مطابق نظرسنجی‌های غیررسمی میرحسین موسوی و محمود احمدی‌نژاد دو رقیب اصلی و نهایی انتخابات ۲۲خرداد هستند. هواداران این دو، بیشترین فعالیت انتخاباتی را دارند و حضورشان در سطح شهرها محسوس‌تر است. به همین دلیل مناظره‌ی موسوی و احمدی‌نژاد از حساسیت فراوانی برخوردار بود. از دقایقی پس از پایان رو در رویی تلویزیونی رئیس جمهور کنونی و آخرین نخست وزیر جمهوری اسلامی، بحث در مورد چگونگی این مناظره و میزان توفیق یا عدم توفیق هر یک از نامزدان در جلب نظر و رای مخاطبان آغاز شد. واکنش‌های اولیه حکایت از آن دارد که حامیان هر دو نامزد، خود را پیروز این میدان میدانند. ظاهرا هیچ یک از آنها نتوانستند تاثیری تعیین کننده بر کسانی بگذارند که هنوز برای شرکت در انتخابات و حمایت از یکی از نامزدان تصمیم نگرفته‌اند.

کوبیدن موسوی با حمله به دیگران

محمود احمدی‌نژاد در دو هفته‌ی گذشته بارها اعلام کرد، جواب انتقادهایی را که او تخریب بی‌سابقه‌ی رئیس جمهور می‌خواند در مناظره‌های تلویزیونی خواهد داد. رئیس دولت نهم با همین نیت، حمله به دولت‌های قبلی را با این استدلال که موسوی ادامه‌ی آنهاست محور اصلی اظهارات خود قرار داد. احمدی‌نژاد در این کار از نام بردن از افراد خودداری نکرد و برخی از مقام‌های ارشد و فرزندان آنها را به فساد مالی متهم کرد. او هاشمی رفسنجانی را صحنه‌گردان اصلی تخریب و تهاجم به خود خوانده است. بخش بزرگی از سخنان احمدی‌نژاد تکرار حرف‌هایی بود که او در سخنرانی‌های انتخاباتی روزهای گذشته نیز تکرار کرده است.

حساسیت‌های یک مناظره

تاریخ انتخابات ایران چنین مناظره‌ای را تجربه نکرده بود. تهران در ساعت پخش این رویارویی تلویزیونی خلوت‌ترین ساعت‌های خود را تجربه کرد. حضور جمعی از هواداران دو نامزد انتخابات مقابل در اصلی ساختمان صدا و سیما از معدود تجمع‌هایی بود که هنگام برگزاری مناظره در تهران به چشم می‌خورد. با خاتمه یافتن این برنامه که ده‌ها میلیون نفر ببینده‌ی آن بودند حامیان احمدی‌نژاد و موسوی در مناطقی به خیابان ریختند و هر دو طرف نامزد مورد حمایت خود را پیروز این مناظره خواندند. در انتخابات نهمین دوره‌ی ریاست جمهوری تنها نمایندگانی از سوی نامزدها در گفت‌وگوهای زنده‌ی تلویزیونی شرکت کردند. بی‌سابقه بودن چنین رویدادی در کنار حضور رقیبان اصلی انتخاباتی، بر حساسیت این دیدار افزود. مجموعا شش مناظره میان چهار نامزد انتخابات در نظر گرفته شده که حساس‌ترین آنها رو در رویی محمود احمدی‌نژاد با دو نامزد منسوب به اصلاح‌طلبان به شمار می‌رود.

هر دو طرف راضی‌اند

منابع خبری و شخصیت‌های سیاسی بسته به این که به کدام یک از نامزدان انتخابات نزدیک باشند او را پیروز مناظره‌ی چهارشنبه می‌دانند. در این میان شیوه‌ی برخورد با مخالفان توجه بیشتری را جلب کرده است. رئیس جمهور از همان ابتدا در موضعی تهاجمی از مدیران و وزیران دولت‌های قبلی به شدت انتقاد و فرزندان هاشمی رفسنجانی و علی اکبر ناطق نوری را با ذکر نام به فساد مالی متهم کرد. این نحوه برخورد که ظاهرا با قواعد مناظره نیز در تعارض است در نظر حامیان رئیس جمهور از نقاط قوت مناظره‌ی او با رقیب به شمار می‌رود. این اظهارات با عنوان‌هایی نظیر «فریاد زدن بغض فروخورده ی محرومان» یا «برهم زدن مناسبات خواص» ستوده شده است. میرحسین موسوی تلاش داشت در برابر سخنان تند احمدی‌نژاد آرامش خود را از دست ندهد. طرفداران موسوی رفتار احمدی‌نژاد را وقیحانه خوانده و معتقدند نتیجه‌ی این رویارویی پیروزی متانت بر وقاحت بوده است.

تیرهایی که به هدف نمی‌خورند

در میان شهروندان نیز گرایش به موسوی یا احمدی‌نژاد در قضاوت توفیق آنها نقشی اصلی دارد. شاید از این منظر دومین مناظره تلویزیونی تغییر محسوسی در تقسیم آرای انتخاباتی نداشته باشد. سخنان احمدی‌نژاد به رغم جنجالی بودن تقریبا نکته‌ی تازه‌ای در برنداشت. تلاش او برای نمایش صراحت در افشاگری، که در آخر مناظره به موضع‌گیری علیه همسر موسوی، زهرا رهنورد، نیز کشیده شد نمیتواند برگ برندهای برای رئیس دولت نهم محسوب شود. رهنورد به جز مقبولیت فراوانی که به ویژه در میان زنان و جوانان دارد در دو دهه‌ی گذشته خود را به عنوان یکی از چهره‌های صاحب صلاحیت دانشگاهی معرفی کرده است. کوشش احمدی‌نژاد برای جعلی خواندن مدرک تحصیلی او حتا در نظر کسانی که الزاما حامی موسوی نیستند ناپسند تعبیر می‌شود.

به نظر می‌رسد چنین برخوردهایی در نهایت به ضرر رئیس جمهور کنونی تمام شود که منتقدانش او را به تخریب دیگران برای فرار از پاسخگویی به مشکلات کشور متهم می‌کنند. آیتالله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی صبح پنجشنبه، ۱۴ خرداد، در سخنرانی مراسم سالگرد در گذشت آیتالله خمینی به نامزدهای انتخابات تذکر داد برای اثبات خود دیگران را تخریب نکنند. احمدی‌نژاد در مناظره‌ی خود با موسوی تیرهای آتشینی پرتاب کرد که همه به هدف نخوردند. اگر بعضی از این تیرها به سوی خود او کمانه کند کار در روز رای‌گیری سخت‌تر می‌شود.

نویسنده: بهزاد کشمیری‌پور