز جامعه‌ی بین‌المللی با قعطنامه‌ی قریب‌الوقوع سوم، عزم خودش را برای توقف ایران جزم کرده است و به این ترتیب از آنها بخواهند که به جامعه‌ی بین‌المللی و تصمیمات جامعه‌ی بین‌المللی و شورای امنیت بپیوندند که این خواسته‌ها الزاما تصمیمات و خواسته‌های آمریکا نیست.

دکتر اسدی، از کشورهای حوزه‌ی خلیج فارس که بگذریم، چندی پیش اتاق بازرگانی ایران و آلمان به نقل از یکی از مقامات بلندپایه‌ی ایران، اعلام کرده بود که بانکهای چینی هم در تحریم ایران شرکت کرده‌اند. اما این مقام گویا دامنه‌ی این تحریم‌ها را روشن نکرده بود. آیا شما در این خصوص اطلاعی دارید؟

البته این خبر تازه‌ای نیست. بسیاری از کشورهایی که نمی‌خواهند با ایران تنش‌های سیاسی داشته باشند و می‌خواهند در عین‌حال یک قدرت چانه‌زنی با قدرتهای اروپایی و آمریکایی داشته باشند، به طور علنی نمی‌گویند که به تحریم ایران پیوسته‌اند و خواست کشورهای اروپایی و کشور آمریکا را قبول کرده‌اند. اما ما از معاملات بزرگ، از گشایش اعتبارات اسنادی، متوجه شدیم که اینها متوقف شده و یا بسیار بسیار کند شده است.

شاید فقط تازگی این خبر این باشد که یکی از مقامات بلندپایه‌ی ایرانی این مسئله را اعلام کرده است؟

این فرمایش‌تان بسیار قابل تامل و قابل توجه است. چون بدین طریق مقامات ایرانی هم دارند به طور پوشیده و غیرمستقیم اعتراف می‌کنند که دامنه‌ی تحریم‌ها، به ویژه دامنه‌ی تحریم‌های مالی علیه کشورمان گسترش پیدا کرده و تا سطح چین و هند و روسیه هم رسیده است.