بانک مرکزی ایران و وزارت صمت در مورد سفر رئیسی به چین می‌گویند همه توافقات بانکی و اقتصادی این سفر "محرمانه است". اما رئیسی گفته است، توافقات و قراردادهای این سفر تا ۲ ماه دیگر اجرایی می‌شوند و نتایج مثبت آن را می‌بینیم.
سفر رئیسی به چین در ۲۵ بهمن ۱۴۰۱ و امضای توافق‌های محرمانهعکس: Iranian Presidency/dpa/picture alliance
تبلیغات
مقامات بانک مرکزی و وزارت صنعت معدن و تجارت جمهوری اسلامی در رابطه با سفر اخیر ابراهیم رئیسی به چین و نتایج آن می‌گویند، تمام توافق‌های بانکی و اقتصادی میان دو کشور "محرمانه است".
معاون بین‌الملل بانک مرکزی در مورد نتایج سفر ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی به چین و این‌که آیا توافق بانکی مالی بین ایران و چین صورت گرفته است یا خیر، به خبرگزاری ایسنا گفته است: «همه توافقات بانکی در این چارچوب محرمانه است و بنا نداریم این‌گونه همکاری بانکی را بین ایران و چین اعلام کنیم، چرا که باعث بروز چالش در تحقق آن می‌شود.»
محسن کریمی در رابطه با توافقات بانکی با روسیه و متصل شدن همه بانک‌های کشور به "تعدادی از بانک‌های خارجی روسیه و همه بانک‌های روسیه" گفت که بانک مرکزی "حذف دلار را در دستور کار دارد" و "بنابراین می‌توان گفت که در این حوزه دیگر نیازی به سوئیفت نیست".
نتایج اقتصادی "محرمانه" سفر رئیسی به چین
همچنین رئیس سازمان توسعه تجارت به نتایج سفر ابراهیم رئیسی به چین اشاره می‌کند و می‌گوید، رئیس‌جمهور پس از سفر به چین تأکید کرده که "توافقات و قراردادهای این سفر طی دو ماه آینده وارد فاز اجرایی می‌شوند و اثرات مثبت آن در اقتصاد کشور بروز خواهد یافت".
به گزارش تسنیم، علیرضا پیمان پاک، معاون وزیر صنعت معدن و تجارت و رئیس سازمان توسعه تجارت در گفت‌وگو با رادیو اقتصاد در مورد دستاوردهای سفر رئیسی به چین، می‌گوید سفر رئیس‌جمهور به چین "برنامه منسجمی" داشته است.
پیمان پاک افزود: «حدود سه هفته قبل از سفر رئیسی، تیم‌هایی از سوی وزارت صمت به کشور چین اعزام شده بودند تا در حوزه معدن، ریل‌گذاری، خودرو، ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی مذاکره کنند. برخی از این مذاکرات مربوط به چند ماه گذشته است، اما به دلیل سفر رئیس‌جمهور به کشور چین، در روند این مذاکرات تسریع صورت گرفته است.»
این معاون وزیر صمت ضمن اشاره به این‌که چین یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان محصولات معدنی است، از مذاکرات رئیسی در حوزه معدن و استفاده از ظرفیت‌های تکنولوژیک چین خبر داد.
توافق‌های اقتصادی سفر رئیسی "محرمانه" است
رئیس سازمان توسعه تجارت می‌گوید، یکی از موضوعات این توافق‌ها، ارتقای کیفیت موتور و تجهیزات خودرو با همکاری مشترک برندهای بزرگ و بروز چینی است.
او از طرح تولید مشترک خودرو با شرکت‌های چینی خبر داد و گفت، تا دو ماه آینده شرکت‌های خودروساز داخلی و چینی برنامه‌ریزی جامع و مشخصی را انجام می‌دهند و فرایند همکاری تولید مشترک خودرو در ایران را طراحی می‌کنند.
این معاون وزیر صمت وعده داد: «در آینده‌ای نزدیک می‌توانیم محصولات باکیفیت و دارای فناوری بالا را در کشور مورد استفاده قرار دهیم.»
