در سراسر جهان بسیاری از هنرمندان سینما آزادی فوری رومن پولانسکی را خواستار شده‌اند. در نامه‌ای جمعی دهها هنرمند سرشناس، از مقامات سویس خواسته‌اند که هرچه زوتر سینماگر نامی آزاد شود. در میان آنها نام‌های بسیار برجسته‌ای دیده می‌شود، مانند وودی آلن، کوستاگاوراس، پل اوستر، ویم وندرس، مارتین اسکورسیزی، پدرو المودووار و...

بسیاری از مقامات بلندپایه‌ی اروپایی نیز از دستگیری پولانسکی در سویس ابراز تأسف کرده‌اند.

در برابر بسیاری از دولتمردان، به ویژه در سویس از جنجالی که در اعتراض به دستگیری پولانسکی به پا شده، انتقاد کرده، آن را خارج از انتظار و دور از انصاف دانسته‌اند. گفته می‌شود که طرفداران آزادی پولانسکی، در واقع به خاطر این که او کارگردان برجسته‌ایست، برای او حقوق و مزیتی ویژه تقاضا می‌کنند. واقعیت این است که پولانسکی در گذشته جرمی سنگین مرتکب شده، و به خاطر این کار هرگز پاسخگو نبوده است.

جرم سنگین یک هنرمند بزرگ

در روزهای گذشته رسانه‌های گروهی ایالات متحده به شدت به هنرمندان سینما حمله کرده‌اند. روزنامه نیویورک تایمز از هنرمندان می‌پرسد: «مردی ۴۳ ساله به دختری ۱۳ تجاوز کرده و سپس پا به فرار گذاشته است. او در بازجویی‌ها به جنایت خود اعتراف کرده است و باید در برابر دادگاه قرار گیرد و محاکمه شود. کجای این کار اشکال دارد؟» و روزنامه‌ی "واشنگتن پست" به هنرمندان نهیب می‌زند: «آیا خیال می‌کنید که تجاوز به دختری ۱۳ ساله جرم کمی است؟ آیا این بدترین نوع بهره‌کشی از کودکان نیست؟»

در رسانه‌های گروهی یادآوری می‌شود که از نظر حقوقی هم طبق قوانین جزایی ایالات متحده و هم طبق قوانین سویس تجاوز مشمول مرور زمان نمی‌شود. از نظر اخلاقی نیز گذشت سه سال یا ۳۰ سال از یک لغزش، در سنگینی آن تأثیری ندارد.

واکنش‌های تازه‌تر

رومن پولانسکی به خاطر جرمی که بیش از سی سال از تاریخ آن گذشته، در زوریخ بازداشت شده است. دولت سویس قصد دارد سینماگر نامی را به آمریکا تحویل دهد، اما پولانسکی وکلای مدافع نیرومندی گرفته تا از ارسال او به آمریکا جلوگیری کنند.

محافل فرهنگی و رسانه‌های گروهی سویس در واکنش به بازداشت پولانسکی همداستان نیستند. بسیاری از روشنفکران و هنرمندان از دولت انتقاد کرده‌اند که در برابر پلیس آمریکا به زانو افتاده و یک هنرمند سرشناس را به دردسر انداخته است.

در رسانه‌های اروپایی پس از اعتراض‌های پرشور اولیه، اینک واکنش‌های متعادل‌تر و سنجیده‌تری انعکاس پیدا می‌کند. محافل اجتماعی و فرهنگی این سؤال را مطرح می‌کنند: اگر این مرد رومن پولانسکی نام نداشت، باز هم این قدر سروصدا به پا می‌شد؟!

لوک بسون کارگردان فرانسوی در واکنش به دستگیری پولانسکی گفته است: «من دختری ۱۳ ساله دارم، و اگر به او تجاوز کنند این را نمی‌بخشم، حتی اگر ۳۰ سال از ماجرا بگذرد.» او اضافه می‌کند: «فقط یک عدالت وجود دارد، و باید برای همگان برابر باشد.»

در فرانسه به دنبال واکنش‌های عصبی اولیه، محافل و کارشناسان اجتماعی از مردم دعوت می‌کنند که با خونسردی و تأمل بیشتری به این ماجرا بنگرند. دانیل کوهن بندیت، نماینده‌ی سبزهای فرانسه در پارلمان اروپا از سیاستمداران انتقاد کرده است که بدون آنکه به "ابعاد جدی جرم پولانسکی" توجه کنند، به پشتیبانی از او برخاسته‌اند.

طبق نظرسنجی‌ها در بیشتر کشورهای اروپایی، حتی در فرانسه و لهستان که پولانسکی تابعیت آنها را داراست، بیش از ۷۰ درصد مردم با دستگیری پولانسکی موافق هستند. بسیاری با اعزام او به آمریکا مخالف هستند، زیرا بیم دارند که در آمریکا از برخورد حقوقی منصفانه‌ای برخوردار نشود.

زمینه‌ی ماجرا

بازداشت رومن پولانسکی در سویس به یک پرونده‌ی قدیمی برمی‌گردد، که پس از سالها هنوز بسته نشده است. پولانسکی متهم است که در سال ۱۹۷۷ در یک شب‌نشینی در خانه‌ی دوست هنرمندش جک نیکلسون در لوس‌انجلس دختری ۱۳ ساله را به کمک مشروب و مواد مخدر فریب داده و با او "اعمال خلاف عفت" انجام داده است.

از نظر قوانین ایالت کالیفرنیا هماغوشی با دختران زیر ۱۶ سال به هرحال "تجاوز" به حساب می‌آید و قابل تعقیب است. پولانسکی همان زمان بازداشت شد، در دادگاه به جرم خود اعتراف کرد و از دختر پوزش خواست.

پولانسکی که چند هفته‌ای نیز در بازداشت به سر برده بود، پیش از پایان دادرسی، از آمریکا فرار کرد، زیرا بیم داشت که با مجازات زندان روبرو شود.

پولانسکی گمان می‌کرد که در اروپا از تعرض دادگستری آمریکا در امان است، غافل از آنکه مأموران آمریکایی همه جا به دنبال او هستند و بارها برای دستگیری او اقدام کرده‌اند. هنگامی که خبر شرکت او در جشنواره‌ی سینمایی زوریخ اعلام شد، آنها دست به کار شدند و دستگیری او را از مقامات سویسی خواستند. سویس و آمریکا قرارداد مبادله‌ی افراد تحت تعقیب را امضا کرده‌اند.