گزارش‌هایی که امسال به مناسبت سوم ماه مه، روز آزادی مطبوعات منتشر شده، حاکی از آن است که اینترنت نیز به عنوان جایگاهی برای ابراز عقیده، بیش از پیش زیر کنترل و فشار رژیم‌های کشورهای گوناگون قرار می‌گیرد.

مجازات‌های نمادین برای ارعاب

وبلاگ‌نویسی یکی از گستره‌های اصلی برای بیان دیدگاه‌ها در اینترنت است. بویژه در کشورهایی چون ایران، سوریه، چین، ویتنام و کوبا، دولت‌ها با وبلاگ‌نویسان مقابله می‌کنند. به گزارش سازمان عفو بین‌الملل، در حال حاضر حدود ۷۰ وبلاگ‌نویس در سراسر جهان در زندان به‌سر می‌برند.

بعضی از این وبلاگ‌نویسان، با احکام سنگین و درازمدت زندان روبرو شده‌اند. برای نمونه در برمه، در ماه نوامبر سال گذشته، وبلاگ‌نویسی که با نام «نای فون لات» درباره‌ی سختی زندگی تحت حاکمیت خونتای نظامی می‌نوشت، به بیست سال زندان محکوم شد. در تایلند، وبلاگ‌نویسی که پدر خانواده است و عکس‌های موهن از پادشاه تایلند در اینترنت منتشر کرده بود، به ده سال زندان محکوم شد.

کلوتیلده له‌کوز، کارشناس اینترنتی گزارشگران بدون مرز معتقد است، این‌گونه احکام سنگین، مجازاتی نمادین برای مرعوب ساختن دیگران به شمار می‌آید. دولت‌ها با این اقدامات، در برابر کسانی واکنش نشان می‌دهند که به گونه‌ای فزاینده از اینترنت برای رساندن صدای خود به گوش دیگران استفاده می‌کنند.

اضطراب دولت‌ها

طبق ارزیابی‌های متفاوت، هم اکنون بین ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون وبلاگ‌نویس در سراسر جهان فعال هستند. در گزارش سال پیش (۲۰۰۸) دست‌اندرکاران خدمات وبلاگی و ماشین‌های جستجوگر آمده است که یک‌سوم وبلاگ‌نویسان، کم و بیش خود را با مسائل سیاسی مشغول می‌کنند.

نمونه‌ای از کشور کره‌ی جنوبی نشان می‌دهد که فعالیت‌ها در فضای وبلاگ‌نویسی، تا چه اندازه می‌توانند برای دولت‌ها اضطراب‌آور باشند. در کره‌ی جنوبی، در ماه ژانویه‌ی سال جاری، وبلاگ‌نویس ۳۰ ساله‌ای به نام «پارک دائه سونگ» توسط پلیس بازداشت شد. وی که یک تحصیلکرده‌ی بیکار است، فروپاشی بانک سرمایه‌گذاری «برادران لمن» در آمریکا و تاثیر بحران مالی آمریکا بر اقتصاد کره‌ی جنوبی را تاحدودی درست پیش‌بینی کرده بود. دادستانی کره‌ی جنوبی وی را متهم کرد که با پخش اطلاعات نادرست، زیانی بالغ بر یک و نیم میلیارد یورو به بار آورده است.

قدرت‌مداران از دو راه تلاش می‌کنند، اینترنت را تحت کنترل قرار دهند: یا نویسندگان مزاحم را به سکوت وامی‌دارند، یا سایت‌های آنان را می‌بندند. به گفته‌ی له‌کوز، دولت چین برای کنترل اینترنت، از نظر تکنیکی از بقیه‌ی دولت‌ها پیشرفته‌تر است.

چهل هزار مامور دولت، حدود ۳۰۰ میلیون کاربر اینترنتی را در چین کنترل می‌کنند. واژگانی چون «قیام»، «شورش» و «جنبش دانشجویی سال ۱۹۸۹» بطور خودکار فیلتر می‌شوند. تنها در پیوند با سرکوب جنبش دانشجویی در میدان صلح آسمانی پکن در سال ۱۹۸۹، بیش از ۴۰۰ واژه در نمایه‌ی واژگان ممنوعه قرار گرفته است.

ابتکارها برای دور زدن سانسور

ولی فعالان فضای وبلاگ‌نویسی هم بیکار ننشسته‌اند. آن‌ها نیز تلاش می‌کنند با ابتکارات گوناگون، سانسور و نظارت دولتی را دور بزنند. پروژه‌هایی چون «کتاب دستی دور زدن سانسور اینترنتی» یا نرم‌افزارهایی چون «پسی‌فون» که توسط یک گروه تحقیقاتی در دانشگاه تورنتو ساخته شده، برای وبلاگ‌نویسان، ورود به سایت‌های فیلترشده را ممکن می‌سازند.

افزون بر آن، سازمان‌هایی چون «بنیاد الکترونیک مجازی» در آمریکا که طرفدار حق آزادی بیان هستند، با راهنمایی‌های خود به کاربران اینترنتی یاری می‌رسانند، تا بتوانند هویت خود را پنهان نگاه ‌دارند.

له‌کوز کارشناس اینترنتی گزارشگران بدون مرز می‌گوید، اگر وبلاگ‌نویسان بدانند که چگونه می‌توان ناشناس ماند، می‌توانند از خود محافظت کنند. آنان همچنین باید بدانند که چگونه می‌توان انتقاد را عینی بیان کرد تا به کسی توهین نشود. هر وبلاگ‌نویسی باید در نوشته‌های خود مسئولانه رفتار کند و از آزادی خود در اینترنت سوء‌استفاده نکند.

BM/MM