پیمان پاک افزود، بخش عمده‌ای از توافقات خودرویی وارد فاز اجرایی شده‌اند، اما از آنجا که این توافقات "محرمانه هستند و این مذاکرات و توافقات توسط غربی‌ها رصد می‌شد، تأکید بر آن است که مفاد این توافقات محرمانه باشند تا فرایندهای آن وارد فاز اجرایی شده و مردم تا چهار ماه آینده آثار آن را مشاهده کنند".
مقامات جمهوری اسلامی حدود یک سال پیش اعلام کردند که "سند همکاری ایران و چین" از ۲۴ دی‌ماه ۱۴۰۰ وارد فاز اجرایی شده است.
این سند که عنوان اصلی آن "برنامه ۲۵ ساله همکاری‌های مشترک ایران و چین" است، یک توافق سیاسی، استراتژیک، اقتصادی و نظامی با جنبه‌های پنهان میان نظام جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین برای سرمایه‌گذاری در صنعت نفت ایران، شرکت ملی صادرات گاز ایران، شرکت ملی صنایع پتروشیمی ایران، زیرساخت‌های ایران و همکاری‌های نظامی، امنیتی، فرهنگی و قضایی است.
رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر
امضای توافقنامه راهبردی ایران و چین واکنش‌های بسیاری برانگیخت. ایران در عین حال بخش بسیار کوچکی از سرمایه‌گذاری هنگفت چین در دو دهه اخیر را جذب کرده است. حجم سرمایه‌گذاری چین چقدر و در کدام کشورها بوده است؟
چین بر اساس داده‌های "موسسه امریکن اینترپرایز"، فقط ظرف ۱۵ سال گذشته، ۲ تریلیون و ۱۰۰ میلیارد دلار در همه کشورها سرمایه گذاری کرده است؛ از کشورهای ثروتمند مثل سوئیس و آمریکا گرفته تا کشورهای آفریقایی مانند کنگو.
عکس: picture-alliance/dpa/K.-J. Hildenbrand
سهم ایران از این حجم سرمایه‌گذاری چین فقط ۵۶/ ۲۶ میلیارد دلار بوده که میزان آن در هر دوره پنج ساله تغییر نکرده است؛ یعنی تحریم بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ تاثیر چندانی بر کاهش یا افزایش سرمایه‌گذاری چین در ایران نداشته است. (عکس: کارگران چینی در پروژه آزادراه تهران-شمال)
عکس: farsnews.com
بحران اقتصادی جهانی که سال ۲۰۰۸ شروع شد، فرصت مناسبی برای چین بود تا با عرضه وام‌های کلان، جای پایی در کشورهای جهان، حتی در کشورهای اروپایی باز کند.
عکس: picture-alliance/dpa
چین در سال ۲۰۱۳ طرح بلندپروازانه خود یعنی "راه ابریشم جدید" را کلید زد. این پروژه دو هدف اساسی دارد: ۱) افزایش تولید با مواد خام ارزان و انرژی ارزان ۲) انتقال مواد خام و فروش کالای چینی از طریق گسترش راه‌ها، بندرها، فرودگاه‌ها و خطوط راه آهن.
بنا بر داده‌های "مرکز مطالعات استراتژیک بین‌المللی" (CSIS) چین تنها طی شش سال (۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹) حدود ۶۲ میلیارد دلار در بخش راه آهن ۳۴ کشور سرمایه‌گذاری کرده است. حضور فعال اقتصادی چین در واقع به معنای گسترش نفوذ سیاسی این کشور هم هست. (عکس: شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در سال ۲۰۱۴ در کنار همتای ونزوئلایی خود، نیکلاس مادورو در کاراکاس)
عکس: AFP/Getty Images/L. Ramirez
تصویری از خط آهن باری-مسافری بنگوئلا در آنگولا. این خط از شهر لبیتو در آنگولا شروع و در شهر تنکه در جمهوری دموکراتیک کنگو به پایان می‌رسد. این خط آهن در آنگولا با سرمایه‌گذاری چین احیا شد.
