جامهای ۱۹۸۲، ۱۹۸۶ و ۱۹۹۰ • مارادونا، نابغه جنجالبرانگیز
۱۴۰۱ آبان ۴, چهارشنبه
شاید بتوان مارادونا را جنجالیترین چهره فوتبال دنیا دانست؛ چهرهای که از خاطرهها محو نخواهد شد. او در دهههای ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ میلادى ستاره فوتبال آرژانتین بود، اما هموطنانش هنوز هم او را میپرستند.
تبلیغات
دیگو آرماندو مارادونا در روز ۳۰ اکتبر سال ۱۹۶۰ در منطقهی فقیرنشین "ویلا فیوریتو" در حوالی بوئنوس آیرس، پایتخت آرژانتین به دنیا آمد. خانوادهی پرجمعیت (۸ فرزند) او اصلیتی ایتالیایی داشت.
دیگو که از همان کودکى شیفتهی توپ و فوتبال بود، در اواسط دهه ۱۹۷۰ میلادى به باشگاهArgentinos Juniors پیوست؛ باشگاهی که نقطهی آغاز بسیاری از بزرگان فوتبال آرژانتین است.
مارادونا در روز بیستم اکتبر سال ۱۹۷۶، زمانی که تنها ۱۶ سال داشت، اولین بازی خود را براى این تیم در لیگ دسته اول آرژانتین انجام داد. این بازى سرآغاز پروازی فراموشنشدنى بود که پس از حدود ۲۱ سال، در ۲۹ اکتبر ۱۹۹۷، با پیروزى ۲ بر یک بوکا جونیورز مقابل ریور پلاته به پایان رسید.
تکنیک، سرعت، شوتهاى دقیق و سرکش و همچنین نبوغ و خلاقیت مارادونا در بازیگردانى، از جمله قابلیتهایى بود که او را به ستارهاى درخشان در باشگاههایى چون بوکا جونیورز آرژانتین، بارسلونای اسپانیا و ناپولی ایتالیا تبدیل کرد؛ هر چند مارادونا بزرگترین موفقیتهایش را در پیراهن سفید و آبى تیم ملى آرژانتین جشن گرفت. او در ۹۱ حضور ملی خود در مستطیل سبز، در مجموع ۳۴ گل به ثمر رساند.
آغازدرخششدرمیدانهایبینالمللی
مارادونا در روز سوم آوریل ۱۹۷۷، در سن ۱۷ سالگى، اولین بازی خود با پیراهن تیم ملى جوانان آرژانتین را انجام داد.
او با وجود اینکه یک سال بعد هم یکى از بهترین فوتبالیستهای کشورش محسوب مىشد، اما از سوی سزار لوئیس منوتى، سرمربى وقت تیم ملی بزرگسالان، به اردوی این تیم دعوت نشد و بدین ترتیب جام جهانى خانگی ۱۹۷۸ را از دست داد.
تردیدی نیست که این محرومیت، یکى از ضربههایى بود که در همان سالهاى نخست، دستکم از لحاظ روحى، بر مارادونا تأثیر منفی گذاشت. منوتى اما معتقد بود که او براى برداشتن چنین قدمى هنوز جوان است.
جالب اینکه مارادونا یک سال بعد به همراه تیم ملى جوانان آرژانتین بهعنوان قهرمانى جهان دست پیدا کرد و به گفتهی خودش، «در آن دوران بیشترین لذت را از حضور در میدان فوتبال برد.»
دیگو مارادونا با جثهی نهچندان درشت خود، پا به توپ چنان نمایش خارقالعادهای ارائه میداد که همه را شگفتزده مىکرد.
میشل پلاتینى، ستارهی بزرگ فوتبال فرانسه که در سالهاى ۱۹۸۳ و ۱۹۸۴ دو بار پیاپى بهترین فوتبالیست جهان شناخته شد، در آن دوران مىگفت: «مارادونا با یک پرتقال همان کارى را مىکند که من با توپ فوتبال مىکنم.» ضربههاى آزاد مارادونا از پشت محوطهی جریمه به اندازهاى خطرناک بود که هوادارانش پیش از زدن ضربه، فریاد گل سر مىدادند.
اولین حضور این ستارهی ریزنقش آرژانتینی در جام جهانى، در سال ۱۹۸۲ در اسپانیا رخ داد؛ حضورى تلخ که با اخراجاش از زمین و شکست ۳ بر یک آرژانتین در برابر برزیل خاتمه یافت.
