جدال لفظی ترکیه و ایران شدت می‌گیرد
۱۳۹۴ دی ۸, سه‌شنبه
سران ایران و ترکیه بدون ملاحظات سیاسی به اتهام زنی علیه همدیگر ادامه می‌دهند. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه در یک روز دوبارعلیه ایران موضع‌گیری کرد. او در مصاحبه با تلویزیون "العربیه" که ۲۷ دسامبر (۶ دی) منتشر شد با اشاره به اختلاف ترکیه و ایران بر سر مسائل منطقه گفت: «مذهب نباید ما را به سوی دشمنی با هم سوق دهد.»
خبرگزاری نیمه رسمی آناتولی ترکیه در همان روز خبر داد که اردوغان ایران را به این متهم کرده که با انگیزه فرقه‌ای در کنار رژیم بشار اسد ایستاده است. اردوغان، روسیه، ایران، شبه‌نظامیان داعش و نیروهای نظامی کرد سوری را به شدت محکوم کرد و گفت همگی در حال "قتل عام بی‌رحمانه مردم بیگناه" در سوریه هستند.
بیشتر بخوانید: دیدار کوتاه و پرحاشیه اردوغان با جهانگیری
خبرگزاری آناتولی، از قول اردوغان در مراسم سی‌امین سالگرد تاسیس "بنیاد وحدت" نوشت: «اگر روسیه دولت بشار اسد در سوریه را به عنوان ابزاری برای حضور خود در دریای مدیترانه نمی‌دید و اگر ایران سیاستی فرقه‌گرایانه در سوریه را دنبال نمی‌کرد، بحران این کشور به اینجا نمی‌رسید.»
واکنش ایران به سخنان اردوغان
اتهامات اردوغان علیه ایران بی‌پاسخ نماند. حسن روحانی در مراسم گشایش بیست و نهمین کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی (۲۷ دسامبر/ ۶ دی) گفت کشورهایی مثل عربستان و ترکیه از ناآرامی سوریه نفعی نمی‌برند. رئیس جمهوری ایران پرسید: «آیا تخریب سوریه موجب آبادانی ترکیه، اردن، عربستان و یا دیگر کشورها خواهد شد؟»
بیشتر بخوانید: انتقاد اردوغان از "سیاست فرقه‌گرایانه" ایران در سوریه
حسین جابرانصاری، سخنگوی وزارت خارجه ایران نیز روز دوشنبه (۲۸دسامبر/ ۷ دی) در پاسخ به اتهامات اردوغان از "اهداف خاص سیاسی در چارچوب مسائلی که در منطقه در جریان است" نام برد.
سفر دو روزه اردوغان به عربستان
به باور برخی از کارشناسان ترک، مواضع اردوغان علیه ایران با ورود روسیه به جنگ داخلی سوریه و همراهی ایران با روسیه تندتر شده است. از سوی دیگر عربستان با ۳۴ کشور مسلمان "ائتلاف ضد تروریسم" تشکیل داد. ترکیه قصد دارد اکنون وارد این ائتلاف شود و در همین راستا اردوغان سفر دو روزه خود به عربستان را روز سه‌شنبه (۲۹ دسامبر/ ۸ دی) آغاز کرد.
دفتر ریاست‌جمهوری ترکیه در بیانیه‌ای اعلام کرد، اردوغان به دعوت سلمان بن عبدالعزیز پادشاه سعودی، سفر می‌کند و قرار است روابط دو جانبه میان دو کشور و مسائل منطقه‌ای را مورد بحث قرار دهد. کارشناسان یکی از مهم‌ترین مسائل مورد مذاکره را ایران می‌دانند.
انتقاد اردوغان از ایران در آستانه سفر به عربستان
حسن هاشمیان، تحلیلگر مسائل منطقه به دویچه‌وله می‌گوید بارها اردوغان با طرف ایرانی بحث کرد ولی تمام این مسائل به نتیجه‌ای نرسیده است. اکنون روسیه وارد میدان جنگ شده و جبهه‌ای را برای خود درست کرده است. بنابراین ترکیه و کشورهای منطقه نمی‌توانند نسبت به این تحولات ساکت بمانند.
