آمریکا، فرانسه و بریتانیا که در تهیه پیش‌نویس قطعنامه‌ی اخیر شورای امنیت نقش فعالی بر عهده داشتند از چند روز پیش مقدمات اقدام نظامی علیه ارتش لیبی را آماده کرده بودند. نشست پاریس، آنگونه که برخی از دیپلمات‌های اروپایی گفته‌اند، برای جلب نظر موافق کشورهای آفریقایی و عرب منطقه و جلوگیری از ایجاد شبهه‌ی "حمله غرب علیه لیبی" برگزار شد.

نخستین ضربه و تقویت نیروهای فرانسه

وزارت دفاع فرانسه شامگاه شنبه (۱۹ مارس) خبر داد این کشور روز یکشنبه همراه با ناو هواپیمابر "شارل دوگل" نیروهای جدید به سوی لیبی روانه می‌کند. شامگاه شنبه اعلام شد نیروهای فرانسوی به یک واحد از نظامیان لیبی حمله کردند. منابع نزدیک به وزارت دفاع از پاریس گفته‌اند حمله به یک واحد زرهی ارتش لیبی حدود ساعت ۶ بعد از ظهر به وقت اروپای مرکزی و با موفقیت کامل انجام شده است. شبکه خبری الجزیره گزارش داد چهار تانک ارتش لیبی در این حمله نابود شدند.

روزنامه‌ی انگلیسی گاردین نوشت شش جت اف ۱۶ نیروی هوایی دانمارک که امروز به پایگاهی در سیسیل ایتالیا پرواز کرده‌اند از روز یکشنبه آماده شرکت در عملیات هستند. بنابر این گزارش شش جنگنده کانادایی نیز پس از توقفی در گلاسکو آماده‌اند ظرف دو روز آینده در عملیات شرکت کنند. همچنین شاهدان عینی از فرود ۸ جت آمریکایی در یکی از پایگاه‌های نظامی شمال ایتالیا خبر داده‌اند.

آمریکا آماده حمله می‌شود

در حالی که حضور جنگنده‌های غربی در آسمان لیبی افزایش می‌یابد رهبر این کشور خبرنگاران را به محل استقرار خود در طرابلس دعوت کرد تا حضور هواداران خود را به نمایش بگذارد. گفته می‌شود هزاران نفر از حامیان قذافی اطراف محل اقامت او گرد آمده‌اند تا یک سپر دفاعی انسانی علیه حمله‌ی احتمالی هوایی به قذافی تشکیل دهند.

یکی از سخنگویان ارتش ایالات متحده اعلام کرد هواپیماها و کشتی‌های ارتش این کشور خود را آماده حمله به مواضع نیروهای لیبی کرده‌اند. بنابر این گزارش نیروی دریایی آمریکا پایگاه‌های ضد هوایی لیبی را از سواحل دریای مدیترانه مورد حمله قرار خواهد داد. ظاهرا نظامیان آمریکا در عملیات نظامی جنگنده‌های فرانسوی شرکت نداشته‌اند.

حضور محدود نیروهای آمریکایی

نشریه‌ی آمریکایی نیویورک تایمز روز شنبه (۱۹ مارس / ۲۸ اسفند)، به نقل از منابع آگاه در کاخ سفید گزارش داد دولت این کشور قصد دارد دخالت سربازانش در رویارویی نظامی با ارتش لیبی را تا حد ممکن محدود نگه دارد. بنابر این گزارش باراک اوباما ترجیح می‌دهد حضور سربازان آمریکایی در عملیات نظامی علیه ارتش لیبی چند روز بیشتر طول نکشد و به چند هفته نرسد.

به گزارش نیویورک تایمز به این ترتیب احتمال می‌رود جنگنده‌های آمریکایی تنها در روزهای شروع عملیات نقش فعالی برعهده داشته باشند. این نقش می‌تواند در مرحله‌ی نخست عملیات باشد که هدف آن از کار انداختن پایگاه‌های ضدهوایی و سیستم رادار نیروی هوایی لیبی ذکر شده است. نیروی هوایی ایالات متحده در منهدم کردن هدف زمینی از فاصله‌ی زیاد، به نسبت متحدان این کشور از قابلیت و تجربه‌ی بهتر و بیشتری برخوردار است.

میان سیاستمداران آمریکا در مورد چگونگی برخورد با حکومت لیبی اختلاف نظر وجود دارد. در حالی که هیلاری کلینتون وزیر خارجه و سوزان رایس نماینده آمریکا در شورای امنیت، از شدت عمل در برخورد با معمر قذافی حمایت می‌کنند وزیر دفاع رابرت گیتس و شماری از مشاوران اوباما جانب احتیاط را گرفته‌اند.