چهار سال بعد، یعنی در جام جهانى ۱۹۸۶ مکزیک، مارادونای کاپیتان، نهتنها سهم بسزایی در کسب عنوان قهرمانى آرژانتین داشت، بلکه خود نیز گلهاى تماشایى و سرنوشتسازی به ثمر رساند.
از جمله میتوان به گلى اشاره کرد که این ستاره محبوب در دیدار یکچهارم نهایى، با دست وارد دروازه انگلیس کرد و باعث صعود تیمش به نیمهنهایى شد. البته او دقایقی بعد با یک حرکت فوقالعاده انفرادی برای دومین بار دروازه انگلیس را گشود و تا اندازهای عمل غیراخلاقی خود در زدن گل اول را تلافی کرد.
او در همان سال بهعنوان بهترین بازیکن جام جهانى مکزیک و از سوی فیفا بهعنوان بهترین بازیکن جهان برگزیده شد.
مارادونا بعدها در مصاحبههاى مختلف، اگر چه به زدن این گل با دست اعتراف کرد، اما آن را همواره "دست خدا" نامید.
آرژانتینیها که در دیدار فینال آلمانیها را ۳ بر ۲ شکست داده بودند، چهار سال بعد، در نیمهنهایى جام جهانى ۱۹۹۰ ایتالیا، میزبان را در ضربات پنالتى مغلوب کردند و در دیدار پایانى بار دیگر رویاروى تیم ملى آلمان قرار گرفتند.
این بار اما این شاگردان فرانتس بکنباوئر بودند که با نتیجهی یک بر صفر از سد مدافع قهرمانی گذشتند و بر صدر فوتبال جهان ایستادند.
چهرهایجنجالیحتیخارجازدنیایورزش
مارادونا در جام جهانى ۱۹۹۴ آمریکا هم تیم آرژانتین را همراهى کرد، اما این دوره، دورهاى سیاه براى این ستاره بزرگ بود. در روز ۲۵ ماه ژوئن، بعد از پیروزى ۲ بر یک آرژانتین مقابل نیجریه در مرحلهی گروهی، خبر مثبت بودن پاسخ آزمایش دوپینگ مارادونا، همه را شوکه کرد.
فدراسیون فوتبال آرژانتین در پى این رسوایى، چارهاى جز حذف فوری او از کادر تیم نداشت. مارادونا در آن زمان و در گفتوگویى مطبوعاتى با چشمهاى گریان گفت که "حس مىکند، پاهایش را قطع کردهاند".
مارادونا سرانجام در سال ۱۹۹۷ به فعالیتهاى حرفهایاش خاتمه داد. او در سطح باشگاهی به همراه تیمهای بزرگى چون اف.ث. بارسلونا و ناپل، افتخارات بسیاری را ثبت کرد، اما در همان دوران هم به دلیل مصرف مواد مخدر و زندگى کموبیش بى بند و بار، چندین بار رسوایى آفرید و به دلایل غیرورزشى، بارها سرخط اخبار روز دنیا شد.
مارادونا در جام جهانی ۲۰۱۰ آفریقای جنوبی سرمربی تیم ملی آرژانتین بود؛ تیمی که در یکچهارم نهایی از آلمان شکست خورد و از گردونه رقابتها حذف شد.
او چندی بعد از سمت مربیگری ملیپوشان آرژانتین برکنار شد. مارادونا مدتی در سطح باشگاهی به عنوان مربی فعالیت داشت، از جمله در لیگ امارات متحده عربی.
مارادونا در روز ۲۵ نوامبر ۲۰۲۰ در پی ایست قلبی درگذشت. او در هنگام مرگ ۶۰ سال بیش نداشت. دولت آرژانتین در پی درگذشت این ستاره فراموشنشدنی ۳ روز عزای عمومی اعلام کرد.
نبوغ و جنون در یک نفس؛ مارادونا به روایت تصویر
دیگو مارادونا یکی از بزرگترین ستارگان آسمان فوتبال خاموش شد. برخی حتی او را بهترین بازیکن تاریخ فوتبال میدانند. به باور بسیاری نبوغ و جنون او فاصله چندانی با هم نداشت. یک زندگی سرشار از افسون و تناقض.
