سه‌‌شنبه (۲۵ سپتامبر ۲۰۱۲) خبرگزاری فرانسه گزارش داد که جعفر پناهی، کارگردان و فیلمنامه‌نویس ایرانی و نسرین ستوده، وکیل حقوق بشر و مدافع حقوق کودکان به عنوان یکی از ۵ نامزد نهایی دریافت جایزه‌ی حقوق بشری پارلمان اتحادیه اروپا با عنوان "ساخاروف" معرفی شدند.

جایزه‌ی ۵۰ هزار یورویی "ساخاروف" به یاد آندره ساخاروف، فیزیکدان هسته‌ای اتحاد جماهیر شوروی نام‌گذاری شده است که زمانی که به قدرت تخریب بمب‌های هیدروژنی پی برد به مخالف سرسخت آن تبدیل شد و در نامه‌ای به برژنف، رهبر وقت روسیه، به نقص حقوق بشر در کشور اعتراض کرد. ساخاروف که به عنوان یکی از چهره‌های ماندگار مبارزه در راه حقوق بشر در روسیه شناخته می‌شود، به خاطر اعتراضات خود سال‌ها در تبعید زندانی بود.

این جایزه‌هرسال به مبارز حقوق بشر که قربانی سرکوب است و در دفاع از حق آزادی بیان و حقوق بشر صدای اعتراض خود را بلند کرده است، اهدا می‌شود.

گروه دختران پانک "پوسی رایت" که به خاطر اجرای ترانه‌ای در انتقاد به ولادیمر پوتین، رئيس‌جمهور روسیه در کلیسایی در روسیه به ۲ سال حبس محکوم شدند، یکی دیگر از نامزدهای دریافت جایزه‌ی ساخاروف امسال هستند. سه عضو این گروه از این‌که به پوتین نامه نوشته و درخواست عفو کنند، سرباز زدند.

جوزف فرانسیس، وکیل مدافع حقوق بشر پاکستان که از حقوق اقلیت‌ها در این کشور دفاع می‌کند، کاندیدای دیگر دریافت این جایزه‌ی حقوق بشری است. یک گروه از زندانیان سیاسی رواندا نیز که در اعتراض به سیاست‌های سرکوبگرانه این کشور همگی دستگیر و به حبس‌های طولانی مدت محکوم شدند و آلس بلیاتسیکی، زندانی سیاسی مدافع حقوق بشر اهل بلاروس نامزدهای دیگر دریافت جایزه‌ی ساخاروف امسال هستند.

برنده‌ی امسال جایزه‌ی ساخاروف، روز ۲۳ اکتبر طی مراسمی رسمی در شهر استراسبورگ اعلام خواهد شد. کوفی عنان، دبیرکل سابق سازمان ملل متحد و نلسون ماندلا، رهبر مبارزان ضد آپارتاید در آفریقای جنوبی برخی از چهره‌های سرشناسی هستند که برنده‌ی جایزه‌ی ساخاروف شدند.

جعفر پناهی در درگیری‌ها و آشوب‌های بعد از انتخابات مناقشه‌برانگیز ریاست‌جمهوری در سال ۱۳۸۸ دوبار بازداشت شد. براساس حکم دادگاه او به اتهام "اجتماع و تبانی و تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی" به ۶ سال حبس تعزیری و ۲۰ سال محرومیت از فیلمسازی محکوم شد. وی همچنین برای ۲۰ سال به محرومیت از سفر به خارج از کشور و گفت‌وگو با همه‌ی رسانه‌های داخلی و خارجی نیز محکوم شده است.

جعفر پناهی در سال ۱۹۹۵ به خاطر ساخت فیلم "بادکنک سفید" برنده‌ی جایزه‌ی دوربین طلایی جشنواره فیلم "کن" شد و فیلم "دایره" به کارگردانی او که هرگز در ایران نمایش داده نشد در سال ۲۰۰۰ برنده‌ی شیر طلایی جشنواره‌ی فیلم ونیز شد. فیلم "آفساید" جعفر پناهی نیز در سال ۲۰۰۶ برنده‌ی جایزه‌ی خرس نقره‌ای جشنواره فیلم برلین شد.

جعفر پناهی سال گذشته فیلم کوتاهی از زندگی خود در خانه با محرومیت از حق فیلمسازی و سفر ساخت که این فیلم با عنوان "این یک فیلم نیست" در یک یو اس بی به شکل قاچاقی از ایران خارج و در جشنواره‌ی فیلم کن نمایش داده شد.

نسرین ستوده، حقوقدان مدافع حقوق بشر و فعال اجتماعی که وکالت بسیاری از فعالان سیاسی، زنان و دانشجویان را برعهده داشت، در دادگاه اولیه به اتهام "اقدام علیه امنیت ملی" و "تبلیغ علیه نظام" به ۱۱ سال حبس تعزیری، ۲۰ سال ممنوعیت از اشتغال به حرفه‌ی وکالت و ۲۰ سال محرومیت از خروج از کشور محکوم شد. حکم حبس تعزیری او در دادگاه تجدیدنظر به ۶ سال کاهش یافت.

رضا خندان، همسر نسرین ستوده و مهراوه خندان دختر ۱۲ ساله‌ی نسرین ستوده نیز ممنوع‌الخروج شده و نسرین ستوده از زندانیان سیاسی است که تا به حال از حق قانونی مرخصی محروم مانده است. نسرین ستوده پیش از این برنده‌ی جایزه‌ی کمیته‌ی بین‌المللی حقوق بشر ایتالیا و انجمن آمریکایی قلم (پن) نیز شده است.