فرانسه و انگلیس؛ پیشقراولان عملیات

ظاهرا سهم عمده در عملیات نظامی علیه نیروهای وفادار به قذافی را انگلیس و فرانسه بر عهده گرفته‌اند که قرار است بخشی از عملیات را نیز مشترکا هماهنگ و فرماندهی کنند. خبرگزاری رویترز به نقل از منابع آگاه در مذاکرات عصر شنبه (۱۹ مارس) گزارش داد، دور اول عملیات نظامی را نیروهای فرانسوی، انگلیسی و کانادایی بر عهده خواهند داشت. بنابر این گزارش پس از آن نیروهای آمریکا و در ادامه نظامیان کشورهای عربی در عملیات شرکت خواهند داشت.

عصر شنبه یکی از سخنگویان ارتش فرانسه به خبرنگاران گفت جنگنده‌های این کشور از پایگاهی در شرق فرانسه به پرواز درآمدند و چند ساعت تمام حریم فضایی لیبی را زیر نظر گرفتند. او گفته است نیروهایی که در این اقدام شرکت داشتند به هیچ مشکلی برخورد نکرده‌اند. مطابق گزارش‌های دریافتی از پاریس نمایندگان اتحادیه آفریقا به دلیل نشست فوری‌ای که در موریتانی برای میانجیگری میان طرفین درگیری برگزار شد قادر به شرکت در کنفرانس پاریس نشدند.

شعارهای دیکتاتور لیبی

قطعنامه ۱۹۷۳ به جامعه‌ی جهانی اجازه می‌دهد برای حفاظت از جان شهروندان لیبی هواپیماهای ارتش این کشور را در زمین و هوا مورد حمله قرار دهند. همچنین حمله به تانک‌ها و زره‌پوش‌های ارتش لیبی نیز مجاز اعلام شده است. شورای امنیت با دخالت نیروهای زمینی و اشغال خاک لیبی به هر شکل مخالفت کرده است.

همزمان با آغاز پرواز جنگنده‌های فرانسوی بر فراز لیبی معمر قذافی در نامه‌ی سرگشاده‌ای خطاب به اوباما آمادگی خود را برای کشته شدن اعلام کرد. قذافی می‌نویسد «مردم لیبی پشتیبان من هستند. من حاضرم کشته شوم، همچنان که مردم لیبی، مردان، زنان و حتا کودکان آماده‌ی کشته شدن هستند.» در همین حال تلویزیون دولتی لیبی پخش سرودهای انقلابی و میهنی، از جمله با عنوان "ما فقط در مقابل خدا تعظیم می‌کنیم" را آغاز کرده است. به رغم این شعارها تحلیلگران احتمال می‌دهند قذافی در صورتی که تحت فشار قرار گیرد از خود انعطاف نشان خواهد داد.

شامگاه شنبه فرستنده تلویزیونی العربیه گزارش داد جنگنده‌های ایتالیایی نیز پروازهای اکتشافی بر فراز لیبی را آغاز کرده‌اند. دیوید کامرون نخست وزیر بریتانیا گفت اکنون زمان آغاز عملیات فرارسیده است. او می‌گوید قذافی به جامعه‌ی جهانی اعلام کرده بود که عملیات نظامی علیه مخالفان را متوقف می‌کند، اما به وعهده‌ی خود عمل نکرد. کامرون گفت ما نمی‌توانیم شاهد کشتار شهروندان غیرنظامی لیبی باشیم.

۲۰ جنگنده در آسمان لیبی

مطابق گزارش‌ها قرار است وظیفه‌ی اعمال محدودیت پرواز در حریم هوایی لیبی بر عهده نیروهای ناتو (پیمان اتلانتیک شمالی) قرار گیرد و حفاظت از جان شهروندان را فرانسه و انگلیس هماهنگ کنند. در حالی که جنگنده‌های فرانسوی عملیات خود را روز شنبه رسما آغاز کردند کشورهای عضو ناتو قرار است در نشست روز یکشنبه (۲۰ مارس) و حداکثر دوشنبه در مورد ادامه عملیات تصمیم‌گیری کنند. لیبی کشوری پهناور است و بیش از پنج برابر آلمان مساحت دارد. یک صد فروند جنگنده لازم است تا تمام حریم هوایی لیبی کنترل شود.

بنابر گزارش‌ها در عملیات شنبه (۱۹ مارس) ۲۰ جنگنده شرکت داشته‌اند که پروازهای خود را بر جلوگیری از حمله‌ی نیروهای ارتش لیبی به شهر بنغازی و در شعاع ۱۵۰ کیلومتری این شهر متمرکز کردند. بنغازی دومین شهر بزرگ لیبی و مهمترین مرکز شورشیان به شمار می‌رود.

BK/SJ