عکس: Tareq Onu
وداع با یک ستاره
دیگو آرماندو مارادونا در سن ۶۰ سالگی بر اثر ایست قلبی درگذشت. او که به باور برخیها بهترین فوتبال تاریخ محسوب میشود، در خانهاش چشم از جهان فرو بست. اشک سوگ تنها در چشمان مردم زادگاهش، آرژانتین حلقه حلقه نزده، بلکه فوتبال دوستان سراسر جهان در ماتم فرو رفتهاند.
عکس: Dibyangshu Sarkar/AFP/Getty Images
نخستین سالهای یک دریبلزن قهار
مارادونا فعالیت خود را از باشگاه آرژانتیونس جونیروز آغاز کرد و سپس به باشگاه محبوب پدرش، بوکا جونیروز در بوئنوس آیرس پیوست. او در همان سال ۱۹۸۱ به همراه این باشگاه قهرمان آرژانتین شد. چندی نگذشت که مرزهای آراژنتین برای مارادونا کوچک شد و او با پیوستن به باشگاه صاحب نام بارسلونا راهی اروپا شد تا فصل تازهای را آغاز کند.
عکس: AP
بحث و مشاجره پیوسته با سرمربی آلمانی
اف ث بارسلونا برای خریدن مارادونا در سال ۱۹۸۲ مبلغ ۳ / ۷ میلیون دلار پرداخت کرد که در آن زمان رقمی بیسابقه بود. مارادونا اما در بارسلونا طعم خوشبختی را نچشید. بین او و اودو لاتک، سرمربی آلمانی بارسلونا پیوسته بحث و مشاجره درمیگرفت. از آن گذشته تفریح و شبگذرانی در بارسلونا مارادونا را مشغول کرده بود. او سرانجام پس از سه سال بارسلونا را ترک کرد؛ تصمیمی که شاید بهترین گام زندگیاش بوده باشد.
عکس: imago/Werek
قهرمان ناپولی
مارادونا در سال ۱۹۸۴ میلادی در ازای ۲۴ میلیون مارک که در آن زمان رکورد محسوب میشد، به باشگاه ایتالیایی ناپولی پیوست. این باشگاه تا آن زمان طعم قهرمانی را نچشیده و در فصل پیش از آن حتی در آستانه سقوط به لیگ دسته دوم قرار داشت. مارادونا بین سالهای ۱۹۸۴ و ۱۹۹۱ بزرگترین موفقیتهای باشگاهی خود را جشن گرفت، از جمله کسب قهرمانی لیگ ایتالیا در سالهای ۱۹۸۷ و ۱۹۹۰ و همچنین جام یوفا در سال ۱۹۸۹.
عکس: picture alliance / Mark Leech / Offside
بدل شدن به یک اسطوره
مارادونا در شهر ناپل به یک قهرمان مردمی بدل شد، اما به خاطر ولنگاریهای متعدد هم خبرساز بود، از جمله در پی مصرف کوکایین و داشتن ارتباط با مافیا. مارادونا به تمام و کمال از زندگی لذت میبرد، البته در مواردی با پشت سر گذاشتن مرزهای عرف و قانون. البته این مسایل حاشیهای سبب نشد که به محبوبیت او لطمهای بخورد.
عکس: Getty Images
دیگوی مقدس
ناپلیها عاشق مارادونا بودند چون او نیز مانند آنان در کودکی فقیر بود. هر بار ناپولی در خانه بازی داشت، ۸۰ هزار تماشاگر مشتاق در ورزشگاه این شهر گرد میآمدند تا مارادونا را ببینند. تماشاگران روی پارچهای که در ورزشگاه ناپولی آویخته بود نوشته بودند: «گرسنگی با مارادونا تحملپذیرتر است». رد پای مارادونا را در هر گوشه و کنار ناپل میتوان دید، شهری که مردمانش از "دیگوی مقدس" سخن میگویند.
عکس: DW/F. Vögtle
مارادونا در کنار پله و پلاتینی
میشل پلاتینى (چپ)، ستاره بزرگ فوتبال فرانسه که در سالهاى ۱۹۸۳ و ۱۹۸۴ دو بار پیاپى بهترین فوتبالیست جهان شناخته شد، در آن دوران مىگفت: «مارادونا با یک پرتقال همان کارى را مىکند که من با توپ فوتبال مىکنم.» ضربههاى آزاد مارادونا از پشت محوطه جریمه به اندازهاى خطرناک بود که هوادارانش پیش از زدن ضربه، فریاد گل سر مىدادند.
