تلاش آیت‌الله خامنه‌ای برای مهار اختلافات درون حکومت
۱۳۹۱ بهمن ۲۸, شنبه
آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، که روز شنبه (۲۸ بهمن/ ۱۶ فوریه) در جمع شماری از اهالی آذربایجان سخن می‌گفت، احمدی‌نژاد را متهم کرد که با "روکردن یک سند اثبات‌نشده" علیه دو قوه دیگر "خلاف شرع و قانون و تضییع حقوق مردم" عمل کرده است.
اشاره خامنه‌ای به فیلمی است که محمود احمدی‌نژاد در حمایت از وزیر کار در مجلس نشان داد. این فیلم گفت‌وگویی را نشان می‌دهد که در آن فاضل لاریجانی، برادر علی لاریجانی و صادق لاریجانی روسای قوه مقننه و قضائیه، از سعید مرتضوی خواهان برخی امتیازهای اقتصادی است تا متقابلا برادرنش را به دست‌کشیدن از مخالفت با ریاست وی بر سازمان تأمین اجتماعی متقاعد کند.
اقدام دولت در برگماری مرتضوی به مدیرعاملی سازمان تامین اجتماعی در ماه‌های گذشته با مخالفت طیف‌های مختلف اصولگرا روبرو بوده است. این طیف‌ها نهایتا وزیر کار را به دلیل این انتصاب در مجلس استیضاح و برکنار کردند. مرتضوی اما همچنان ریاست سازمان تامین اجتماعی را به عهده دارد.
خامنه‌ای در سخنانش این استیضاح را هم زیر سوال برد و مسئله مرتضوی را بی‌ارتباط به وزیر کار دانست.
او دفاع علی لاریجانی از خودش و حمله به محمود احمدی‌نژاد پس از نمایش فیلم را هم "زیاده‌روی و غیرلازم" توصیف کرد.
مناقشه‌ای که در سالگرد انقلاب نیز خاموش نشد
این اولین سخنرانی آیت‌الله خامنه‌ای پس از ماجرای مجلس نیست. او یک هفته پیش هم در جریان سالگرد انقلاب اسلامی سخنرانی کرد. گرچه در همان روز هم روسای دو قوه به مناقشه خود علیه یکدیگر از تریبون‌های عمومی ادامه دادند، ولی رهبر جمهوری اسلامی با سکوت از کنار مسئله رد شد و ترجیح داد با اشاره به آنچه که او "حضور گسترده مردم" در راهپیمایی‌ها توصیف کرد، سیمایی باثبات از کل حکومت ارائه دهد.
در جریان سالگرد انقلاب احمدی‌نژاد تهدید کرد که به موقع "در باره مسائل جاری کشور" با مردم سخن خواهد گفت و بدون اشاره به خامنه‌ای که اصولگرایان کلید مذاکره یا عدم مذاکره با آمریکا را در دست او می‌دانند خودش را به عنوان طرف مذاکرات آمریکایی‌ها معرفی کرد.
در قم نیز سخنرانی علی لاریجانی در روز سالگرد انقلاب با حمله "هواداران ولایت" با مهر و کفش به وی ناتمام ماند و او مجبور شد جلسه را ترک کند.
آیت‌الله خامنه‌ای در سخنرانی امروز خود این گونه حمله‌ها را که سال‌های گذشته نیز در سالگرد انقلاب رخ داده بود به باد انتقاد گرفت و گفت: «بنده مخالفم با این كارها كه یك نفر را به عنوان ضدولایت و ضدبصیرت علیه‌اش شعار بدهند و جلسه را برهم بزنند مانند كاری كه در قم و مرقد امام اتفاق افتاد. بارها به مسئولین تذکر دادم که جلوی این کارها را بگیرند.»
حمله "هواداران و ولایت" و حزب‌الهی‌ها به مخالفان در ایران در سی سال گذشته امر رایج و عادی بوده است. اما کمتر با مخالفت رهبر جمهوری اسلامی روبرو شده است. اینک که این گونه حملات در درون "طیف‌های خودی" هم رو به افزایش است، ظاهرا رهبر جمهوری اسلامی رانگران ساخته است.
در حمله در قم به لاریجانی البته دولت از زبان معاون اول رئیس جمهور با این بیان که "حمله‌کنندگان آدم‌های ما نبودند" اعلام برائت کرد. ولی حجت الاسلام جلالی، رئیس دفتر آیت‌الله مصباح تلویحا تقصیر این ماجرا را به گردن خود لاریجانی انداخت: « اگر سخنران مراسم ۲۲ بهمن، هشدارهای دلسوزانه مسئولین امنیتی و سیاسی قم، مبنی بر حساسیت مردم قم به ایشان را جدی می‌گرفت و اصرار بر سخنرانی در مراسم نمی کرد، ما شاهد چنین حادثه ناگوار نبودیم.»
آیت‌الله مصباح گرچه با "جریان فتنه" در درون دولت مخالف است، اما همچنان راساَ و از طریق جبهه پایداری کم و بیش در زمره حامیان دولت به شمار می‌آید.
نصحیتی که باز هم شینده نمی‌شود؟
این اولین بار نیست که آیت‌الله خامنه‌ای مسئولان جمهوری اسلامی را آشکار یا پنهان به علنی‌نکردن اختلافات و پایین‌کشیدن فتیله مناقشات خود فرامی‌خواند. وی یک ماه پیش نیز در جلسه‌ای با روسای دولت و مجلس از آنها به خاطر اختلافات‌شان گلایه کرده و گفته بود: «اگر در قیامت خداوند از من بپرسد چه کردی؟ من می‌گویم که کسی جز این‌ها را نداشتم.» تشدید مناقشه میان دولت با مجلس و قوه قضائیه نشان داد که "نصحیت‌های" آیت‌الله خامنه‌ای چندان گوش شنوایی پیدا نمی‌کند.
به نظر می‌رسد که انتقاد صریح و کم‌سابقه امروز آیت‌الله خامنه‌ای که نوک تیز آن بیشتر متوجه احمدی‌نژاد بود نشانه‌ای از تشدید نگرانی آیت‌الله خامنه‌ای از فلج‌شدن کامل مدیریت کشور و برباد رفتن هر چه بیشتر وجهه حکومت در نزد مردم باشد.
شماری از کارشناسان بر این عقیده‌اند که آیت‌الله خامنه‌ای در دفاع از احمدی‌نژاد در برابر مخالفان هزینه سنگینی پرداخته است و در حالی که رئیس دولت دهم روز به روز از "خط ولایت‌پذیری" دور می‌شود آیت‌الله خامنه‌ای همچنان ماندن او در سمت خود تا روز آخر را به برکناری یا حملات تند به وی ترجیح می‌دهد، مباداکه مواضع مخالفان و معترضان به نتایج اعلام شده انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ تایید و تقویت شد یا احمدی‌نژاد احیانا در مناقشه کنونی کارتی را رو کند که ضرر بیشتری در پی داشته باشد.
اما لحن تندتر امروز آیت‌الله خامنه‌ای شاید با نزدیک‌شدن خرداد ۱۳۹۱ و پایان دوره ریاست جمهوری احمدی‌نژاد بی‌ارتباط نباشد. این که این حملات مناقشه درون حکومت را کاهش دهد و طرفین، به ویژه احمدی‌نژاد را به سکوت و آرامش سوق دهد پرسشی است که بنا به تجارب قبلی کمتر می‌توان پاسخ مثبتی برای آن متصور شد.