۴۵ کشور که اغلب آنها خود را در معرض تهدیدات ناشی از تغییرات اقلیمی می‌بینند در کنفرانس مراکش توافق کردند که در راستای تامین کامل نیازهای انرژیایی خود از منابع تجدیدپذیر، حرکت کنند و به طول کلی از مصرف انرژ‌ی‌های فسیلی چشم بپوشند.

از سال‌ها پیش ۴۳ کشور که در مجمعی به نام "مجمع کشورهای در معرض تهدیدات اقلیمی" (Climate Vulnarable Forum) گرد  آمده‌اند می‌کوشند که جامعه جهانی را به سوی این تعهد سوق دهند که از ذغال سنگ، نفت و گاز صرفنظر کنند.

حال این کشورها خود در چارچوب کنفرانس اقلیمی مراکش به گونه خارق‌العاده‌ای تصمیم گرفته‌اند که هر چه سریعتر مصرف انرژی‌های فسیلی را کنار بگذارند و به استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر رو بیاورند. دو کشور دیگر که عضو این مجمع نبوده‌اند هم، مصوبه را امضا کرده‌اند.

کشورهای یادشده اهداف ملی اقلیمی خود را تا سال ۲۰۲۰ بر مبنای مصوبه مراکش تعریف خواهند کرد. این تصمیم جدی‌ترین اقدام در راستای دستیابی به اهداف کنفرانس اقلیمی پاریس تلقی می‌شود.

در کنفرانس اقلیمی پاریس که در دسامبر سال ۲۰۱۵ برگزار شد نقشه راهی ارائه گشت که جایگزین پیمان کیوتو می‌شود. بر اساس این نقشه راه، کشورها باید با کاستن از مصرف انرژی‌های فسیلی و محدودسازی پخش و نشر گازهای گلخانه‌ای شرایطی را ایجاد کنند که تا آخر قرن حاضر زمین‌گرمایی در قیاس با دوران پیش از صنعتی شدن، ۵ / ۱ یا حداکثر دو درجه سانتی‌گراد بیشتر نشود.

بیشتر بخوانید: توافق بر سر پیش‌نویس نهایی در کنفرانس تغییرات اقلیمی

اقدامی عملی و نمادین

اعضای "مجمع کشورهای در معرض تهدیدات اقلیمی" عمدتا کشورهای فقیر آسیا، آفریقا، حوزه کارائیب و جنوب اقیانوس آرام هستند. این کشورها به خصوص در معرض تهدید ناشی از بالاآمدن آب دریاها، خشکسالی و گردبادها هستند که توالی و تاثیرات آنها با توجه به گرم‌شدن زمین در حال فزونی است.

گرچه کشورهای یادشده خود در مصرف انرژی و تولید گازهای گلخانه‌ای سهم چندانی ندارند ولی اقدام آنها از لحاظ نمادین و ایجاد فشار بر اقتصادهای بزرگ جهان که بیشترین گازهای گلخانه‌ای را تولید می‌کنند حائز اهمیت شمرده می‌شود.

اهداف این مجمع عمدتا با کمک‌هایی تحقق خواهد یافت که بنا بر پیمان پاریس، باید از سوی کشورهای صنعتی در اختیار یک صندوق ویژه قرار گیرد. مبلغ این کمک ۱۰۰میلیارد دلار در سال برآورده شده که البته در مورد تامین آن شک و ابهام کم نیست.

در همین حال، اجلاس مراکش امروز (جمعه ۱۸نوامبر/ ۲۸ آبان) قرار است با انتشار یک بیانیه پایانی به کار خود خاتمه دهد. این اجلاس اولین گردهمایی بزرگ بین‌المللی پس از کنفرانس پاریس برای تدقیق برنامه عمل کشورها در راستای تحقق اهداف کنفرانس یادشده است.

بیشتر بخوانید: توافق بر سر پیش‌نویس نهایی در کنفرانس تغییرات اقلیمی

در طرح اولیه بیانیه پایانی اجلاس آمده است که تدقیق و غنی‌سازی پیمان پاریس و افزایش هر چه بیشتر تعهدات کشورها در اجرای آن تا سال ۲۰۲۰، در دستور کار قرار گرفته است.

آلمان در کنفرانس مراکش اعلام کرد که کمک‌های اقلیمی خود به کشورهای فقیر و در معرض تهدید را سالانه ۵۰ میلیون یورو افزایش می‌دهد و مجموعا از سال ۲۰۲۰ این کمک را به سطح ۴ میلیارد یورو در سال خواهد رساند.

نقش کلیدی آمریکا

مبلغی که در پیمان پاریس برای تحقق اهداف این پیمان ذکر شده هم در کشورهای فقیر و هم در کشورهای صنعتی خشنودی برانگیخته است.

کشورهای فقیر در معرض تحولات منفی اقلیمی انتظار دارند که از این رهگذر دستیابی به انرژی‌های تجدید‌پذیر را تسریع کنند و شرکت‌های غربی هم امید دارند که با صدور فناوری‌های مربوطه به کشورهای یادشده، به بازارها و درآمدهای تازه‌ای دست یابند.

البته تحقق اهداف کنفرانس پاریس مشروط به آن است که دولت جدید آمریکا نیز به تعهدات این کشور پایبند بماند. دولت اوباما در کنفرانس پاریس قول داد که با طرحی که تا اواسط ماه دسامبر تصویب خواهد شد به "راهبرد کربن‌زدایی" از مصرف انرژی (انصراف از انرژی‌های فسیلی) فرم و محتوای دقیقی‌تری بدهد.

به موجب این راهبرد آمریکا پخش و نشر گازهای گلخانه‌ای خود را تا سال ۲۰۵۰ در قیاس با سال ۲۰۰۵ به میزان چهارپنجم کاهش خواهد داد. آمریکا مصرف‌کننده ۲۵ درصد انرژی جهان است.

اگر ترامپ بخواهد به اظهارات خود در دوره کارزار انتخاباتی پایبند بماند انتظار نمی‌رود که در دولت او راهبرد یادشده شانسی برای اجرا داشته باشد.

این در حالی است که تحقیقی که در حاشیه اجلاس مراکش منتشر شد حاکی از آن است که آمریکا در کنار شش عضو دیگر گروه ۲۰ (۲۰ اقتصاد عمده جهان) در اجرای برنامه‌هایی که باید تا سال ۲۰۲۰ برای تحقق اهداف کنفرانس پاریس انجام دهد به شدت عقب است.