توقف موقت مذاکرات وین؛ زمانی برای تصمیم‌گیری‌های سیاسی
۱۴۰۰ بهمن ۸, جمعه
مذاکرات احیای برجام به طور موقت متوقف شد و هیئت‌های مذاکره‌کننده برای رایزنی و مشورت به پایتخت‌های خود بازمی‌گردند. هماهنگ‌کننده مذاکرات می‌گوید در این مرحله نیاز است تصمیم‌های سیاسی گرفته شود.
عکس: EU Delegation in Vienna/Handout/AFP
تبلیغات
با گذشت یک ماه از آغاز دور هشتم مذاکرات احیای برجام در وین، هیئت‌های مذاکره‌کننده فردا (شنبه نهم بهمن/ ۲۹ ژانویه) برای مشورت و دریافت دستورالعمل‌های جدید به پایتخت‌ها بازمی‌گردند.
معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک برجام بعد از ظهر جمعه پس از دیدار با علی باقری کنی، سرپرست مذاکره‌کنندگان جمهوری اسلامی اعلام کرد گفت‌وگوهای وین با یک وقفه روبرو شده است.
انریکه مورا، در یک پیام توئیتری با اشاره به این که دور هشتم تا کنون طولانی‌ترین دور مذاکرات احیای برجام بوده نوشت این مذاکرات هفته آینده از سر گرفته می‌شود.
ظاهرا هنوز تاریخ قطعی از سرگیری مذاکرات مشخص نشده اما برخی منابع احتمال می‌دهند وقفه ایجاد شده حدود یک هفته طول بکشد.
زمان تصمیم‌گیری‌های احتمالا سخت
مورا با تاکید بر این که اکنون به تصمیم‌گیری‌های سیاسی نیاز است برای همه هیئت‌های شرکت‌کننده در مذاکرات وین سفر خوشی آرزو کرد.
مذاکرات احیای برجام میانه فروردین در دولت حسن روحانی آغاز و شش دور آن تا اواخر خرداد ماه برگزار شد. دور هفتم مذاکرات پس از چند ماه وقفه با حضور تیم جدید مذاکره‌کننده دولت ابراهیم رئیسی هشتم آذر ماه شروع شد.
آمریکا برای نخستین بار پس از خروج از توافق هسته‌ای در اردیبهشت ۱۳۹۷ به طور غیرمستقیم با مذاکرات احیای برجام مشارکت می‌کند.
بسیاری از ناظران معتقدند عدم مذاکره مستقیم نمایندگان جمهوری اسلامی و ایالات متحده کار رسیدن به توافق، که این دو کشور طرف‌های اصلی آن هستند را دشوارتر می‌کند.
در روزهای گذشته برخی مقام‌های ایرانی از جمله وزیر خارجه، حسین امیرعبداللهیان به مذاکره مستقیم ایران و آمریکا چراغ سبز نشان داده‌اند اما هنوز در این زمینه به طور رسمی قدمی برداشته نشده است.
با آغاز دور هشتم مذاکرات وین در هشتم دی ماه آمریکا و سه کشور اروپایی بارها هشدار داده‌اند که فرصت برای دست‌یابی به توافق در حال تمام شدن است و با توجه به پیشرفت برنامه‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی اگر به زودی توافقی حاصل نشود ادامه گفت‌وگوها بی‌معنی خواهد بود.
روسیه موافق به سرانجام رسیدن سریع مذاکرات
میخائیل اولیانوف، نماینده دائم روسیه در مقر سازمان‌های بین‌المللی در وین و سرپرست مذاکره‌کنندگان روسی به تازگی گفته بود روسیه نیز با ضرورت به سرانجام رسیدن هر چه سریع‌تر پروسه مذاکرات موافق است اما تعیین ضرب‌الاجل برای آن را رد می‌کند.
اولیانوف هشتم دی ماه در یک پیام توئیتری گفت مذاکرات وین به یک مرحله پیشرفته‌ای رسیده که در آن به راه‌حل‌های سیاسی نیاز است.
سه کشور اروپایی طرف توافق هسته‌ای (بریتانیا، فرانسه و آلمان) هم روز جمعه در بیانیه مشترکی تاکید کردند که مذاکرات وین در حال رسیدن به مرحله پایانی است و نیاز به تصمیم‌گیری سیاسی دارد.
مذاکرات در مرحله نهایی و مستلزم تصمیم خامنه‌ای؟
خبرگزاری آلمان نیز به نقل از یک دیپلمات ارشد اروپایی که هویتش فاش نشده گزارش داده که در ماه ژانویه فشرده‌ترین مذاکرات انجام شده و امر پنهانی نیست که مذاکره‌کنندگان به مرحله نهایی رسیده‌اند.
