جایزه صلح نوبل تونس؛ "پیروزی بزرگ برای کشوری کوچک"
۱۳۹۴ مهر ۱۷, جمعه
تونس به عنوان زادگاه جنبش معروف به "بهار عربی" شناخته شده است؛ بهاری که در سال ۲۰۱۱ در اغلب کشورهای مسلمان عربی زبان آغاز شد. چهار سال پس از شروع اعتراضات گسترده در این منطقه، تونس تنها کشوری است که با تلاش بسیار توانسته است از طریق گفت‌وگو و مشارکت طیف وسیعی از نیروهای سیاسی و اجتماعی، قانون اساسی، قوه مقننه و نهادهای دموکراتیک ایجاد کند.
بیشتر بخوانید:در تونس وضعیت اضطراری برقرار شد
نماینده کمیته صلح نوبل، هنگام اهدای این جایزه به هیأت چهارگانه گفت‌وگوی ملی تونس که روز جمعه (۹ اکتبر) اعلام شد، از نقش تعیین‌کننده این نهاد در تقویت روند دموکراسی و آزادی‌خواهی در این کشور تمجید کرد و گفت: «این هیأت زمانی که تونس در آستانه جنگ داخلی قرار داشت، راه صلح‌آمیز دموکراتیزه‌کردن جامعه را برگزید.»
شرایط دشوار
کارشناسان سیاسی، اهدای این جایزه را به عنوان "پیروزی بزرگ برای کشوری کوچک" ارزیابی می‌کنند که روند آزادی‌خواهانه آن به ویژه در سال ۲۰۱۳ با حملات تروریستی افراط گرایان روبرو شد. این حملات، ۶۰ تن کشته و شمار زیادی زخمی به‌جای گذاشت و این کشور را در بحران سیاسی عمیقی فرو برد. کارشناسان می‌گویند، اوج این بحران با ترور محمد براهمی، رهبر اپوزیسیون جناح چپ، از سوی نیروهای اسلام‌گرای افراطی، هم‌زمان بود. قتل این سیاستمدار، به تنش میان مخالفان و طرفداران دولت اسلام‌گرای میانه‌روی تونس دامن زد که سرانجام به ناآرامی‌های گسترده در سطح کشور انجامید. پیش از ترور محمد براهمی، شکری بلعید، رهبر حزب "جبهه مردمی تونس" نیز در فوریه ۲۰۱۳ به قتل رسیده بود.
اگرچه ترور این نماینده شورای ملی قانون‌گذاری تونس، به گروه‌های افراطی سلفی نسبت داده شد، ولی نیروهای اپوزیسیون، حزب اسلام‌گرای النهضه و نخست‌وزیر اسلام‌گرای آن، علی العریض را نیز مسئول خواندند. این سیاستمدار سرانجام تسلیم فشار مخالفان دولت شد و از سمت خود کناره گرفت. در این میان، ۲۱ حزب سیاسی تونس در چارچوب "گفت‌وگو‌های ملی" برای تعیین نامزدی مورد توافق طرفین گرد هم‌آمدند و هفته‌ها به مذاکرات پرتنش پرداختند تا سرانجام اکثر جناح‌های شرکت‌کننده در این مذاکرات بر سر نخست‌وزیری مهدی جمعه، وزیر وقت صنایع این کشور، به توافق رسیدند.
دستگیری ۱۲ نفر به اتهام همدستی درحمله تروریستی تونس
با این حال بخشی از اپوزیسیون، از دادن رأی خودداری کرد. هیأت چهارگانه گفت‌وگوی ملی تونس در دستیابی به این توافق تاریخی، نقش تعیین‌کننده بازی کرده است.
اعضای هیأت چهارگانه
نمایندگان اتحادیه عمومی کارگران، اتحادیه صنفی صنایع و صنایع دستی، اتحادیه حقوق بشر و کانون وکلای تونس، اعضای این هیأت چهارگانه را تشکیل می‌دهند. این اتحادیه‌ها، در سال ۲۰۱۱ نیز در اعتراضات گسترده علیه دیکتاتور وقت، زین‌العابدین بن‌علی شرکت داشتند و برخی از اعضای آن‌‌‌ها نیز به دلیل "دامن زدن به آشوب و ایجاد اغتشاس علیه دولت" دستگیر و زندانی شده بودند.
گفته می‌شود که در میان این نهادها، اتحادیه عمومی کارگران در میان کارگران و شهروندان تونس از نفوذ بیشتری برخوردار است. تعداد اعضای این اتحادیه را میان ۲ تا ۳ میلیون تن تخمین می‌زنند. تونس نزدیک به ۱۱ میلیون جمعیت دارد.
بیشتر بخوانید: راهپیمایی در تونس علیه ترور با حضور فرانسوا اولاند و ماتئو رنتسی
کمیته صلح نوبل با این حال تاکید کرده است که این جایزه نه به فرد یا نهاد خاصی، بلکه "به‌طور مشترک به این هیأت چهارگانه گفت‌وگوی ملی" اهدا شده است.
نقش دو جانبه
حسین عباسی، رییس ۶۸ ساله این اتحادیه ضمن قدردانی از اعضای کمیته صلح نوبل این جایزه را نوعی تمجید از "زحمات دو ساله این هیات" خواند. او در مصاحبه‌ای با روزنامه‌ی "فایننشنال تایمز"، خود را "هماهنگ‌کننده سیاست‌های دو جناح افراط‌گرا و سکولار صحنه سیاسی تونس"، نامید. او می‌گوید: «ما باید از یک سو روند آشتی ملی را پیش ببریم و از سوی دیگر منافع اقتصادی اعضای این اتحادیه را تامین کنیم.»
این اتحادیه با پشتیبانی کانون وکلای تونس در جنبش آزادی‌خواهی در راه کسب استقلال علیه استعمار فرانسه نیز نقش تعیین‌کننده‌ای بازی کرده است.