نیروی دریایی ارتش ایران با توجه به تجهیزات و وظایف تعریف شده برای آن، یک نیروی دفاعی و ساحلی بود. اما رهبر جمهوری اسلامی ایران، دکترین نیروی دریایی ایران را تغییر داد.

چند سال پیش به دستور آیت‌الله خامنه‌ای وظایف نیروی‌های دریایی سپاه و ارتش از یکدیگر تفکیک شدند. بر اساس این دستور تامین امنیت خلیج فارس و تنگه هرمز برعهده نیروی دریایی سپاه پاسداران قرار گرفت.

در شرایط جنگی، نیروی دریایی سپاه پاسداران تلاش خواهد کرد با بهره‌گیری از سلاح‌های غیرمتعارف دریایی، حضور نظامی قدرتمند آمریکا در خلیج فارس را از طریق مسدود کردن راه نفت‌کش‌ها و بستن تنگه هرمز جبران کند.

پس از تقسیمات چند سال پیش، واژه نوین "نیروی دریایی راهبردی" وارد دکترین نظامی جمهوری اسلامی ایران شد و حوزه مأموریت نیروی دریایی ارتش، دریای عمان و "آب‌های بین‌المللی" تعریف شد.

فرماندهان نظامی در حالی از"ماموریت حفاظت از منافع جمهوری اسلامی ایران در آب‌های بین‌المللی»" سخن می‌رانند، که تعریف مشخصی از این منافع وجود ندارد. مگر اینکه به قول سردار مسعود جزایری "این نیرو با حضور هوشمندانه در آب‌های فرامنطقه‌ای و خطوط مواصلاتی اقتدار ایران اسلامی را نمایان" می‌‌کند.

از نظر کمی، نیروی دریایی ارتش سه ناوگان (فریگیت کلاس) اَلوند ساخت بریتانیا دارد که ۳۶ سال ازعمر آن‌ها می‌گذرد و به رغم بهینه‌سازی و تجهیز آن‌ها به موشک‌های جدید، این یگان‌ها آمادگی لازم را برای مأموریت‌های رزمی طولانی ندارند. این نیرو همچنین دو فروند ناو گشتی (کُروِت) ساخت آمریکا دارد که ۴۱ پیش عملیاتی شدند.

سه سال پیش ناوشکن جماران به نیروی دریایی ارتش پیوست و قرار است در ماه‌های آینده یک فروند دیگر از همین نوع که در دست ساخت است به این نیرو ملحق شود.

از نظر یگان‌های زیر سطحی، نیروی دریایی سه زیردریایی کلاس کیلو دارد که ۲۰ سال پیش در روسیه ساخته شدند.

در حال حاضر نیروی دریایی ارتش از چنین کارآیی و توانایی برای کنترل هوا، سطح و زیرسطح و همچنین اجرای عملیات در عمق آب‌های آزاد برخوردار نیست. نیروی دریایی ارتش برای تبدیل شدن به یک نیروی راهبردی با محدودیت‌های آشکاری روبه‌روست و مأموریت آن با توانایی‌اش همخوانی ندارد.

در حال حاضر ناوگروه ۲۴ نیروی دریایی ارتش متشکل از ناو بالگردان ‌بر خارک و ناوشکن سبلان به همراه دانشجویان نیروی دریایی در راه بندر نظامی ژانگ ژیانگ چین است. شاید با صرف هزینه‌های میلیاردی، نیروی دریایی ایران بتواند به سطحی از "حضور راهبردی" در آب‌های بین‌المللی دست یابد، اما برای کشوری که هنوز صف مرغ و برنج در آن وجود دارد، چه توجیهی می‌تواند داشته باشد؟

شاید برای آن توپچی پدافند ۲۳ میلیمتری که در آغاز دهه ۶۰ شمسی و در جریان جنگ عراق و ایران در تپه‌های عین خوش مستقر بود و از سر استیصال به‌سوی موشک‌های اسکاد عراقی تیراندازی می‌کرد، خرید موشک از لیبی و آغاز برنامه موشکی قابل فهم بود. هدف موشک‌های عراقی آن زمان دزفول، خرم‌آباد و حتی تهران بودند.

جنگ عراق و ایران پایان گرفت و بعد از آن سیمای سیاسی منطقه نیز به‌کلی دگرگون شد. همگام با دگرگونی‌های منطقه، اما برنامه موشکی جمهوری اسلامی ایران نیز که تازه در آغاز راه بود، تغییر کیفی یافت و تا مرحله تولید موشک‌های بالستیک با برد بیش از ۲ هزار کیلومتر نیز پیش رفت.

به گفته کارشناسان نظامی، هدف پدافند هوایی، مقابله با تهدیدات هوایی است. اما هدف موشک‌ها، خاک "دشمن" است که معمولا هم اهداف نظامی نیستند. حتی ‌اگر تولید و خرید موشک‌های بالستیک، جزیی از دکترین "بازدارنده" هم باشند، ترکیب دراختیار داشتن چنین موشک‌هایی با یک برنامه مناقشه‌برانگیر اتمی بیشتر تحریک کننده است تا تنش‌زدا.

سرتیپ سلامی، جانشین فرمانده سپاه، ناوهای هواپیمابر آمریکا را "آهن‌پاره" نامیده است و سرتیپ نقدی، رئیس سازمان بسیج، نیز اخیرا در بوشهر گفت: «ناوهای هواپیمابر دشمن در میدان رزم به اندازه قوطی کنسرو ارزش ندارند».

بیش از ۳۰ سال است که واژه "دشمن" بر ادبیات دیپلماتیک، سیاسی، اجتماعی، نظامی و حتی اقتصادی نیز حاکم شده است. برنامه مناقشه‌بر‌انگیز اتمی ‌در کنار تغییر دکترین نظامی ایران که شامل برنامه موشکی با برد بلند و حضور نظامی در آب‌های بین‌المللی است از یک سو و خودبزرگ‌بینی و آهن‌پاره خواندن ناوهای آمریکا از دیگر سو می‌تواند زمینه‌ساز برخورد نظامی شود که در نهایت به نفع مردم ایران نخواهد بود.