موافقت با "اصل بازدید" نمایندگان مجلس از زندان اوین
۱۳۹۶ دی ۲۵, دوشنبه
محمدرضا تابش، نایب رئیس فراکسیون امید مجلس شورای اسلامی، روز دوشنبه (۲۵ دی/ ۱۵ ژانویه) گفت: «در رایزنی‌هایی که با رابط پارلمانی قوه قضائیه، رئیس مجلس و معاون وزیر اطلاعات داشتیم، آنها با اصل بازدید موافق بودند». تابش تأکید کرد که بازدید نمایندگان از زندان اوین می‌تواند تأثیر مثبتی بر افکار عمومی داشته باشد.
به گفته نایب رئیس فراکسیون امید مجلس، قرار است رابط پارلمانی قوه قضائیه موضوع بازدید نمایندگان از اوین را به رئیس دستگاه قضا منتقل کند؛ علی لاریجانی، رئیس مجلس نیز رایزنی‌هایی با آملی لاریجانی، رئیس قوه قضائیه داشته باشد و معاون وزیر اطلاعات هم موضوع را "از کانال خودش" دنبال کند.
بازدیدی "به نفع نظام"
محمدرضا تابش گفت: «البته نهایتا مرجع قضایی باید در این باره اعلام نظر کند». به گزارش ایسنا، او ابراز امیدواری کرد که بازدید نمایندگان از زندان اوین "هر چه زودتر" انجام شود، زیرا به گفته او، «این امر به نفع نظام است و پالس مثبت به افکار عمومی می‌دهد که از حقوقشان دفاع می‌شود. ضمن اینکه با انجام این کار مردم هم بر این باور خواهند بود که از مجاری قانونی مسائل را پیگیری کنند».
محمدرضا عارف، رئیس فراکسیون امید نیز بر بازدید "هرچه سریع‌تر" نمایندگان مجلس از زندان اوین به قصد ارائه "گزارشی شفاف به مردم" تأکید کرده و گفته است، چنین اقدامی می‌تواند "کمک‌كننده و آرامش‌دهنده" باشد.
روز گذشته علی مطهری، نایب رئیس دوم مجلس، گفته بود که قوه قضائیه تاکنون به درخواست‌های نمایندگان برای بازدید از زندان اوین پاسخی نداده و تلاش‌های نمایندگان در این خصوص "به جایی نرسیده" است.
خبر مرگ دست‌کم دو بازداشتی حوادث اخیر که مطابق گزارش‌های رسمی در زندان خودکشی کرده‌اند، بر نگرانی‌ها در مورد وضعیت بازداشت‌شدگان افزوده و درخواست شماری از نمایندگان عضو فراکسیون امید مجلس برای بازدید از زندان اوین را در پی داشته است. فعالان حقوق بشر از مرگ دست‌کم ۵ نفر از بازداشت‌شدگان اعتراضهای خیابانی اخیر در زندان‌های جمهوری اسلامی خبر داده‌اند.
درباره شمار بازداشت‌شدگان نیز گزارش‌های ضد و نقیضی منتشر شده است. محمود صادقی، نماینده تهران و عضو فراکسیون امید، شمار بازداشت‌شدگان در سراسر ایران را ۳۷۰۰ نفر اعلام کرده است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
غلامحسین محسنی اژه‌ای، سخنگوی قوه قضائیه روز گذشته ادعا کرده بود که هم‌اکنون تنها ۴۶۵ نفر از بازداشتی‌های حوادث اخیر در زندان هستند که در این میان شمار بازداشتی‌ها در تهران ۵۵ نفر هستند. اژه‌ای همچنین گفته بود که برای ۶۲۲ نفر در روزهای اول ناآرامی‌ها در ایران "قرار قضایی" صادر شده است.
سخنگوی قوه قضائیه در مورد کشته‌شدگان اعتراضهای اخیر هم گفته بود: «در مجموع ۲۵ نفر از مردم و نیروهای حافظ نظم و امنیت در خیابان‌ها کشته شدند که افرادی که کشته شدند، توسط تیر و اسلحه نیروهای نظامی و انتظامی نبوده است». مسئولان قضایی پیش از این تعداد کل قربانیان حوادث اخیر را ۲۰ یا ۲۱ نفر عنوان می‌کردند.
