یک سال از زلزله‌ی فوکوشیما و تخریب بخش‌های اصلی نیروگاه‌اتمی این منطقه که یکی از بزرگ‌ترین فجایع اتمی را رقم زد، می‌گذرد.

در دسامبر ۲۰۱۱، یوشیهیکو نودا، نخست‌وزیر ژاپن در دیداری با کارشناسان اتمی این کشور گفت که رآکتورهای نیروگاه اتمی فوکوشیما به وضعیت "سرد و خاموش" رسیده‌اند و خطر تشعشعات اتمی رفع شده است.

با این‌حال بسیاری از مردم ژاپن این اظهارات نخست‌وزیر و دیگر مقامات کشور خود را قبول ندارند. مسئولان ژاپنی مدعی هستند که تا محدوده ۳۰ کیلومتری نیروگاه اتمی، دیگر خطر تشعشعات رادیواکتیو مردم را تهدید نمی‌کند. گزارش‌ها حاکی از آن است که بسیاری از شهروندان هنوز احساس نگرانی کرده و حاضر به بازگشت به مناطق مسکونی اطراف نیروگاه اتمی فوکوشیما نیستند.

بررسی‌های بعد از انفجار اتمی رآکتورهای نیروگاه فوکوشیما نشان می‌داد که تشعشعات ناشی از انفجار، به شیوه‌ و میزان یکسانی در مناطق مختلف پخش نشده است.

اندازه‌گیری‌های تخصصی نشان می‌داد که برخی از روستاها که به شدت تحت‌تاثیر تشعشعات رادیوکتیو قرار گرفته و آسیب دیده‌اند، درست در کنار روستایی قرار گرفته‌اند که آسیب ندیده و در برخی موارد تنها عبور از چند خیابان ممکن است فرد را در خطر تشعشعات رادیواکتیو قرار دهد.

تلاش‌ها برای اطلاع‌رسانی به شهروندان

عدم تناسب پراکندگی تشعشعات رادیواکتیو بسیاری از مردم ژاپن را نگران کرده است و آن‌ها با تردید با گفته‌های مسئولان مبنی بر رفع خطر برخورد می‌کنند. برخی از شهروندان ژاپنی می‌گویند نمی‌دانند دقیقا به چه شیوه‌ای باید از خود در برابر تشعشعات رادیواکتیو حفاظت کنند.

کم‌اطلاعی شهروندان از راه‌های محافظت از خود در برابر خطر تشعشعات اتمی، گروهی از فعالان محیط زیست، محققان، مهندسان و متخصصان کامپیوتر از ژاپن و آمریکا را برآن داشته که بنیادی را برای گسترش آگاهی شهروندان از خطرات مواد رادیو اکتیو به راه بیاندازند.

فعالان این بنیاد، وب‌سایتی کاربر محور نیز با نقشه‌ی دقیق ژاپن به‌راه انداخته‌اند که نقاطی را که در معرض خطر تشعشعات رادیواکتیو هستند، نشان می‌دهد.
"سیف کست" عنوان رسمی وب‌سایت کاربرمحور این پروژه‌ است که حالا با کمک کاربران مدام به‌روز می‌شود.

داده‌های وب‌سایت با استفاده از شمارش‌گر "گایگر" جمع‌آوری و به‌روز رسانی می‌شود. گایگر نوعی شمارش‌گر ذرات بنیادی است که توانایی شناسایی ذرات باردار را دارد. این نوع شمارش‌گرها که معمولا گازی هستند، آلودگی‌های رادیواکتیو محیط را شناسایی و ثبت می‌کنند.

فعالان پروژه‌ی "سیف کست" با کمک یک شرکت آمریکایی که تعداد قابل توجهی گایگر در اختیار این بنیاد قرار داده است، روش استفاده از گایگرها را به شهروندان آموزش داده و از آن‌ها برای ثبت آلودگی محیط کمک می‌گیرند.

