در ۷۰ سال تاریخچه فعالیت سازمان ملل متحد مراحل مختلف انتخاب دبیرکل این سازمان پشت درهای بسته و زیر نظارت تنگاتنگ شورای امنیت و پنج کشور عضو دائم آن بریتانیا، فرانسه، چین، روسیه و ایالات متحده آمریکا برگزار شده است. اما این بار نه تنها جلسات عمومی پرسش و پاسخ برای تمام نامزدهای این سمت پیش‌بینی شده بلکه اولین جلسه تشکیل‌شده یه این منظور، روز چهارشنبه، ۱۳ آوریل، به طور مستقیم از تلویزیون اینترنتی سازمان ملل نیز پخش شد. این رویداد تغییر بزرگی در شیوه انتخاب دبیرکل سازمان ملل یا به عبارت دیگر مهمترین دیپلمات جهان به شمار می‌رود.

سازمان ملل در جریان ایجاد تغییرات در جهت افزایش شفافیت در انتخاب دبیرکل همچنین تمام نامزدهای این سمت را در کنار شرکت در جلسه‌های پرسش و پاسخ عمومی، به ارسال یک درخواست‌نامه‌ی رسمی و رزومه کاری ملزم کرده است.

در جلسات عمومی تشکیل‌شده پیش از انتخابات دبیرکل سازمان ملل، هر یک از نامزدهای این سمت می‌بایست به پرسش‌هایی درباره اید‌ه‌هایشان درباره چگونگی رسیدگی به برخی از بزرگترین مسائل جهان مانند تغییرات اقلیمی و راه‌های برقراری صلح و مسائلی مانند تعرضات جنسی صلح‌بانان سازمان ملل و راه‌کارهای مبارزه با آن به طور خاص پاسخ دهند.

فشار بر روی اعضای دائم شورای امنیت

بان کی‌مون، دبیرکل سازمان ملل پس از گذراندن دو دوره ۵ساله در این سمت، روز ۳۱ دسامبر سال ۲۰۱۶ به پایان دوران مأموریت خود می‌رسد. تصمیم نهایی مبنی بر اینکه چه کسی جانشین بان کی‌مون خواهد شد همچون گذشته بر عهده شورای امنیت خواهد بود اما این امیدواری به‌وجود آمده است که شفاف‌سازی‌های انجام‌شده در روند این انتخاب، قدرت‌های بزرگ و سهیم در این تصمیم‌گیری را وادار سازد تا نامزدی با محبوبیت بیشتر را برگزینند.

موگنز لیکتوفت، رئیس مجمع عمومی سازمان ملل در این باره گفت: «روند جدید می‌تواند قوانین بازی را کاملا تغییر دهد.» وی در جریان یک کنفرانس خبری در همین ارتباط افزود: «بسیار دور از انتظار است که در صورت برخورداری یک کاندیدا از حمایت اکثریت کشورها، شورای امنیت بتواند در نهایت شخص دیگری را برای این مسئولیت انتخاب کند.»

زنان و اروپای شرقی در نوبت اول

چرخش دبیرکلی سازمان ملل میان مناطق مختلف جهان تبدیل به یک سنت شده است. این مقام تا کنون میان آسیا، آفریقا، آمریکای لاتین و اروپا دست‌به‌دست شده است. کشور روسیه برای دوره جدید بر نوبت اروپای شرقی تاکید دارد. ایگور لوکسیک، وزیر امورخارجه مونته‌نگرو یکی از ۸ کاندیدایی است که روز سه‌شنبه نامزدی خود را برای این سمت رسما اعلام کرد.

مورد دیگری که در انتخابات این دوره مطرح است جای خالی زنان در رهبری سازمان ملل است. تا امروز ۴ زن و ۴ مرد نامزد دبیرکلی سازمان ملل شده‌اند. از این تعداد ۶ نفر از اروپای شرقی، یک نفر از اروپای غربی و یک نفر هم از آسیا و اقیانوسیه‌اند.

انتظار می‌رود که در هفته‌های آتی افراد دیگری نیز برای شرکت در این رقابت اعلام آمادگی کنند. در این میان انتظار می‌رود سوزانا مالکورا، وزیر امورخارجه آرژانتین و کریستالینا گئورگیوا، معاون بلغار کمیسیون اروپا، پیشتازان این انتخابات شوند.

نامزدی آنگلا مرکل

در میان نامزدهای مطرح برای دبیرکلی سازمان ملل، نام آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان نیز به چشم می‌خورد. با وجود این که مطرح شدن نام وی تا کنون در حد گمانه‌زنی بوده، برخی معتقدند که پس از دو دوره دبیرکلی بان کی‌مون با سبک مدیریتی "کم‌جرأت"، این سمت نیاز به جانشینی "مقتدر" دارد.

هفته‌نامه اشپیگل چندی پیش نوشته بود که آنگلا مرکل به ‌خاطر مشکلات به وجود آمده در ارتباط با بحران پناهجویان و به خاطر عواقب سیاست "درهای باز" ممکن است پیش از پایان دوره خود به عنوان صدراعظم کناره‌گیری کند و احتمالا برای سرپرستی دبیرخانه سازمان ملل کاندید شود.

مرکل تا کنون به این شایعات و گمانه‌زنی‌ها واکنشی نشان نداده است اما با توجه به برنامه‌های حزب دموکرات مسیحی، حزب خانم مرکل، برای انتخابات ۲۰۱۷ در آلمان، احتمال کناره‌گیری او از صحنه سیاسی آلمان بسیار ضعیف به نظر می‌رسد.