سران کشورهای عربستان سعودی، مصر، سوریه و کویت در نشستی در ریاض گردهم آمدند. این نشست به ابتکار مصر و عربستان سعودی و به منظور گسترش همکاری میان اعراب و اتخاذ سیاستی واحد در جهت حفظ منافع اساسی کشورهای عربی برپا شد.

نتایج نشست ریاض

روزنامه “فرانکفورتر آلگماینه“ در شماره اخیر خود اجلاس ریاض را بررسی کرده است. در اعلامیه پایانی این اجلاس، کشورهای شرکت‌کننده یادآور می‌شوند که در آینده می‌بایست سیاستی مشترک در خدمت منافع اعراب پیشه کنند. در این نشست کشورهای عربی همچنین متعهد شدند، با نفوذ ایران در کشورهای عربی مقابله کنند.

این روزنامه آلمانی می نویسد، اجلاس ریاض شکستی برای ایران به حساب می‌آید. این گزارش با برشماری حوادث اخیر در کشورهای عربی، به بررسی تقابل منافع ایران با اعراب می‌پردازد. نخستین رویارویی جدید میان منافع اعراب و ایران در انتخابات شوراهای استانی عراق در تاریخ ۳۱ ژانویه (در سال ۲۰۰۹) بود. در این انتخابات، احزاب و گرو‌ه‌های عراقی مانند مجلس اعلای عراق، که ارتباط تنگاتنگی با ایران دارند، شکستی سخت را متحمل شدند.

بدنبال آن، ادعاهای برخی مقام‌های ایرانی درباره‌ی بحرین مطرح شد. کشورهای عربی بر خلاف ایران، سخنان سیاستمداران ایرانی درباره بحرین را سوءتفاهم نمی‌دانند و در قبال آن نیز واکنشی مشترک از خود نشان دادند. حتا کشورهای عرب خلیج ‌فارس باردیگر مطرح ساختند که ایران باید از سه جزیره‌ی تنب کوچک، تنب بزرگ و ابوموسی، چشم‌پوشی کند. کشورهای عربی بر حق مالکیت امارات عربی متحده بر این سه جزیره برای چندمین بار تاکید کردند. در پایان ماجرا نیز، کشور مراکش روابط دیپلماتیک خود با ایران را یک‌طرفه قطع کرد.

“فرانکفورتر آلگماینه“ به سخنان "فهد الناصر"، رییس "موسسه پژوهش‌های خلیج (فارس) و شبه‌جزیره عربستان" در دانشگاه کویت استناد کرده و می‌نویسد، واکنش شدید اعراب بیش از آنکه نتیجه جانبداری از بحرین باشد، نشان از مخالفت با ایران دارد. بویژه در کشورهای عربستان سعودی و مصر، فضای بی‌اعتمادی در قبال ایران بسیار گسترده است. "سعود ‌الفیصل"، وزیر امورخارجه عربستان سعودی، خواهان آن شد که کشورهای غیرعربی در امور عراق، لبنان و فلسطین دخالت نکنند. در پی ماجرای بحرین، حسنی مبارک، رییس جمهوری مصر، نیز اعلام کرد که این کشور آماده حمایت نظامی از بحرین است. حال سوریه، به عنوان تنها کشور عربی متحد ایران، نیز دعوت ملک عبدالله و حسنی مبارک برای شرکت در اجلاس ریاض را اجابت کرده است.

شکاف میان ایران و سوریه

در سال گذشته عربستان و مصر به خاطر اعتراض به سیاست‌های سوریه از شرکت در اجلاس اتحادیه عرب خودداری کردند. فرانکفورتر آلگمانیه می‌افزاید: سیاست این ‌دو کشور مهم عربی سبب راندن هرچه بیشتر سوریه به دامان ایران شد. سران عربستان و مصر به اندازه کافی واقع‌گرا هستند و می‌دانند که در حال حاظر نمی‌توان از سوریه خواست، روابط خود با ایران را کاملاً قطع کند، اما می‌توان میان این دو کشور شکاف ایجاد کرد.

پیشنهادات عربستان سعودی برای بشار اسد، رییس جمهور سوریه، بسیار جذاب هستند. عربستان سعودی از یکسوحاضر به پرداخت کمک‌های مالی و سرمایه‌گذاری در سوریه است و از سوی دیگر در مورد لبنان حاضر به توافق با دمشق است. مواضع دو کشور عربی پیرامون لبنان تاکنون بسیار متناقض بوده‌اند.

نگرانی اعراب از مذاکرات مستقیم آمریکا با ایران

ایران یکی از انگیزه‌های اصلی عربستان سعودی پیرامون تاکید بر وحدت اعراب به شمار می‌آید. حوادث غزه، جنگ میان گروه‌های فلسطینی و احتمال قدرت‌گیری یک دولت دست‌راستی در اسراییل نیز از جمله دیگر خطرات سیاسی برای اعراب به حساب می‌آیند. کشورهای عربی با نشست ریاض همچنین نسبت به پیشنهادات اوباما، رییس جمهور آمریکا، مبنی بر گفت‌و‌گو با ایران و سوریه از خود واکنش نشان دادند.

فرانکفورتر آلگماینه دراین‌باره می‌نویسد: کشورهای عربی بیم دارند که آمریکا بدون توجه به آنان با ایران وارد مذاکره شود. کشورهای عربی خواهان تاثیرگذاری بر روند گفت‌و‌گوهای آمریکا با ایران هستند. هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا، به کشورهای کرانه خلیج فارس اطمینان داد که آمریکا سیاست خود در قبال ایران را با آنان تنظیم خواهد کرد.

روزنامه فرانکفورتر آلگماینه به نقل از "کریستیان کخ" از "مرکز تحقیقاتی خلیج (فارس) در دوبی" می‌نویسد: کشورهای عربی در خلیج (فارس) هراس از آن دارند که اوباما در مقابل ایران از خود سختی نشان ندهد و بدل به "جیمی کارتر دوم" شود.

در پایان روزنامه فرانکفورتر ‌آلگماینه به سیاست‌های متفاوت در محافل سیاسی ایران اشاره کرده و می‌نویسد: بیش از پیش روشن می‌شود که ایران تنها با اتکا بر دین اسلام قادر به ایجاد علقه‌های مشترک با جهان عرب نیست. گرچه رهبران مذهبی و شیعی ایران بر نزدیکی فرهنگی و دینی با کشورهای عربی تاکید می‌کنند، اما رهبران سپاه پاسداران انقلاب به جنبه‌های ملی‌گرایی ایرانی توجه بیشتری دارند. در کشورهای عربی-سنی هراسی از گسترش شیعه ایرانی به چشم می‌خورد.