عکس: DW/N. Sul D'Angola
آفریقا با گسترش سریع شهرنشینی روبرو است. حتی کارشناسان می‌گویند که انقلاب چهارم صنعتی در آفریقا رخ می‌دهد. این در حالی است که زیرساخت‌های کافی برای تحقق این تحول هنوز وجود ندارد. چین و هند از این خلا استفاده می‌کنند. (عکس: سرمایه‌گذاری چین در بخش شیلات موزامبیک)
عکس: DW/S. Lutxeque
به نوشته مجله فوربس، چین بزرگترین شریک تجاری آفریقا است و حجم سالانه تبادلات دو طرف به ۲۰۰ میلیارد دلار می‌رسد. بر این اساس، بیش از ۱۰۰ هزار شرکت چینی در آفریقا فعالند. بنا بر داده‌های بخش تحقیقات تجارت چین – آفریقا در دانشگاه جان هاپکینز، بیشترین صادارات از آفریقا به چین در سال ۲۰۱۹ به ترتیب از کشورهای آنگولا، آفریقای جنوبی و جمهوری کنگو صورت گرفته است.
عکس: picture-alliance/Photoshot/Zhang Gaiping
مجله فوربس نوشته است که آفریقا ۲۰ درصد کتان مورد نیاز چین را تامین می‌کند. آفریقا نصف ذخایر منیزیم جهان را هم دارد که در صنعت فولاد به کار می‌رود و جمهوری دموکراتیک کنگو به تنهایی نصف ذخایر تلق جهان را در اختیار دارد. آفریقا همچنان ذخایر قابل توجه کولتان دارد که مورد نیاز صنعت الکترونیک است. چین به همه این منابع نیاز دارد. (عکس: معدن کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو)
عکس: Getty Images/AFP/F. Scoppa
دَن روخِفِن، پژوهشگر هلندی و بنیانگذار مؤسسه معماری "MORE" است. او تألیفات متعددی از جمله در زمینه گسترش شهرنشینی در آفریقا دارد. به گفته او، «در آفریقا هیچ پروژه ساختمانی بلندتر از ۳ طبقه و هیچ راهی طولانی تر از ۳ کیلومتر وجود ندارد که در دست چینی‌ها نباشد.» (عکس: کارگر چینی و محلی در کارگاه ساخت یک اتوبان در اوگاندا)
عکس: Imago
اما در ایران چه اتفاقی خواهد افتاد؟
جزئیات توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین منتشر نشده است. روزنامه "نیویورک تایمز" پیش از این نوشته بود که طرح این توافقنامه را رئیس‌جمهور چین پنج سال پیش (۲۰۱۶) پیشنهاد کرده بوده است. پیش‌نویس این توافقنامه ۴ تیرماه ۱۳۹۹ در پکن به امضا رسید. دو هفته بعد، روزنامه نیویورک تایمز به جزئیات این پیش‌نویس ۱۸ صفحه‌ای دست یافت و آن را منتشر کرد.
عکس: ana.press
"نفت در برابر سرمایه‌گذاری"
به نوشته وبسایت اقتصادی "بلومبرگ"، چین در چارچوب این توافق «۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند و در مقابل از ایران با تخفیف زیاد و به‌طور مداوم نفت می‌خرد». چین دقیقا مشابه همین استراتژی را در قاره آفریقا در پیش گرفته است. چین در مقابل بازسازی زیرساخت‌ها، حدود یک‌سوم نفت مورد نیاز خود را از کشورهای آفریقایی وارد می‌کند.
عکس: Mana Neystani
اگر موضوع "سرمایه‌گذاری در برابر نفت ارزان‌قیمت" درست باشد، پکن بخشی از سرمایه‌گذاری خود را از طریق اختلاف قیمت نفت ارزان جبران می‌کند. سود حاصل از سرمایه‌گذاری نیز بخش دیگری از هزینه‌ها را تأمین می‌کند. گسترش حوزه نفوذ چین در منطقه را هم می‌توان به سود اقتصادی افزود. توافقنامه ۲۵ ساله با چین کدام منافع ایران را تأمین می‌کند و چقدر برای ایران از نظر اقتصادی به صرفه است؟