عکس: AFP/dpa/picture-alliance
بزرگترین موفقیت
جام جهانی ۱۹۸۶ مکزیک جام جهانی مارادونا بود. او در این تورنمنت توانست برای دومین بار عنوان قهرمانی فوتبال جهان را برای آرژانتین به ارمغان آورد. گلی که او در مرحله یک چهارم نهایی مقابل انگلیس با دست به ثمر رساند، به "دست خدا" شهرت یافته است. او که در نقطه اوج فعالیتش بود به عنوان بهترین بازیکن جام جهانی ۱۹۸۶ انتخاب شد.
عکس: picture-alliance/AP Photo/C. Fumagalli
تلخترین شکست
یکی از تلخترین لحظات برای ماردونا شکست در فینال جام جهانی ۱۹۹۰ مقابل آلمان بود. گیدو بوخوالد، ملیپوش آلمان در این دیدار مانند سایه به دنبال ماردونا بود و موفق شد در این پیکار سرنوشتساز او را خنثی کند. آلمان با تکگل آندراس برمه از نقطه پنالتی آرژانتین را یک بر صفر شکست داد و قهرمان جهان شد. تصویر: ماتئوس، کاپیتان آلمان میکوشد مارادونا را دلداری دهد.
عکس: picture-alliance/dpa
حبس تعلیقی
مارادونا در سال ۱۹۹۲ به باشگاه اسپانیایی اف ث سویا پیوست و مدتی بعد نیز در آرژانتین به فعالیتهای باشگاهی خود ادامه داد. او اما در نیمه نخست دهه ۹۰ میلادی بیشتر به خاطر مسایل غیرورزشی خبرساز شد، از جمله در فوریه ۱۹۹۴ به خاطر تیراندازی به سوی خبرنگارانی که جلوی ویلای او تجمع کرده بودند. او در پی این عمل به ۳۴ ماه حبس تعلیقی محکوم شد.
عکس: picture-alliance/AFP
پایان فعالیت حرفهای به عنوان بازیکن
مارادونا در ۲۵ اکتبر ۱۹۹۷ آخرین بازی را در پیراهن بوکا جونیروز انجام داد و فعالیت حرفهای خود به عنوان بازیکن را پایان داد. او پیش از آن به خاطر دوپینگ ۱۵ ماه از حضور در صحنه فوتبال محروم شده بود. مارادونا در۳۰ اکتبر همان سال رسما اعلام کرد که از فوتبال خداحافظی میکند. بوکا جونیورز باشگاهی ماند که قلب مارادونا برای آن میتپید: تصویر از او در سال ۲۰۰۸ در یکی از بازیهای این باشگاه.
عکس: picture-alliance/AP Photo/N. Pisarenko
در نقش سرمربی
مارادونا علیرغم آنکه تجربه چندانی در زمینه مربیگری نداشت، در اکتبر سال ۲۰۰۸ سرمربیگری تیم ملی فوتبال آرژانتین را بر عهده گرفت. تیم ملی آرژانتین در مرحله یکچهارم نهایی جام جهانی ۲۰۱۰ تحت هدایت او با نتیجه ۴ بر صفر از آلمان شکست خورد. مارادونا در ژوئیه همان سال از مقام سرمربیگری تیم ملی برکنار شد. او بعدها نیز نتوانست موفقیت چندانی به عنوان سرمربی کسب کند. تصویر: مارادونا و مسی.
عکس: DANIEL GARCIA/AFP/Getty Images
خبرساز دائمی
مارادونا پس از پایان فعالیت خود به عنوان سرمربی همچنان خبرساز ماند، خواه به خاطر دیدار با سیاستمدارانی چون فیدل کاسترو و هوگو چاوز و خواه به خاطر مصرف مواد مخدر و الکل در پارتیهای شبانه.
عکس: AP
وخامت وضعیت جسمی و روحی
در سالهای گذشته گمانهزنیهای متعددی در باره وخامت وضعیت جسمی و روانی او جریان داشت. گفته میشد که او به خاطر افسردگی دارو مصرف میکند و به بیخوابی دچار است. چاقی از دیگر مشکلاتی بود که ماردونا از آن رنج میبرد. ماردونا در اوایل نوامبر ۲۰۲۰ مورد عمل جراحی قرار گرفت، اما در نهایت نتوانست مسیر بهبودی را بپیماید و سرانجام در روز ۲۵ نوامبر بر اثر ایست قلبی درگذشت.