فعالان این نهاد برای آن‌که در به‌روز رسانی داده‌های سایت اشتباه نکنند و آمار و اطلاعات نادرستی را در اختیار کاربران نگذارند، همیشه لااقل از دو گایگر و دو منبع مختلف برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده می‌کنند.

بیش از ۲۰ نقطه‌ توکیو در معرض خطر آلودگی

علی‌رغم اظهارات مسئولان ژاپنی درباره رفع خطر آلودگی در مناطق اطراف فوکوشیما، یافته‌های فعالان و محققان پروژه‌ی " سیف کست" چیز دیگری را نشان می‌دهد.

در توکیو که در فاصله‌ی ۲۶ کیلومتری نیروگاه اتمی فوکوشیما قرار گرفته است، فعالان این پروژه لااقل ۲۰ نقطه‌ی در معرض خطر آلودگی را شناسایی کرده‌اند. در برخی از این مناطق میزان آلودگی آن‌قدر بالا هست که خطر جدی تهدید سلامت جسمی شهروندان را به دنبال داشته باشد.

فعالان و محققان این پروژه‌ی داوطلبانه، یافته‌های خود را در اختیار مقامات ژاپن قرار داده و از آن‌ها خواسته بودند خاک این ۲۰ نقطه‌ی توکیو را بررسی کنند تا میزان آلودگی به شکل دقیق‌تری معلوم شود. با این‌حال مقامات ژاپنی از آزمایش بر روی خاک این مناطق سرباز زده و به جای خاک، هوای این مناطق را اندازه‌گیری و آزمایش کرده‌اند.

فعالان می‌گویند یافته‌های آزمایش هوای محیط به دقت و درستی خاک نبوده و بسیاری از خطرات جانی تشعشعات رادیواکتیو بر بدن انسان از طریق بررسی هوا قابل تشخیص نیستند. مقامات ژاپنی می‌گویند فعالان این کمپین یافته‌های یک نقطه‌ی مشخص را به کل شهر تعمیم می‌دهند و آمار و داده‌هایشان دقیق نیست و بر مبنای این داده‌ها نمی‌توان اعلام خطر کرد.

یافته‌های تحقیق این بنیاد نشان می‌دهد که برخی مناطق شهر توکیو آلوده به سسیوم ۱۳۷ است که لااقل ۳۰ سال در هوا باقی مانده و اثرات مخرب بر جا می‌گذارد. اما دیگر مواد رادیواکتیو در مناطق آلوده، سسیوم ۱۳۴ هستند که بعد از ۲ سال از بین می‌روند.

فعالان پروژه‌ی "سیف کست" به دنبال مواد رادیواکتیو خطرناک‌تری از جمله پلاتنیوم و استرونتیوم نیز می‌گردند. با این‌حال تحقیقات آن‌ها تابه حال این نوع از آلودگی خطرناک را در مناطق اطراف فوکوشیما، شناسایی نکرده است.

فاجعه‌ی اتمی فوکوشیما بسیاری از کشورهای مجهز به نیروگاه‌های اتمی را به نگرانی انداخته است. آلمان بعد از بحث‌های بسیار بالاخره تصمیم گرفت فعالیت همه‌ی نیروگاه‌های اتمی کشور را تا سال ۲۰۲۰ متوقف کند. نگرانی‌ها در ایتالیا و سوئیس نیز بالا گرفته و بسیاری از شهروندان بارها برعلیه برنامه‌ی اتمی کشورهای خود دست به اعتراض زده‌اند.

نتیجه‌‌ی تحقیقی در روزنامه‌ "گاردین" نشان می‌دهد که در سال ۲۰۱۱ ساخت و ساز رآکتورهای تازه‌ی اتمی در جهان به شدت کاهش یافته است. در حالی که در سال۲۰۰۸ دستکم ۳۸ رآکتور اتمی در جهان ساخته شد، این رقم در سال ۲۰۱۱ و تا پایان فوریه ۲۰۱۲ به فقط ۲ رآکتور اتمی تازه رسیده و کشورهای زیادی به دنبال یافتن راهکارهای جایگزین هستند تا از خطرات فجایع اتمی جلوگیری کنند.

FS/MDM