تاکید مقام‌های مختلف بر رسیدن مذاکرات به مرحله نهایی و ضرورت اتخاذ تصمیم‌های سیاسی می‌تواند به این معنا باشد که پیشنهادهای نهایی آمریکا ارائه شده و اکنون تصمیم با جمهوری اسلامی است.
آمریکا پس از خروج از برجام تحریم‌های تعلیق شده علیه جمهوری اسلامی را دوباره اعمال و ایران در واکنش به آن پس از مدتی اجرای تعهدات برجامی خود را مرحله به مرحله متوقف کرد.
جمهوری اسلامی شرط بازگشت به تعهدات برجامی را، از جمله برداشته شدن تمام تحریمها و ضمانت آمریکا برای عدم خروج دوباره از برجام در دولت‌های بعدی عنوان کرده است.
وزیر خارجه آمریکا، آنتونی بلینکن چندی پیش گفته بود دولت جو بایدن نمی‌تواند برای دولت‌های بعدی تعیین تکلیف کند. همچنین رفع همه تحریمها از حیطه اختیارات دولت بایدن خارج است.
در این شرایط اگر قرار بر رسیدن به هر گونه توافقی، حتی موقت، باشد جمهوری اسلامی باید از مواضع حداکثری خود که رهبر آن علی خامنه‌ای بارها بر آنها تاکید کرده عقب‌نشینی کند.
بر این پایه به نظر می‌رسد اتخاذ تصمیم‌های سیاسی که کشورهای غربی و روسیه بر آن تاکید دارند کاری است که باید در بالاترین سطح تصمیم‌گیری‌ها در جمهوری اسلامی انجام شود.
خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند
با امضای دونالد ترامپ، آمریکا از برجام خارج شد. سال گذشته شرکت‌های آلمانی ۵/ ۳ میلیارد یورو به ایران و ۱۱۱ میلیارد یورو به آمریکا صادر کردند. معاملاتی که با خروج آمریکا از برجام به خطر افتاده‌اند در این گزارش تصویری:
عکس: Reuters/J. Ernst
با این امضای دونالد ترامپ، دولت آمریکا نه تنها از توافقنامه اتمی "برجام" خارج شده، بلکه می‌خواهد تحریم‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی را نیز بار دیگر از سر گیرد. بدین ترتیب هر شرکتی که با آمریکا و با دلار در سطح جهانی معامله می‌کند در صورتی که با ایران معامله کند، می‌تواند مشمول جریمه سنگینی بشود.
عکس: Reuters/J. Ernst
بسیاری از شرکت‌ها و بخصوص بانک‌ها معنی نقض تحریمها را بخوبی می‌دانند. کومرتس بانک آلمان در سال ۲۰۱۴ مجبور به پرداخت یک میلیارد و پانصد میلیون دلار و گروه "بی ان پی پاریبا" فرانسوی حتی ۹ میلیارد دلار جریمه پرداخت کرد.
عکس: picture-alliance/dpa
به گزارش اتاق بازرگانی آلمان، ده هزار شرکت آلمانی با ایران رابطه تجاری دارند و ۱۲۰ شرکت این کشور حتی با نیروی کار خود در ایران حضور دارند. آلمان در سال گذشته ۳ و نیم میلیارد یورو به ایران صادرات داشته درحالیکه ارزش صادرات آن به آمریکا بالغ بر ۱۱۱ میلیارد یورو بوده است.
عکس: picture-alliance/dpa/F. Motahari
ایرباس بزرگترین بازنده خروج آمریکا از برجام است. در ژانویه سال ۲۰۱۷ ایران سفارش خرید یکصد فروند هواپیمای ایرباس را به ارزش ۲۳ میلیارد یورو داد. سه فروند هواپیما به ایران تحویل داده شد و حالا آمریکا اجازه صادرات این هواپیما به ایران را لغو کرده است. کمپانی اروپایی ایرباس بخشی از تولیدات خود را در آمریکا تامین می‌کند.
عکس: FARS
کمپانی آمریکایی بوئینگ دو قرارداد با شرکت‌های ایرانی آسمان برای فروش ۳۰ عدد هواپیما به ارزش ۳ میلیارد دلار و نیز قرارداد فروش ۸۰ فروند هواپیما با شرکت ایران ایر به ارزش ۱۶ میلیارد دلار امضا کرد. این سفارش‌ها هیچگاه در تولید لحاظ نشدند و حالا هم دنیس مویلنبرگ، مدیریت بوئینگ، اعلام کرده است که "ما پیرو سیاست دولت آمریکا هستیم".
