جشنوارهی فیلم برلین در یک نگاه
۱۳۸۷ بهمن ۱۷, پنجشنبه
در جشنوارهی امسال فیلم برلین (برلیناله)، روی هم ۳۸۶ فیلم به نمایش درمیآید که بیشتر آنها برای نخستین بار در جهان یا اروپا نشان داده میشوند. فیلمهایی با ژانرهای گوناگون و نیز در زمانها و فرمتهای مختلف که مجموعا ۱۲۳۸ بار نمایش داده میشوند.
بخشها
برلیناله از بخشهای گوناگونی تشکیل شده که هر یک سیمای خود را دارند. سینمای بزرگ بینالمللی، در بخش اصلی یا «رقابتها» جریان مییابد. این بخش در واقع کارت ویزیت برلیناله است و سمت و سوی آن را تعیین میکند. همهی فیلمهای این بخش، برای نخستین بار به نمایش درمیآیند. در این بخش غالبا شاهد حضور فیلمهای بینالمللی و چهرههای پرآوازهی جهانی هستیم. فیلمهای شرکت کننده در این بخش، پیش از نمایش، از سوی مدیر برلیناله و هیئتی از داوران دیده و برگزیده شدهاند.
در بخش «پانوراما»، شاهد فیلمهایی هستیم که جنبههای هنری آنها بر جنبههای تجاری میچربد. این بخش باید برای فیلمسازان نوجو و هنری فرصتی فراهم کند تا کارهایی را ارائه دهند که با موضوعات حساس و گاه مناقشهبرانگیز سروکار دارند. وظیفهی این بخش از سوی دیگر آن است که برای اینگونه فیلمهای هنری بازار خرید بیابد و تاجران این عرصه را به خرید فیلمهای هنری تشویق کند.
بخش «همایش» یا فوروم را میتوان جسورانهترین بخش برلیناله ارزیابی کرد. در این بخش، شاهد نمایش فیلمهای کارگردانان پیشرو هستیم که آثار سینمایی خود را در قالب آزمایشهای تازه، گزارشهای سیاسی، مشاهدههای دراز مدت و غیره پدیدآوردهاند. مخاطبان این بخش، تماشاگرانی هستند که مایلاند، افق دید سینمایی خود را گسترش بخشند، زیرا آزادی خلاقیت در فیلمهای این بخش بزرگ و محدودیتهای صوری آن ناچیز است. مرزی میان فیلمهای مستند و غیرمستند وجود ندارد و مرزهای ژانرهای گوناگون از سوی فیلمسازان مرتب جا به جا یا از نو تعریف میشود. در این بخش، گاهی فیلمهای بسیار طولانی به نمایش درمیآیند که از حوصلهی تماشاگر عادی بیرون هستند.
فیلمهایی که مخاطب آنها در درجهی نخست کودکان، نوجوانان و جوانان هستند، در بخش «نسل» به نمایش درمیآیند. به دیگر سخن، فیلمهای این بخش، جهان را از زاویهی دید کودکان و جوانان نشان میدهد. این بخش خود از دو بخش گوناگون تشکیل شده است: یکی فیلمهای کودکان و یکی فیلمهای نوجوانان بالای ۱۴ سال. هیئتی از داوران جوان، هر سال در برلیناله چهار خرس شیشهای به بهترین فیلمهای بلند و کوتاه این بخش اهدا میکند. فیلمهای کودکان و نوجوانان، از محبوبترین بخشهای برلیناله است. سالانه حدود ۵۰ هزار تن فقط از فیلمهای این بخش دیدن میکنند.
بخش «نگاهی به پس» (رتروسپکتیو) برلیناله، هر سال ژانر سینمایی ویژه یا موضوعی را از جهان فیلم در کانون توجه خود قرار میدهد، برای نمونه، فیلمهای وسترن، یا علمی ـ تخیلی، یا تاریخی و غیره. در کنار آن، در جشنوارهی برلین با بخش «ستایش» روبرو هستیم که با آثار یکی از فیلمسازان یا بازیگران نامدار تاریخ سینما تجدید دیدار و خاطره میکند.
در برلیناله، بخشهای دیگری نیز وجود دارند که به «فیلمهای کوتاه» و «فیلمهای ویژه» اختصاص یافتهاند. همچنین در بخش «چشمانداز سینمای آلمان»، توجه تماشاگران بطور ویژه به فیلمسازان جوان آلمانی و آثار آنان جلب میشود.
ستارگان جشنوارهی امسال
امسال در جشنوارهی فیلم برلین، در بخش رقابتهای اصلی، ۲۶ فیلم بینالمللی به نمایش درمیآید که ۱۸ فیلم، بر سر جایزههای خرس طلایی و نقرهای رقابت خواهند کرد.
پرآوازهترین فیلمسازان و بازیگران امسال برلیناله، «کوستا گاوراس»، «میشل فایفر»، «کیانو ریوز»، «دمی مور»، «کیت وینسلت»، «آرمین مولر اشتال»، «فرانسوا اوزون» و چند تن دیگر هستند.
هیئت داوران
روی هم ۵۰ تن در هیئت داوران جشنواره فعال هستند. رئیس هیئت داوران امسال، هنرپیشهی نامدار اسکاتلندی «تیلدا سوینتون» برندهی جایزهی اسکار است. وی در پایان جشنوارهی برلین، جایزههای خرس طلایی و نقرهای را به برندگان اهدا خواهد کرد.
آمار و ارقام دیگری از جشنوارهی امسال
در جشنوارهی فیلم برلین، بیش از نوزده هزار کارشناس و منتقد فیلم از ۱۲۰ کشور جهان شرکت دارند که حدود چهار هزار تن از آنان روزنامهنگاران و معرفیشدگان هستند.
طولانیترین فیلم جشنوارهی امسال، فیلم «جنگ و صلح» است که در دههی شصت در اتحادشوروی سابق ساخته شده است. این فیلم ۴۵۵ دقیقه طول میکشد. کوتاهترین فیلم امسال «مگی و میلدرد» نام دارد و در بخش فیلم کودکان به نمایش درمیآید. این فیلم چهار دقیقه بیشتر طول نمیکشد.
سالخوردهترین فیلمساز جشنوارهی امسال بیتردید مانوئل د اولیویرا کارگردان پرتغالی است که صد سال سن دارد. از وی فیلم عشقی پرتلاطمی به نمایش درمیآید به نام «ویژگیهای یک زن بلوند جوان». این فیلم در بخش «فیلمهای ویژهی» جشنواره نمایش داده خواهد شد.
آلمان با بیش از ۹۰ فیلم بیشترین نماینده را در جشنوارهی امسال دارد. جالبترین عنوان هم به یک فیلم آلمانی تعلق دارد که در بخش «پانوراما» نمایش داده خواهد شد و عنوان آن چنین است: «پایان خوک، آغاز کالباس است».
جشنوارهی فیلم برلین یک رویداد هنری و فرهنگی عظیم است. جشنی است برای آشناییها، دیدارها و مباحثات. این جشنواره با بیش از ۱۸۰ هزار بلیط فروخته شده، یکی از بزرگترین جشنوارههای سینمایی جهان است. در برلیناله، دو هفتهی تمام، هنر، شکوه، میهمانی و تجارت در کنار هم قرار میگیرند.
بهرام محیی