به گقته هاشمیان ایران در جهت اهداف روسیه عمل می‌کند و "نوعی فرقه‌گرائی" شکل گرفته است. کشورهای اسلامی راهی جز "گوشزد کردن به ایران درباره اشتباه بودن راهی که در پیش گرفته و یا مقابله با آن" را ندارند.
به اعتقاد این تحلیلگر، اردوغان به عربستان می‌رود تا تفاهمات بیشتری بر سر سوریه و نحوه مواجهه با ایران صورت بگیرد. اما از همه مهم‌تر این است که روابط مصر و ترکیه به دلیل در اولویت قرار گرفتن منافع این دو کشور احتمال دارد عادی شود.
به گفته هاشمیان مسئله "شیعه و فرایند شیعه‌گری"، ایران را بیشتر به دامن روسیه کشانده است. طوری که برخی از مقامات ایرانی حتی تحریم گازی ایران علیه ترکیه را مطرح می‌کنند: «این موضوع خشم دولت آنکارا را برانگیخته و دولتمردان ترکیه یادآور شده‌اند، زمانی که تمام دنیا در مسئله اتمی علیه ایران تحریماتی را اعمال کردند ترکیه وظیفه اسلامی خود را انجام داده و این کشور را تحریم نکرد.»
رسانه‌های ترکیه هم به این موضوع اشاره می‌کنند که خامنه‌ای دو میلیون نفر را برای اربعین حسینی به عراق فرستاده است تا قدرت خود را به نمایش بگذارد.
هاشمیان درباره انتقادهای حسن روحانی و دیگر دولتمردان ایرانی از سیاست ترکیه در منطقه می‌گوید: «این یک دلیل کوتاه مدت دارد که به انتخابات پیش روی مجلس و خبرگان مربوط می‌شود. آقای روحانی ملاحظاتی دارد که نیروهای خودش رد صلاحیت و حذف نشوند و به همین خاطر با شعارهای تندی که تندروها در داخل ایران علیه ترکیه، کشورهای اسلامی می‌دهند همراه شده است.»
اردوغان در عربستان به دنبال چیست؟
احمد گون‌آلتای از بخش ترکی دویچه‌وله می‌گوید، همراهی ایران با روسیه و قرار گرفتن تهران با مسکو در یک جبهه سبب عصبانیت اردوغان شده است. او تاکید می‌کند سفر دو روزه اردوغان به عربستان به دلیل همگامی با اتحاد کشورهای اسلامی به نام "ائتلاف ضد تروریسم" انجام می‌گیرد. این موضوع به معنای جبهه‌گیری علیه ایران نیست و اردوغان در این سفر بیشتر اهداف و منافع اقتصادی را دنبال می‌کند.
بیشتر بخوانید: عربستان با ۳۴ کشور مسلمان "ائتلاف ضد تروریسم" تشکیل داد
گون‌آلتای از بخش ترکی دویچه وله یادآور می‌شود که نهادهای دولتی و آیت‌الله‌های ایرانی صحبت‌های ضد و نقیضی درباره ترکیه می‌کنند. یکی از دوستی، همسایگی و براداری صحبت می‌کند و دیگری اتهام می‌زند. ترکیه به ایران نیاز دارد، زیرا اگر گاز روسیه قطع شود تنها امکان این کشور، ایران خواهد بود.
به اعتقاد گون‌آلتای، ترکیه قصد ندارد رهبر منطقه و یا کشورهای اسلامی شود. "جنگ برای هژمونی منطقه" بین ایران و عربستان انجام می‌گیرد. ایران و ترکیه به عنوان دو کشور همسایه مناسبات اقتصادی خوبی دارند و به نفع هر دو کشور است که همدیگر را متهم نکنند.