دیده‌بان حقوق بشر در یک گزارش تحقیقی همه‌جانبه مستند کرده که ادامه کنترل همه‌جانبه سازمان‌های اطلاعاتی آمریکا بر زندگی مردم، به معنای تیرخلاص بر پیکر خبرنگاری تحقیقی و دمکراسی آمریکاست.

برایان راس یکی از خبرنگاران تحقیقی مطرح آمریکاست. او در طول ۲۰ سال خبرنگاری برای شبکه خبری ABC اسرار و رسوایی‌های دولتی بسیاری را برملا کرده است. از جمله این رسوایی‌ها، مرکز شکنجه سازمان سیا در اروپای شرقی بوده است.

اما او از جدال کم کم دارد فرسوده می‌شود. سازمان‌های اطلاعاتی و جاسوسی آمریکا و در راس آن‌ها آژانس امنیت ملی آمریکا، کار را برای این خبرنگار ۶۵ ساله تقریبا غیرممکن کرده‌اند. او می‌گوید که باید خودش هم مانند یک جاسوس رفتار کند تا از پیامدهای کنترل دولتی در امان بماند. بیشتر بخوانید

می‌گوید دست زدن به اقداماتی برای مخفی ماندن از گستره کنترل اطلاعاتی دولتی بسیار ناخوشایند است و بی‌شباهت به کار یک جنایتکار نیست.

دیده‌بان حقوق بشر در گزارشی که روز دوشنبه (۲۸ ژوئیه/۶ مرداد) منتشر کرده، می‌گوید مورد برایان راس یک استثناء نیست. دستگاه جاسوسی دولتی آمریکا کار خبرنگاری تحقیقی را به شدت دشوار کرده است. حتی برملا شدن ابعاد جاسوسی اطلاعاتی آژانس امنیت ملی آمریکا از شهروندان توسط همکار سابق آن ادوارد اسنودن، مدیون خبرنگاری تحقیقی بوده است.

دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید که این جاسوسی بیمارگونه به آزادی عقیده و رسانه ضربه می‌زند. برنامه‌های شنود و کنترل گسترده همراه با تشدید مقررات مخفی نگاه داشتن اطلاعات داخلی دولت، ارزش‌هایی نظیر دمکراسی، آزادی و یک حکومت باز و مسئول را به شدت تهدید می‌کند.

تهدید شامل حال حقوق‌دانانی که در رابطه با اتهام‌های تروریستی فعالیت می‌کنند هم می‌شود. آلکس سینها، تهیه‌کننده این گزارش ۱۲۰ صفحه‌ای می‌گوید: «کار خبرنگاران و وکلا نقطه ثقل دمکراسی است. وقتی آن‌ها نتوانند کار کنند، ما نیز در فشار خواهیم بود.»

سایه به سایه خبرنگاران

گزارش دیده‌بان حقوق بشر پیامدهای کنترل اطلاعاتی آژانس امنیت ملی آمریکا را با جزییات بررسی و با ۹۲ نفر، از جمله ۴۶ خبرنگار برنده جایزه پولیتزر از رسانه‌های معتبر آمریکا مانند نیویورک تایمز، وال‌ستریت جورنال و واشنگتن پست گفتگو کرده است.

در این گفتگوها پنج تن از مقام‌های دولتی از جمله مقام‌های بلندپایه اف بی آی به صورت ناشناس نیز شرکت کرده‌اند. کارکنان آژانس امنیت ملی آمریکا ابتدا پذیرفته‌اند در پاسخگویی به سوالات دیده‌بان حقوق بشر شرکت کنند ولی بعد آن را رد کرده‌اند.

دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید آژانس امنیت ملی آمریکا می‌تواند اطلاعات شخصی افراد را در ابعاد غیرقابل تصور جمع کند. هم‌زمان واشنگتن مجازات‌های افشای اسرار دولتی را سخت‌تر کرده است. بسیاری از ترس این مجازات‌ها دیگر امکان پاسخ دادن به سوالات خبرنگاران را ندارند.

جاناتان لندی، خبرنگار اطلاعاتی McClatchy ، یکی از سه روزنامه بزرگ سراسری آمریکا، می‌گوید اوضاع هرگز به این بدی نبوده است. یکی از همکاران او به نام تام جیلتن می‌گوید هر قدم او توسط دولت ثبت می‌شود: «در این شرایط گزارش دادن درباره حکومت بسیار رعب‌آور است». جین مایر از New Yorker می‌گوید لایه‌ای جدید از ترس بر کار ما سایه انداخته است.

تاکنون دولت باراک اوباما به اتهام «فاش» کردن اطلاعات در هشت مورد برای کارمندان دولت پرونده درست کرده است و این سه برابر دولت‌های دیگر است. بیشتر بخوانید

گزارش دیده‌بان حقوق بشر می‌گوید این پرونده‌‌ها هستی افراد را به نابودی می‌کشاند. گزارش برای نمونه به مورد استفان کیم یکی از کارکنان سابق وزارت خارجه اشاره کرده است که به خبرنگار فاکس نیوز اطلاعاتی درباره کره شمالی داده بود. او برای ‌آنکه دادگاهی نشود، اقرار کرد که مرتکب جرم شده و به ۱۳ ماه زندان محکوم شد.

مقررات داخلی هم کار خود را می‌کنند. از جمله «تست امنیتی برای پست‌های دولتی» که هرکس در آن قبول نشود، دیگر شانس کار ندارد. با این مقررات خبرنگاران از دسترسی به اطلاعات محروم می‌مانند زیرا دائما از شمار مسئولان دولتی که حاضر باشند به پرسش‌های آن‌ها پاسخ دهند کاسته می‌شود.