یک، دو یا سه جان‌باخته در بازداشتگاه‌ها؟
محسنی اژه‌ای درباره مرگ دو زندانی جوان در کلانتری اراک و زندان اوین، با تکرار سخنان مقام‌های دیگر قضایی مدعی شده بود که این افراد معتاد بوده و خودکشی کرده‌اند. هویت جان‌باختگان پیش‌تر سینا قنبری و وحید حیدری اعلام شده بود. این در حالی است که علی مطهری گفته است: «به ما گفتند یک نفر در تهران و دو نفر در شهرستان‌ها خودکشی کرده‌اند».
اما حسین نقوی حسینی، نماینده اصولگرای مجلس و سخنگوی کمیسیون امنیت ملی، در رابطه با مرگ شماری از بازداشت‌شدگان در زندان‌ها، از محسنی اژه‌ای هم فراتر رفته و گفته است: «اخباری که داریم همان یک نفر است که خودکشی کرده و خودکشی او هم مورد تأیید قرار گرفته است». علی لاریجانی، رئیس مجلس، به کمیسیونی که نقوی حسینی سخنگوی آن است، مأموریت پیگیری اعتراضهای اخیر را داده است.
در روزهای گذشته ۴۰ نماینده مجلس در نامه‌ای به علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی، خواستار تحقیق درباره مرگ دو بازداشتی اعتراضهای اخیر در زندان‌ها شدند و تأکید کردند که «خبرهای تأییدنشده‌ای حاکی از فوت تعداد بیشتری از بازداشت‌شدگان است». آنها در نامه خود خواستار تشکیل "هیأت مستقل تحقیق" برای روشن شدن "علت فوت نامبردگان و قصور یا تقصیر احتمالی مسئولان ذی‌ربط" شده‌اند. در پی این نامه، به گفته علی مطهری، جلسه‌ای برای بررسی وضعیت بازداشتی‌ها در دستور کار قرار گرفت که می‌تواند علاوه بر بازدید از اوین، در صورت تصمیم هیأت رئیسه، بازدید از دیگر بازداشتگاه‌ها را هم به دنبال داشته باشد.
"اولویت" اوین
محمدرضا عارف در مورد زمان احتمالی بازدید نمایندگان فراکسیون امید از زندان اوین گفته است: «بهتر است زمان ندهیم. آن چیزی که فراکسیون امید اعلام کرده این است که در حال پیگیری هستیم و رابطی داریم که در حال پیگیری است تا در اولین فرصت این بازدید انجام شود».
رئیس فراکسیون امید مجلس گفته است که اعضای این فراکسیون با "بخش‌های امنیتی" هم جلسه‌هایی داشته‌اند و توصیه کرده‌اند که این بخش‌ها هم موضوع بازدید را "پیگیری" کنند «تا این بازدید که قطعا کمک‌کننده و آرامش‌دهنده خواهد بود، انجام شود».
عارف در مورد بازدید از بازداشتگاه‌های دیگر شهرها هم گفته است: «اولویت با اوین است؛ حالا اگر بازداشتگاه دیگری هم باشد، از دوستان خواهش می‌کنیم که سر بزنند و گزارش جامعی را تهیه کنند».
علی مطهری، نایب رئیس دوم مجلس نیز ضمن تأکید بر اطلاع‌رسانی "ضعیف" در خصوص بازداشت‌شدگان و "علت خودکشی‌ها" و ضرورت "شفاف‌سازی" وضعیت بازداشتی‌ها در زندان، گفته است: «به ما گفتند یک نفر در تهران و دو نفر در شهرستان‌ها خودکشی کردند و قرار شد در خصوص علت خودکشی‌ها گزارشی به مجلس ارائه شود که هنوز گزارشی به ما نرسیده است». مطهری با اشاره به اینکه "قوه قضائیه باید این مسائل را توضیح دهد"، در مورد اخبار ضد و نقیض درباره بازداشت‌شدگان گفته است: «متأسفانه فرهنگ توضیح دادن در ایران نهادینه نشده است».
هم‌زمان محمدمهدی زاهدی، رئیس کمیسیون آموزش مجلس، از قول محمود علوی، وزیر اطلاعات ایران، گفته است که "اکثریت قریب به اتفاق دانشجویان آزاد شده‌اند که به امتحانات برسند" و تنها "یک تعداد کمی ماند‌ه‌اند". به گفته زاهدی، وزیر اطلاعات ابراز امیدواری کرده است که "بقیه" هم آزاد شوند.
رئیس کمیسیون آموزش مجلس با استناد با گفت‌وگوی خود با "آقایان" گفته است که در حال حاضر "هیچ" دانش‌آموزی هم در بازداشت نیست. اما فاطمه سعیدی، نماینده تهران، شنبه گذشته از چهار دانش‌آموزی خبر داده بود که کماکان در بازداشت به‌سر می‌برند.