عکس: picture-alliance/dpa/Stringer
تاریخ اولین حضور زیمنس در ایران به کشیدن خط تلگراف لندن – بمبئی در ۱۵۰ سال پیش برمی‌گردد. جو کایزر، مدیر کمپانی زیمنس، از نخستین مدیران آلمانی بود که در آغاز سال ۲۰۱۶ به ایران سفر کرد و قراردادهای میلیاردی فروش توربین‌های گازی و مدرنیزه کردن قطارهای ایران را به امضا رساند.
عکس: picture-alliance/dpa/T. Hase
کمپانی هنکل هیچگاه از بازار ایران خارج نشد و به همین دلیل جایگاه قدرتمندی در صنایع تولید شوینده و چسب دارد. "کاسپار رورستد"، مدیر پیشین این کمپانی، در سال ۲۰۱۵ و قبل از "برچیده شده تحریمها" گفته بود: «فروش میلیونی ما در بازار ایران (سه رقم دارد) و به افزایش آن هم خوشبین هستیم.» این کمپانی سال گذشته ۲۰ میلیارد یورو فروش داشته که یک درصد آن از بازار ایران است.
عکس: picture-alliance/dpa/M. Hitij
کمپانی دایملر، ایران خودرو و ماموت در ماه دسامبر سال ۲۰۱۷ قرارداد طولانی مدت تولید کامیون در ایران را به امضا رساندند. دایملر آلمان در سال ۲۰۱۰ سهم خود را در خودروسازی ایران واگذار کرده بود.
عکس: MEHR
کمپانی خودروسازی فولکس واگن هم تصمیم داشت از اواسط سال ۲۰۱۷ میلادی با کمک ایران خودرو و ماموت با مدل‌های تیگوان و پاسات وارد بازار ایران شود. این خودروها در نمایشگاه بین‌المللی خودرو تهران در سال گذشته نیز عرضه شدند.
عکس: jamejamonline
بازار خودروی ایران بصورت "سنتی" در دست صنایع خودروسازی فرانسه است. این صنایع از آنجایی که با آمریکا رابطه‌ای ندارند، دستشان برای سرمایه‌گذاری در ایران بازتر است. کمپانی "PSA" در سال ۲۰۱۶ قرارداد همکاری برای تولید سه مدل پژو را در سال ۲۰۱۶ با ایران خودرو به امضا رساند. این سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیون یورویی هنوز به نتیجه و سودی نرسیده و طرف ایرانی هم توان مالی ندارد.
عکس: Tasnim
خودروساز فرانسوی رنو در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد یک سرمایه‌گذاری بزرگ به همراه خط تولید در ایران خواهد داشت. کارلوس غُصن (یا به فرانسوی گون- Carlos Ghosn) مدیر اجرایی شرکت‌های خودروسازی رنو در آن زمان گفته بود که "بازار ایران دارای پتانسیل بی‌نظیری است".
عکس: IRNA
بازار و صنایع نفت و گاز ایران یکی از بازارهای جالب توجه برای شرکت‌های بین‌المللی است. شرکت ایتالیایی "سایپم" (Saipem) که در عرصه تولید خط لوله و پایانه‌های نفت و گاز فعال است قرادادی به مبلغ ۳ میلیارد و پانصد میلیون یورو با ایران امضا کرده است.
عکس: Mehr
رئیس کمپانی نفتی اِنی (Eni)، کلادیو دسکالزی هم جزو اولین مدیرانی بود که با پایان تحریمها راهی تهران شد. دو طرف تمایل به همکاری داشتند اما قراردادها در حد "مطالعات برای توسعه میدان کیش و فاز سوم میدان دارخوین" باقی ماند. از سوی دیگر انی از ایران طلبکار است که به دلیل تحریمها امکان پرداخت بدهی برای ایران وجود نداشت.
عکس: picture-alliance/AP Photo/A. Medichini
برخلاف کمپانی ایتالیایی انی، کمپانی بریتانیایی – هلندی "شل" سال‌ها به دلیل تحریمها راهی را پیدا نمی‌کرد تا بتواند بدهی دو میلیارد دلاری خود به ایران را پرداخت کند. کمپانی نفتی شل سفارش جدید دیگر به ایران نداده و قراردادهای جدید هم در حد "مطالعه برای توسعه میادین آزادگان جنوبی، یادآوران و کیش" است.
عکس: FARS
کمپانی فرانسوی توتال اعلام کرد که پنج میلیارد دلار در میدان پارس جنوبی سرمایه‌گذاری می‌کند. دولت آمریکا در مورد این سرمایه‌گذاری "استثنا" قائل شد و اجازه آن را صادر کرد. حال امکان دارد با تحریم‌های جدید این اجازه هم لغو شود. پاتریک پویان، مدیرعامل توتال، در ماه مارس ابراز امیدواری کرد تا اجازه آمریکا به‌قوت خود باقی بماند. او گفت در غیر این صورت ما بار دیگر برای دریافت اجازه تلاش خواهیم کرد.