در جریان اعتراضهای اخیر در شهرهای ایران، گزارش‌هایی از دستگیری دست‌کم ۹۰ دانشجو منتشر شده بود. محمود صادقی، نماینده مجلس ایران، گفته بود که از میان ۹۰ دانشجوی بازداشتی، هیچ اطلاعی از وضعیت ۱۰ نفر از آنها در دست نیست و روشن هم نیست که چه نهادی آنها را بازداشت کرده است. احتمال داده می‌شد که "اطلاعات سپاه" مسئول دستگیری این دانشجویان بوده باشد.
بازداشت‌شدگان؛ جوانانی از "طبقات پایین اجتماع"
عباس جعفری دولت‌آبادی، دادستان تهران، نیز یکشنبه (۲۴ دی) از آزادی ۴۴۰ نفر از بازداشت‌شدگان اعتراضات اخیر خبر داده و گفته بود که اکثر دستگیرشدگان جوان‌های ۱۸ تا ۳۵ ساله و از "طبقات پایین اجتماع" هستند. به گفته دادستان تهران، شمار "جمعیت نخبگان" کشور در این اعتراض‌ها بسیار کم بوده است. جعفری دولت‌آبادی همچنین از هشدار "عده‌ای در کشور" در مورد "شکل‌گیری کهریزک دوم" انتقاد کرده بود.
ناهید خداکرمی، عضو شورای شهر تهران، ۱۷ دی‌ماه با اشاره به بازداشت "تعداد زیادی از شهروندان تهرانی از جمله دانشجویان"، گفته بود که «مردم با خاطره تلخی که از کهریزک و سرنوشت روح‌الامینی‌ها دارند، بسیار نگرانند». محمود صادقی، نماینده تهران در مجلس، نیز روز ۱۸ دی‌ماه "به رئیس جمهور و مقامات امنیتی و قضایی" هشدار داده بود که از وقوع "کهریزک دوم" جلوگیری کنند.
طبق گزارش‌های رسمی در ایران، در پی اعتراضهای گسترده به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری ۸۸، بسیاری از دستگیرشدگان به بازداشتگاه کهریزک منتقل شده، مورد شکنجه قرار گرفته و در مواردی کشته شدند. محسن روح‌الامینی، امیر جوادی‌فر، محمد کامرانی و رامین آقازاده قهرمانی از کشته‌شدگان این بازداشتگاه بودند.
اعتراضهای خیابانی در ایران روز ۷ دی در مشهد آغاز شد و به سرعت سراسر کشور را فراگرفت. تظاهرکنندگان در بیش از ۱۰۰ شهر کوچک و بزرگ ایران شعارهایی را علیه مقام‌های درجه اول جمهوری اسلامی، همچون رئیس جمهوری، رئیس قوه قضائیه و رهبر جمهوری اسلامی سر دادند.
برخی از بازداشت‌شدگان حوادث اخیر کسانی هستند که در اعتراضات شرکت نداشته و در محل زندگی خود دستگیر شده‌اند. گفته می‌شود که علاوه بر نیروی انتظامی و وزارت اطلاعات، سازمان اطلاعات سپاه پاسداران نیز در دستگیری‌های اخیر دست داشته است. اما با گذشت ۱۸ روز از آغاز اعتراضهای خیابانی، هنوز هم مسئولان از وضعیت بازداشت‌شدگان و علت مرگ قربانیان حوادث اخیر، اطلاعات دقیق و کافی در اختیار افکار عمومی قرار نمی‌دهند.
جمهوری اسلامی در جریان اعتراض‌ها نیز از نزدیک شدن کارکنان رسانه‌های بین‌المللی و خبرنگاران مستقل به محل تظاهرات و تجمع‌ها به‌شدت جلوگیری می‌کرد. همین محدودیت‌ها در مورد پیگیری وضعیت بازداشت‌شدگان نیز وجود دارد؛ امری که کار اطلاع‌رسانی دقیق از وضعیت کنونی بازداشت‌شدگان را به‌شدت دشوار می‌کند. نهادهای بین‌المللی حقوق بشری همچون دیده‌بان حقوق بشر و عفو بین‌الملل، خواستار بازدید بازرس‌های مستقل ایرانی و بین‌المللی از زندان‌های ایران، برای بررسی نقض احتمالی حقوق بشر هستند.